Ομιλία στο σχέδιο νόμου “Αναμόρφωση του συστήματος διακυβέρνησης Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, κατάργηση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου δήμων, παρακολούθηση επιδόσεων τοπικής αυτοδιοίκησης, οικονομική και διοικητική διαχείριση οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, ευζωία των ζώων συντροφιάς, κατασκευή και αναβάθμιση λειτουργούντων χερσαίων συνοριακών σταθμών και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Εσωτερικών”. Ολομέλεια Βουλής. 3.10.2023

Κυρίες και κύριοι βουλευτές,

Βρισκόμαστε ελάχιστες ημέρες πριν από τον πρώτο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών και το ερώτημα που τίθεται μοιραία, από όλους, είναι ένα.

Γιατί σπεύδει η κυβέρνηση να χειραγωγήσει ακόμα περισσότερο τις δημοκρατικές διαδικασίες και να αλλάξει τα δεδομένα στους δήμους και τις Περιφέρειες, στο παρά ένα, κυριολεκτικά της εκλογικής μάχης;

Τι ακριβώς φοβάται κι αποδυναμώνει τις δυνατότητες θεσμικού ελέγχου των σχετικών πλειοψηφιών του 43%, που θα λάβουν, ίσως, κάποιοι δικοί της δήμαρχοι και περιφερειάρχες;

Γιατί αλλάζει την αρχιτεκτονική των επιτροπών, γιατί αφαιρεί αρμοδιότητες από τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια και γιατί υποβαθμίζει τους θεσμούς ελέγχου της σχετικής, επαναλαμβάνω, πλειοψηφίας του 43% που ενδεχομένως θα λάβουν δικοί της “μπλε” δήμαρχοι και περιφερειάρχες;

Αν αντιλαμβανόμαστε ορθά τις σκέψεις του αρμόδιου αναπληρωτή υπουργού, όπως τις ακούσαμε στην Ολομέλεια, οι αλλαγές αυτές εισάγονται για να διασφαλιστεί η κυβερνησιμότητα στους Δήμους και στις Περιφέρειες, με δεδομένο ότι με τον νόμο Βορίδη, είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, από τότε που η αυτοδιοίκηση έγινε αιρετή κι όχι διορισμένη, που οι δήμαρχοι κι οι περιφερειάρχες θα είναι αιρετοί μειοψηφίας του 43% κι όχι του 51%.

Αυτό σας αναγκάζει να δημιουργήσετε συγκεντρωτικές δομές, γιατί ξέρετε ότι θα αμφισβητηθεί η πολιτική νομιμοποίηση αυτών των αιρετών, επί του πεδίου κι επί της καθημερινότητας άσκησης της πολιτικής τους.

Με άλλα λόγια, η βιασύνη σας να βάψετε τον αυτοδιοικητικό χάρτη μπλε, με μειοψηφικούς αιρετούς, σας αναγκάζει να δημιουργείτε συγκεντρωτικούς θεσμούς και να καταφεύγετε σε υδροκέφαλες ρυθμίσεις, ως προς την καθημερινότητα και την λειτουργία της αυτοδιοίκησης.

Υπερσυγκεντρώνετε, λοιπόν, εξουσίες σε μία επιτροπή συγχωνεύοντας όλες τις υπόλοιπες, δημιουργείτε τεχνητές πλειοψηφίες, κι αφαιρείτε ζωτικό χώρο από τα δημοτικά συμβούλια.

Αυτός ο δρόμος είναι λάθος κι απαξιώνει τελικά τον ίδιο τον θεσμό της αυτοδιοίκησης απέναντι και στους πολίτες, αλλά και στους ανθρώπους που κατέρχονται όλο αυτό το προεκλογικό διάστημα στον αυτοδιοικητικό στίβο.

Το δεύτερο σημαντικό ζήτημα που προσεγγίζει το νομοσχέδιο είναι η κατάργηση των νομικών προσώπων των Δήμων κι η μεταφορά των αρμοδιοτήτων τους στον κεντρικό διοικητικό κορμό τους.

Μας προβλημάτισε σοβαρά το ζήτημα, συζητήσαμε με στελέχη τέτοιων νομικών προσώπων σε μικρούς δήμους της περιφέρειας και κατά την γνώμη μας το θέμα παρουσιάζει σοβαρές συνθετότητες, που σχετίζονται και με την στελέχωση σε προσωπικό των ίδιων των νομικών προσώπων και με την στελέχωση σε προσωπικό των Δήμων.

Σε μικρούς Δήμους, η ευελιξία ενδεχομένως να αποτελεί μια λύση, απέναντι στο τεράστιο πρόβλημα της υποστελέχωσης των Δήμων της επαρχίας. Με άλλα λόγια, ίσως να είναι πιο εύκολο σε ένα ευέλικτο νομικό πρόσωπο να οργανώσει την λειτουργία ενός βρεφονηπιακού Σταθμού σε έναν Δήμο κάτω των 10.000 κατοίκων, ο οποίος Δήμος παρουσιάζει πολύ σοβαρά οργανικά κενά στο γενικό οργανόγραμμα του.

Από την άλλη, ενδέχεται σε έναν μεγαλύτερο Δήμο, με σοβαρή στελέχωση, να είναι πιο εποικοδομητικό να συγκεντρωθούν οι δομές στην κεντρική του διοίκηση.

Αυτό, λοιπόν, που ενδεχομένως θα έπρεπε να γίνει, θα ήταν να γίνει μια αξιολόγηση της κατάστασης, να δωθεί στους Δήμους η δυνατότητα να παρουσιάσουν τα δεδομένα που σχετίζονται με τα νομικά τους πρόσωπα και να εισηγηθούν οι ίδιοι πως θα ήθελαν να προχωρήσουν.

Συνεπώς, θα ήταν καλύτερο αν δίναμε έναν μεταβατικό χρόνο στη διάταξη, με ταυτόχρονη δυνατότητα στους Δήμους να αιτιολογήσουν την διατήρηση νομικών προσώπων που τους είναι απαραίτητα.

Να δείξουμε εμπιστοσύνη στην αυτοδιοίκηση στο θέμα αυτό και να την αφήσουμε να αξιολογήσει η ίδια τα δεδομένα και να υποβάλλει σε εύλογο χρονικό διάστημα τις θέσεις της στην κυβέρνηση.

Εμείς, λοιπόν, πιστεύουμε ότι ως προς την θεσμική αρχιτεκτονική της δημοκρατικής λειτουργίας των Δήμων και των Περιφερειών, το νομοσχέδιο κινείται σε εντελώς αρνητική κατεύθυνση, αποδυναμώνοντας την πραγματική δυνατότητα έκφρασης των τοπικών κοινωνιών μέσα στην αυτοδιοίκηση και μας προξενεί πολύ αρνητική εντύπωση το γεγονός ότι αυτό συμβαίνει αιφνιδιαστικά μερικές μόνο ημέρες πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές.

Καλούμε, λοιπόν, τους πολίτες να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη τους αυτές τις κυβερνητικές μεθοδεύσεις και να δώσουν πραγματική δύναμη στο αυτοδιοικητικό κίνημα που πιστεύει στον εποικοδομητικό δημοκρατικό έλεγχο, στην δημοκρατική λογοδοσία και στην διαφάνεια.