Ομιλία του Προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σε εκδήλωση του Συνηγόρου του Πολίτη για τη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων

«Ο ρόλος των Ανεξάρτητων Αρχών, και εν προκειμένω του Συνηγόρου του Πολίτη, είναι ιδιαίτερα σημαντικός στις μεταρρυθμίσεις για το κράτος δικαίου και για τα ζητήματα περιβάλλοντος και κλιματικής κρίσης. Οφείλω να το τονίσω αυτό, γιατί στην Ελλάδα γινόμαστε μάρτυρες μίας συνεχούς υποβάθμισης των θεσμών και των δημοκρατικών λειτουργιών. Αυτό είδαμε να συμβαίνει και με τις Ανεξάρτητες Αρχές. Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι ότι χρειάζεται στήριξη των Ανεξάρτητων Αρχών με ενίσχυση του ρόλου τους αλλά και με τη στελέχωσή τους. Είδαμε πρόσφατα την κυβέρνηση να προσπαθεί να περιορίσει τη λειτουργία τους, αλλά και να παρεμβαίνει στη σύνθεση των Συμβουλίων των Ανεξάρτητων Αρχών», σημείωσε ο Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Σωκράτης Φάμελλος, στην ομιλία του σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο Συνήγορος του Πολίτη με θέμα: «Οι Προκλήσεις στη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων».

Πρόσθεσε ότι: «για να στηρίξουμε το κράτος δικαίου και τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να συζητήσουμε και τη δυνατότητα οι Ανεξάρτητες Αρχές να ενεργοποιηθούν και για τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που είναι μπροστά μας, για την πράσινη μετάβαση και την κλιματική ουδετερότητα. Βρισκόμαστε μπροστά σε έναν πολύ μεγάλο και σημαντικό στόχο που συνδέεται με πολύ μεγάλες αβεβαιότητες που πολλαπλασιάζουν και τις ανισότητες. Άρα, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη διαχείριση απορριμμάτων μέσα από το πρίσμα της κλιματικής μετάβασης, ως μία πολύ μεγάλη μεταρρύθμιση που αλλάζει τον τρόπο που ζούμε, παράγουμε και καταναλώνουμε. Επειδή όμως η κυβέρνηση έχει δείξει ότι δεν μπορεί ή δεν θέλει να προχωρήσει στις αναγκαίες αυτές μεταρρυθμίσεις, γίνεται ακόμη πιο σημαντικός ο ρόλος των Ανεξάρτητων Αρχών και των πολιτικών κομμάτων σε αυτήν την κατεύθυνση. Και ως ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ είμαστε στη διάθεσή σας για μία τέτοια συζήτηση».

Υπογράμμισε ότι: «η διαχείριση των απορριμμάτων είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα που συνδέεται άρρηκτα με την κλιματική κρίση και την πράσινη μετάβαση και φυσικά με το περιβάλλον. Η διαχείριση απορριμμάτων συνδέεται με την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας. Δεν μπορούμε να προσαρμοστούμε στις ανάγκες τις κλιματικής κρίσης και να πραγματοποιήσουμε την πράσινη μετάβαση αν δεν αλλάξουμε μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων» και έδωσε συγχαρητήρια στον Συνήγορο του Πολίτη για την πρωτοβουλία διοργάνωσης της εκδήλωσης.

Αναφέρθηκε στη συνέχεια στα πεπραγμένα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στην πολιτική διαχείρισης στερεών αποβλήτων: «η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε το 2018 στην Ευρώπη τη στρατηγική για την κυκλική οικονομία. Παρότι την περίοδο 2015-2019 η Ελλάδα ήταν σε μνημόνιο και χρεωκοπία μειώσαμε κατά 82% το πρόστιμο για τους Χώρους Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ). Τηρώντας όλους τους κανόνες διαφάνειας φροντίσαμε ώστε να έχει η χώρα Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων και τους αντίστοιχους Περιφερειακούς. Ενώ το 2015 είχαμε σοβαρές καθυστερήσεις με ευθύνη των προηγούμενων κυβερνήσεων και ο μόνος στόχος για τη χώρα ήταν το κλείσιμο και η διακοπή λειτουργίας των ΧΑΔΑ, τα επόμενα χρόνια (2015-2019) καταφέραμε να έχουμε στόχους όπως η διαλογή στην πηγή και η κυκλική οικονομία».

Ο Σ. Φάμελλος αναφέρθηκε στη συνέχεια στη σημερινή κατάσταση: «σήμερα δεν έχουμε μόνο ανεπάρκειες και καθυστερήσεις, αλλά μιλάμε πλέον για μία υποχώρηση σε σχέση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Δεν καθυστερούμε απλώς, αλλά πάμε και προς τα πίσω. Στην Ελλάδα εφαρμόζονται πολιτικές από την κυβέρνηση στη διαχείριση απορριμμάτων που είναι σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή πολιτική και κεκτημένο. Όπως είχε εντοπίσει και η μελέτη του Συνηγόρου, στο θέμα του σχεδιασμού, η κυβέρνηση θεσμοθέτησε δύο εθνικούς σχεδιασμούς σε κεντρικό επίπεδο αλλά δεν προχώρησε κανένας περιφερειακός σχεδιασμός εδώ και πέντε (5) χρόνια. Ο πρώτος, το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) του 2020 εγκρίθηκε μετά από περιορισμένη διαβούλευση μέσα στον Αύγουστο με κλειστή Βουλή και η δεύτερη τροποποίησή του έγινε ξανά δίχως πρότερη συζήτηση στη Βουλή ξεσηκώνοντας πλείστες αντιδράσεις. Εντέλει εγκρίθηκε ως είχε, δίχως να λάβει υπόψη τις ενστάσεις, λίγες ώρες πριν κλείσει η Βουλή για τις εκλογές τον Μάιο του 2023».

