Τα «Κέντρα Πρόληψης» του ΟΚΑΝΑ και της Αυτοδιοίκησης είναι τοπικές υπηρεσίες που εφαρμόζουν  «προγράμματα προαγωγής της υγείας και πρόληψης της χρήσης ουσιών» στη σχολική και την ευρύτερη κοινότητα και βεβαίως στο χώρο της οικογένειας.

Έχουν την μορφή μη κερδοσκοπικών επιχειρήσεων κυρίως των Δήμων ή των Νομαρχιών και λειτουργούν με την επιστημονική εποπτεία από τον ΟΚΑΝΑ και τη συγχρηματοδότηση 50% από τον ΟΚΑΝΑ και  50% από πόρους της τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΚΕΔΚΕ – ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ).

Τα Κέντρα Πρόληψης είναι στελεχωμένα από ικανότατα κι έμπειρα επιστημονικά και διοικητικά στελέχη, τα οποία:

- Σχεδιάζουν και υλοποιούν ένα μεγάλο αριθμό προγραμμάτων πρόληψης και προαγωγής της υγείας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, κυρίως ως επιμορφωτές  των εκπαιδευτικών και συντονιστές δράσεων (σε συνεργασία με τα γραφεία αγωγής υγείας) που εθελοντικά υλοποιούν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί.

- Παρεμβαίνουν στην οικογένεια, κατά κύριο λόγο οργανώνοντας ειδικά βιωματικά και μακρόχρονα  σεμινάρια για γονείς, για ένα ρόλο τόσο σημαντικό στη σύγχρονη κοινωνία μας.

- Παρέχουν στήριξη σε ατομικό συμβουλευτικό επίπεδο σε γονείς, νέους και γενικότερα σε όλους τους ανθρώπους για καθημερινές ψυχοσυναισθηματικές παιδαγωγικές και κοινωνικές δυσκολίες, οι οποίες όταν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα μπορεί να σχετιστούν με σοβαρές διαταραχές, όπως αυτή της κατάχρησης εξαρτισιογόνων  ουσιών.

- Απευθύνονται στις τοπικές κοινωνίες, με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με  τους αιτιολογικούς παράγοντες που οδηγούν στην κατάχρηση ουσιών.

- Παρεμβαίνουν στις Ένοπλες Δυνάμεις, στα Σώματα Ασφαλείας, στο Υγειονομικό Σύστημα, σε εργασιακούς χώρους γενικότερα, επιμορφώνοντας ανθρώπους, ώστε να λειτουργούν ως υποστηρικτικά δίκτυα πρόληψης των εξαρτήσεων μέσα στα πλαίσια αυτά, πάντα σε διασύνδεση με τις κατάλληλες θεραπευτικές δομές.

- Διασυνδέουν σε περιφερειακό επίπεδο χρήστες που απευθύνουν  αίτημα βοήθειας με τους κατάλληλους θεραπευτικούς φορείς και ενισχύουν αυτό το αίτημα.

- Δίκαια οι τοπικές κοινωνίες βασίζονται στα Κέντρα Πρόληψης, τα οποία στην ουσία είναι από τις βασικές κοινωφελείς υπηρεσίες που επωμίζονται το βάρος της προαγωγής της ψυχοσυναισθηματικής υγείας της ευρύτερης κοινότητάς τους.

Εκτός όμως από τις τοπικές κοινωνίες, το έργο των Κ.Π. έχει αναγνωριστεί και από διεθνείς οργανισμούς:

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του 2005, για την κατάσταση του προβλήματος των Ναρκωτικών στην Ευρώπη, του Ευρωπαϊκού Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας, «η Ελλάδα αποτελεί ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό παράδειγμα της μετατόπισης των πολιτικών πρόληψης  από τις παραδοσιακές βασισμένες στην πληροφόρηση  και ατομικές (συμβουλευτικές) προσεγγίσεις στην υλοποίηση μιας πραγματικής στρατηγικής για τη δημόσια υγεία,  η κάλυψη της οποίας μπορεί να μεγιστοποιηθεί μέσω προσεγγίσεων πρόληψης στο πλαίσιο προγραμμάτων. Ο αριθμός των προγραμμάτων πρόληψης στα σχολεία υπερδιπλασιάσθηκε στην Ελλάδα στο διάστημα απο το 2000 έως το 2003, τα δε προγράμματα που βασίζονται στην οικογένεια τριπλασιάσθηκαν στο ίδιο διάστημα».

Αυτό οφείλεται κατά πολύ στο ανεπτυγμένο δίκτυο των Κ.Π.

Παρόλα αυτά όμως ο ρόλος της Πολιτείας όχι μόνο δεν είναι υποστηρικτικός αφού απασχολεί 400 νέους πλήρως εξειδικευμένους στον τομέα τους, έχοντάς τους θεσμικά κυριολεκτικά «στον αέρα», χωρίς συλλογικές συμβάσεις, χωρίς βασικό μισθολόγιο,  αλλά και χωρίς σταθερό πλαίσιο εργασίας, αφού δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο που να υπαγορεύει την πάγια χρηματοδότηση των εργοδοτών τους των Αστικών Εταιρειών – Κέντρων Πρόληψης. Το τελευταίο μάλιστα καιρό λόγω της υστέρησης της χρηματοδότησης του ΟΚΑΝΑ προς τα Κέντρ• Πρόληψης, σε ορισμένα κέντρα είναι απλήρωτο το προσωπικό για αρκετούς μήνες. (Για 7 μήνες στο Κέντρο Πρόληψης Δυτικής Αθήνας, Δήμων Αιγάλεω-Χαϊδαρίου και Αγίας Βαρβάρας).

