Σε πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρομέτρου, το ποσοστό του ευρωπαϊκού πληθυσμού που διατρέχει κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση κυμαίνεται από 9-22%.

Ευρωπαίοι πολίτες, θεωρούνται κοινωνικά αποκλεισμένοι εάν «αποτρέπεται η πλήρης συμμετοχή τους στην οικονομική, κοινωνική, και πολιτική ζωή ή όταν η πρόσβασή τους σε εισοδήματα και άλλους πόρους (προσωπικούς, οικογενειακούς κ.α.) είναι τόσο ανεπαρκής, ώστε να τους αποκλείει από το να απολαμβάνουν ένα επίπεδο διαβίωσης που θεωρείται αποδεκτό από την κοινωνία στην οποία ζουν.

Οι παράγοντες που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στον κοινωνικό αποκλεισμό είναι τα προβλήματα που αφορούν την εργασία, το επίπεδο εκπαίδευσης και διαβίωσης, την υγεία, την εθνικότητα, τη χρήση ουσιών, τη διαφορά μεταξύ των φύλων, τη βία κ.α.

Ποσοστό του συνολικού πληθυσμού που προσεγγίζει το 30% και είναι πολύ πάνω από το όριο της φτώχειας (20%) που πλήττει τη χώρα μας, είναι άνεργοι ή εργαζόμενοι με επισφαλή απασχόληση, άτομα με ειδικές ανάγκες, παλιννοστούντες, μετανάστες, πρόσφυγες, ανήλικοι, αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών, άτομα απεξαρτημένα, άτομα με πολιτιστικές και θρησκευτικές ιδιαιτερότητες, άτομα που απασχολούνται σε δυσμενείς εργασιακές συνθήκες και στερούνται στοιχειώδεις συνθήκες κοινωνικής προστασίας.

Πιο συγκεκριμένα: Δεν προστατεύονται με επάρκεια οι ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες παρά τη συνταγματική κατοχύρωση δεν έχουν πρόσβαση και δικαιώματα στην εκπαίδευση, στην απασχόληση, στην πρόληψη της αναπηρίας και στην πρόσβαση σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Σήμερα στην εκπαιδευτική διαδικασία συμμετέχει ένας μαθητής με ειδικές ανάγκες στους δέκα μαθητές. Η ειδική αγωγή συρρικνώνεται με το κλείσιμο των ειδικών σχολείων ενώ τα κέντρα διάγνωσης, αξιολόγησης και υποστήριξης ατόμων με ειδικές ανάγκες υπολειτουργούν. Η ανεργία στον ευαίσθητο αυτό τομέα είναι έξι φορές υψηλότερη σε σχέση με τη μέση ανεργία και η προσβασιμότητα των αναπήρων στους τομείς της καθημερινής ζωής αποτελεί ακόμα μεγάλο ζητούμενο. Επίσης, χιλιάδες άτομα που χρίζουν φυσικής αποκατάστασης δεν βρίσκουν δημόσιο κέντρο αποκατάστασης γιατί είναι ελάχιστες οι κλίνες.

Οι μακροχρόνια άνεργοι συνιστούν μια κατηγορία εργαζομένων που έχει πληγεί σοβαρά από τις συνέπειες συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών όλων των κυβερνήσεων της τελευταίας δεκαετίας. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων ως ποσοστό του συνόλου των ανέργων αυξήθηκε από 54,5% το 2002 σε 58,3% το 2003. Το ποσοστό αυτό είναι από τα υψηλότερα των τελευταίων ετών και αντιστοιχεί επίσης στο 5,7% του συνόλου του εργατικού δυναμικού. Σε απόλυτους αριθμούς μεταφράζεται το ποσοστό αυτό σε 240.000 ανθρώπους που παραμένουν άνεργοι πέρα του 12μήνου. Δεδομένου ότι το επίδομα ανεργίας στην Ελλάδα - το χαμηλότερο στην ΕΕ των «15» - χορηγείται μόνο για 12 μήνες, είναι προφανές ότι αποκλείονται απ� αυτό οι μακροχρόνιοι άνεργοι. Μετά το 12μηνο το μόνο επίδομα που υπάρχει είναι το «επίδομα μακροχρονίως ανέργων», η χορήγηση του οποίου περιορίζεται σε 12 μήνες με δυνατότητα ανανέωσης. Ουσιαστικά όμως δεν αφορά όλους του μακροχρόνια ανέργους αλλά μόνο όσους πληρούν μια σειρά προϋποθέσεων (ελληνική υπηκοότητα, χαμηλό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μέχρι 5000 ευρώ, ασφάλιση κατά της ανεργίας, ηλικία άνω των 45 ετών).

Μια μεγάλη κατηγορία ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού, ανέχειας και εξαθλίωσης είναι τα άτομα που διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχειας, δηλαδή οι «φτωχότεροι των φτωχών», οι «αόρατοι άνθρωποι - φαντάσματα», οι «εκτός των τειχών», αυτοί που δεν λαμβάνουν καμιά βοήθεια και δεν φαίνονται πουθενά. Πρόσφατη μελέτη του ΕΚΚΕ (10/2004) υπολογίζει σε 740.000 άτομα αυτόν τον πληθυσμό με εισόδημα χαμηλότερο των 300 ευρώ μηνιαίως. Παρόλα αυτά η Ελλάδα συνεχίζει να είναι η μόνη χώρα ανάμεσα στα κράτη - μέλη της Ε.Ε. (των «15») που δεν έχει θεσμοθετήσει σύστημα παροχής Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος παρά τη σχετική σύσταση της Ε.Ε. (σύσταση 92/441 του Συμβουλίου Υπουργών της Ε.Ε).