Επικεντρώθηκε ειδικότερα στα κεντρικά στοιχεία του λανθασμένου κυβερνητικού σχεδιασμού στη διαχείριση απορριμμάτων:

-στη στρατηγική της καύσης που ενσωματώθηκε στον ΕΣΔΑ το 2020

-στη μεταβατική καύση σύμμεικτων απορριμμάτων του ΕΣΔΑ του 2023, ενώ δεν νοείται μεταβατικότητα στην καύση σύμμεικτων απορριμμάτων

-στον περιορισμό των αρμοδιοτήτων των δήμων στη διαχείριση απορριμμάτων, γεγονός που επηρεάζει τα δημοτικά τέλη και τη διαχείριση στην πηγή

-στην παρέμβαση για να τροποποιηθούν τα τεχνικά χαρακτηριστικά των Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων ώστε να χρησιμοποιηθούν μόνο για την παραγωγή καυσίμων.

Υπογράμμισε την κυβερνητική παρέμβαση μετατροπής των Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ), δηλαδή δημοτικών μονάδων κυκλικής οικονομίας, σε ΣΔΙΤ παραγωγής καυσίμων, κάτι που είναι σε ευθεία αντίθεση με την ευρωπαϊκή πολιτική: «Είναι απαράδεκτο η Ελλάδα το 2023 να χρηματοδοτεί με δημόσιους πόρους την παραγωγή καυσίμων από μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης. Είναι γνωστό σε όλους ότι τα εναλλακτικά καύσιμα είναι το τελευταίο στάδιο μετά από τη διαλογή στην πηγή και την ανάκτηση σε βιομηχανική κλίμακα. Αυτό συμβαίνει δυστυχώς σε πολλές περιοχές, έχουμε διαμαρτυρίες από τους Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) ακόμη και για καθυστέρηση δημόσιων αδειοδοτημένων έργων με στόχο να προωθηθούν μονάδες ΣΔΙΤ που παράγουν καύσιμα, κάτι που παραβιάζει το ρόλο και τις αρμοδιότητες της αυτοδιοίκησης. Στη Θεσσαλονίκη για παράδειγμα μία ΜΕΑ μετατράπηκε από δημόσιο έργο σε ΣΔΙΤ και χωροθετήθηκε μάλιστα στην προστατευόμενη περιοχή της λίμνης Κορώνειας».

Στάθηκε ακόμη σε άλλα δύο κεντρικά ζητήματα σχετικά με τη διαχείριση απορριμμάτων, στην τιμολογιακή πολιτική και στη διαλογή στην πηγή και στην ανακύκλωση.

Για την τιμολογιακή πολιτική

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ είχε προχωρήσει σε μία νομοθετική τομή, την εισφορά κυκλικής οικονομίας, ώστε να πριμοδοτήσουμε τους δήμους που κάνουν διαλογή στην πηγή και να χρηματοδοτήσουμε τους δήμους που δεν κάνουν και οι πόροι τελικώς να κατευθυνθούν για την κυκλική οικονομία. Το βήμα αυτό όμως δεν συνεχίστηκε από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Αντιθέτως, η κυβέρνηση εφάρμοσε το αναχρονιστικό τέλος ταφής που δεν προωθεί καμία μεταρρύθμιση και διεύρυνε την αρμοδιότητα της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας με την εκχώρηση της εποπτείας της διαχείρισης αποβλήτων. Με τον τρόπο αυτό παροπλίζει την πολιτεία χωρίς να επιλύει κανένα πρόβλημα σχεδιασμού, υποδομών και στελέχωσης των ΦοΔΣΑ και των ΟΤΑ.

Για τη διαλογή στην πηγή και την ανακύκλωση

Την περίοδο 2015-2019 ξεκαθάρισαν αρκετά θέματα που αφορούν τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) σχετικά με τη λειτουργία των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης. Δυστυχώς όμως η κυβέρνηση έχει επιλέξει και νομοθέτησε, με το νόμο 4819/2021, να μην υπάρχει καμία επίπτωση για τα Συστήματα που δεν πιάνουν τους στόχους εναλλακτικής διαχείρισης. Δυστυχώς η Ελλάδα έχει παραλάβει επιστολή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που θέτει ζητήματα αδιαφανούς και σκανδαλώδους διαχείρισης πόρων στο ΕΣΠΑ όσον αφορά ένα σύστημα διαλογής στην πηγή που συνδέεται με την εναλλακτική διαχείριση. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων που λαμβάνουν χρηματοδοτήσεις από τρεις διαφορετικές πηγές για το ίδιο αντικείμενο, από τους καταναλωτές και τους παραγωγούς, από το ΕΣΠΑ και από το Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης».

Ο Σ. Φάμελλος αναφέρθηκε τέλος στην υποστελέχωση του ΕΟΑΝ με συνέπεια να μην μπορεί να ασκήσει τον ελεγκτικό του ρόλο και τόνισε ότι σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως αυτή για τα Πλαστικά Μίας Χρήσης, νομοθετήθηκαν με επικοινωνιακούς όρους από την κυβέρνηση αλλά δεν υλοποιούνται.