Τέλος, συνεχώς το έργο των στελεχών αυτών ποδηγετείται από παραλήψεις και αγκυλώσεις της ίδιας της πολιτείας: Η συνεργασία του ΟΚΑΝΑ με το Υπουργείο Παιδείας βασίζεται σε ένα δυσλειτουργικό «μνημόνιο συνεργασίας» χωρίς να έχει πάγια θεσμοθετηθεί ο ρόλος των Κ.Π. στο εκπαιδευτικό μας σύστημα:

Από την μία η πολιτεία δαπάνησε σημαντικά ποσά ώστε τα στελέχη των Κέντρων πρόληψης να γίνουν από τα πλέον εξειδικευμένα στην Προαγωγή της Ψυχικής Υγείας μέσω της συνεχιζόμενης επαγγελματικής τους κατάρτισης και από την άλλη δυσκολεύει την αξιοποίηση της επένδυσης αυτής σε ανθρώπινο δυναμικό στα σχολεία, έναν από τους κύριους πόλους κοινωνικοποίησης της νέας γενιάς. Είναι δεδομένο ότι οι δράσεις της πρόληψης πολλαπλασιάζονται με την αξιοποίηση του ίδιου του δυναμικού των εκπαιδευτικών, αλλά και άλλων ειδικών (σχολικών ψυχολόγων π.χ.) που πρέπει να διοριστούν στα σχολεία, αλλά δεν μπορεί να μη στηρίζεται στη σύνδεση του σχολείου με ειδικές επιστημονικές μονάδες, όπως τα Κέντρα Πρόληψης, που αφορούν όλο το πλαίσιο της ευρύτερης κοινότητας. Αντί γι΄ αυτό λειτουργούν δομές του Υπουργείου Παιδείας με έργο την Πρωτογενή Πρόληψη (π.χ. παρεμβάσεις στην οικογένεια), χωρίς ένα πλαίσιο λειτουργίας που θα προάγει τη συνεργασία και τη συμπληρωματικότητα αυτών των δομών με τα Κέντρα Πρόληψης;

Η εκπαίδευση, συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση και η επιστημονική εποπτεία των στελεχών αυτών, που τόσα χρόνια γινόταν απο αναγνωρισμένους κι έμπειρους φορείς όπως το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (Ε.Π.Ι.Ψ.Υ.), τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, σταμάτησε με την εξαγγελία μιας Ακαδημίας Στελεχών του ίδιου του ΟΚΑΝΑ, η οποία όχι μόνο δεν λειτούργησε, αλλά υπάρχουν εύλογες ανησυχίες ότι λόγω της υποχρηματοδότησης του Οργανισμού ακόμα κι αν λειτουργήσει θα παρέχει εκπαίδευση όχι ίδιας ποιότητας και ποσότητας με αυτή που προϋπήρχε

Κατόπιν των ανωτέρω,

Ερωτάται ο αρμόδιος Υπουργός

1. Θα προωθήσει την πάγια χρηματοδότηση των Κέντρων Πρόληψης από την Πολιτεία;

2. Αν δεν πράξει αυτό, τουλάχιστον, ως δείγμα αναγνώρισης της προσφοράς των Κέντρων Πρόληψης, θα προωθήσει την ανανέωση της προγραμματικής σύμβασης ανάμεσα στο Υπουργείο Υγείας και το Υπουργείο Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης,  η οποία προσωρινά λύνει το θέμα    της κεντρικής χρηματοδότησης των  Κέντρων Πρόληψης;

3. Θα προχωρήσει στην αναγνώριση με νομοθετική πράξη των Κ.Π. ως περιφερειακών φορέων πρωτογενούς πρόληψης μέσα από τη θεσμική ένταξη του προσωπικού τους στην άμεση εργοδοτική ευθύνη της Πολιτείας;

4. Πώς θα υλοποιήσει την ταχεία αποπληρωμή των οφειλών του ΟΚΑΝΑ προς τα Κ.Π.;

5. Θα λάβει υπόψη το γεγονός ότι τα Κέντρα γίνονται περισσότερα και αναπτύσσονται και συνεπώς η ετήσια χρηματοδότησής τους από το Υπουργείο  πρέπει να αυξάνεται;

6. θα μεριμνήσει σε άμεση μετατροπή όλων των συμβάσεων ορισμένου χρόνου του προσωπικού (το οποίο μπορεί κατά τόπους να εργάζεται και πάνω από 10 χρόνια με αυτό το καθεστώς) στα Κέντρα Πρόληψης σε  αορίστου χρόνου, βάζοντας το ως όρο στις προγραμματικές συμβάσεις που συνάπτει  ο ΟΚΑΝΑ με τις αστικές εταιρείες;

7. Ποιές είναι οι προθέσεις του σχετικά με την ειδική εκπαίδευση των νέων στελεχών καθώς και την συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση και επιστημονική εποπτεία του παρόντος επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού των Κέντρων Πρόληψης;

8. Θα αναλάβει νομοθετικές πρωτοβουλίες    που θα προωθούν τη συνεργασία των Κ.Π. με τα Υπουργεία Παιδείας, Πολιτισμού, Άμυνας και Εργασίας, έτσι ώστε να υποστηριχθούν θεσμικά οι πολυσχιδείς παρεμβάσεις των Κ.Π.;

Ο ερωτών βουλευτής

Φώτης Κουβέλης