Εξάλλου 150.000 περίπου παλιννοστήσαντες ομογενείς που έχουν έρθει στη χώρα μας τα τελευταία 15 χρόνια από τις χώρες της πρώην Σ.Ε. διαβιεί σε συνοικισμούς χωρίς υποδομές. Αντιμετωπίζουν προβλήματα ένταξής τους στην αγορά εργασίας, δεν αξιοποιούνται οι γνώσεις και οι εμπειρίες τους που είχαν αποκτήσει από τις χώρες προέλευσής τους, παρά την ύπαρξη του Ν.2790/2000.

Οι ΡΟΜΑ, που ο αριθμός τους υπολογίζεται πάνω από 200.000, αντιμετωπίζουν σήμερα οξυμένα προβλήματα. Οι συνθήκες είναι απαράδεκτες ιδιαίτερα στις περιπτώσεις των διαβιούντων σε καταυλισμούς με ανύπαρκτες υποδομές και δίκτυα. Συνθήκες υγείας και υγιεινής δεν υπάρχουν, η συμμετοχή των παιδιών των ΡΟΜΑ στο σχολείο αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες, ενώ υπάρχουν και πολλές διαρροές κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους.

 Οι 100.000 περίπου Έλληνες μουσουλμάνοι είναι στην πλειοψηφία τους αναλφάβητοι. Η έλλειψη ολοκληρωμένης εκπαιδευτικής πολιτικής για τον πληθυσμό αυτό έχει οδηγήσει σε αυτό το αποτέλεσμα. Παρ� όλο που είναι Έλληνες, φορολογούμενοι πολίτες, δεν απολαμβάνουν βασικά κοινωνικά αγαθά. Τον πληθυσμό αυτό τον πλήττει σε μεγάλο βαθμό η ανεργία.

Στους παραπάνω προστίθενται και οι οικονομικοί μετανάστες που ανέρχονται στο 7% του πληθυσμού πολλοί από τους οποίους αντιμετωπίζουν προβλήματα διαβίωσης, εργασίας, πρόσβασης στις υπηρεσίες και επικοινωνίας.

Σοβαρά προβλήματα αντιμετωπίζει και η τρίτη ηλικία. Ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι που βρίσκονται μόνοι στη ζωή. Η πενιχρή σύνταξη, η αδυναμία πρόσβασης στα νοσοκομεία και η αυτοεξυπηρέτησή τους είναι προβλήματα, που η Πολιτεία οφείλει να λύσει, γιατί αυτοί της πρόσφεραν τα καλύτερα και πιο δημιουργικά τους χρόνια.

Τα τελευταία χρόνια είχαν αναπτυχθεί κάποια προγράμματα, όπως βοήθεια στο σπίτι, τα οποία λειτούργησαν στα πλαίσια των Δήμων και του Β ΚΠΣ με συμβασιούχους εργαζόμενους, χωρίς στήριξη από τον κρατικό προϋπολογισμό με αποτέλεσμα σήμερα να βρίσκονται στον αέρα.

Η χώρα μας δεν έχει προχωρήσει στη μεταφορά στο Εθνικό Δίκαιο των οδηγιών 43/2000 και 78/2000, ώστε να γίνει εναρμόνιση του Ελληνικού Δικαίου στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Για το λόγο αυτό έχει κινηθεί η διαδικασία από την ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη παραπομπή της στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Με βάση τα παραπάνω επερωτώνται οι κ.κ. Υπουργοί, τι μέτρα προτίθενται να πάρουν:

*  Για την εφαρμογή στη χώρα μας του θεσμού του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος;

*  Για το σχεδιασμό και την εφαρμογή στη χώρα μας κοινωνικής πολιτικής ειδικά για τις ομάδες αυτές;

*  Για την αλλαγή των προϋποθέσεων χορήγησης του επιδόματος μακροχρόνιας ανεργίας.

*  Για την αντιμετώπιση των διακρίσεων και των πρακτικών αποκλεισμού των πολιτών αυτών στο χώρο της εργασίας;

*  Για τη λήψη και εφαρμογή μέτρων ως προς την εκπαίδευση των πολιτών που ανήκουν στις παραπάνω ευπαθείς ομάδες;

*  Για την άμεση μεταφορά στο Εθνικό Δίκαιο των οδηγιών 43/2000 και 78/2000, ώστε να γίνει εναρμόνιση του Ελληνικού Δικαίου με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο;

Οι επερωτώντες βουλευτές

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΛΕΒΕΝΤΗΣ

ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΤΥΡΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΑΡΗ

ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΡΑΓΑΣΑΚΗΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΛΑΒΑΝΟΣ

ΦΩΤΙΟΣ ΚΟΥΒΕΛΗΣ

ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