ΑΝΝΑ ΦΙΛΙΝΗ: Κυρία Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, νομίζω, όπως ανέφεραν και άλλοι συνάδελφοι και ιδιαίτερα ο κ. Κουβέλης στην τοποθέτησή του ότι το Σύνταγμα της Ελλάδας ιστορικά αποδεδειγμένα είναι από τα δημοκρατικότερα συντάγματα που υπάρχουν σήμερα στον κόσμο και στην Ευρώπη τόσο για τις διατυπώσεις τις οποίες έχει, όσο και για τον τρόπο εφαρμογής του. Και θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο διάχυτος έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων, έτσι όπως υιοθετείται από το Σύνταγμά μας, είναι ένα από τα καίρια σημεία που αποδεικνύουν και τη δημοκρατικότητα του Συντάγματός μας.

Όντως το Συνταγματικό Δικαστήριο υπάρχει σε χώρες που είχαν φασιστικά, ολοκληρωτικά καθεστώτα, όπως είναι η Γερμανία και η Ιταλία, όπου έχει τύχει να έχω ζήσει και αρκετά χρόνια. Εκεί το Συνταγματικό Δικαστήριο είχε να παίξει ένα ρόλο ελέγχου στο κατά πόσο τα κόμματα των χωρών αυτών είχαν δικαίωμα μέσα από το πρόγραμμά τους να συμμετέχουν στα πολιτικά πράγματα της χώρας, γιατί όντως εκεί υπήρχαν ναζιστικά, φασιστικά κόμματα. Δεν είναι τυχαίο ότι και στην Ελλάδα επί χούντας επιχειρήθηκε να περάσει ένα Συνταγματικό Δικαστήριο ακριβώς την εποχή που η χούντα επί Μαρκεζίνη ήθελε να εξασφαλίσει με το δικό της φιλελευθερισμό, όπως ήθελε να τον εφαρμόσει, τον έλεγχο της λειτουργίας των κομμάτων. Δηλαδή, τα Συνταγματικά Δικαστήρια έχουν παίξει και παίζουν -και στην Τουρκία το βλέπουμε σήμερα- ένα ρόλο περισσότερο πολιτικού ελέγχου πολιτικών ζητημάτων.

Όπως είπατε εσείς, κυρία Πρόεδρε, αλλά και μέσα από τις διατυπώσεις που κάνει η Νέα Δημοκρατία προτείνοντας το Συνταγματικό Δικαστήριο, δεν προβλέπονται τέτοιου είδους λόγοι, για να υποστηριχθεί το Συνταγματικό Δικαστήριο. Όμως, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε στο μέλλον τέτοιου είδους περιπτώσεις. Ήδη μιλήσατε για περιπτώσεις στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, όπου εκεί τα διάφορα ομόσπονδα κράτη έχουν περιπτώσεις διαφοροποιήσεων των νόμων, ακριβώς γιατί υπάρχουν διαφορετικά ομόσπονδα κράτη, πράγμα το οποίο δεν έχουμε εμείς. Όμως, εάν υπάρχουν πολιτικά ζητήματα που θα πρέπει να ελεγχθούν στην περίπτωση της Ελλάδας, νομίζω ότι θα ήταν ιδιαίτερα αυταρχικό και αντιδημοκρατικό, εάν ο έλεγχος τέτοιου είδους ζητημάτων περνούσε από ένα ολιγομελές και ελεγχόμενο τελικά δικαστήριο.

Το δικό μας Σύνταγμα υιοθετεί το σύστημα του διάχυτου ελέγχου, κάτι το οποίο θα ανασταλεί τελικά με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Νομίζω ότι και αυτά τα οποία προσφάτως ανέφερε και ο κ. Μπούγας στην εισήγησή του, δηλαδή τη δυνατότητα να διακόπτεται η λειτουργία ενός δικαστηρίου και να πηγαίνει την ώρα της λειτουργίας του δικαστηρίου ο υπό εξέταση νόμος στο Συνταγματικό Δικαστήριο, και απʼ αυτές τις περιπτώσεις που ανέφερε ο κύριος συνάδελφος, νομίζω ότι αποδεικνύεται και μια μη λειτουργική και γρήγορη, όπως υποστηρίζεται, λειτουργία των δικαστηρίων, αλλά και μία μη δημοκρατική νομίζω, λειτουργία των δικαστηρίων.

Πιστεύω ότι, όπως είχα την τύχη να αναφέρω και όταν μίλησα για το άρθρο 24 στην Επιτροπή για την Αναθεώρηση του Συντάγματος πριν από δυο εβδομάδες περίπου, το Συνταγματικό Δικαστήριο τα τελευταία χρόνια επιχειρείται, ιδίως επειδή υπάρχει μια πρωτοποριακή νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, σχετικά με την ερμηνεία του άρθρου 24 του Συντάγματος, πράγμα που θα ήταν πάρα πολύ αρνητικό για το περιβάλλον μας και για τη λειτουργία της Δημοκρατίας μας.

Νομίζω, όμως, ότι υπάρχει και μια άλλη δυνατότητα που ανοίγει και στην οποία πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί. Ενδεχομένως, θα επιδιωχθεί στο μέλλον και ένας προληπτικός έλεγχος συνταγματικότητας των νόμων. Έχουμε την περίπτωση της Γαλλίας, όπου είναι το Συνταγματικό Συμβούλιο. Προσφάτως, πριν από δυο χρόνια νομίζω, είχαμε την περίπτωση, όπου ο νόμος Ζιπέ, που προτάθηκε σχετικά με τη δυνατότητα να υπάρχει η πρώτη εργασία χωρίς να είναι ασφαλισμένη, πέρασε απʼ αυτό το Συνταγματικό Συμβούλιο και κρίθηκε συνταγματικός, παρά τα γεγονός ότι το Σύνταγμα της Γαλλίας δεν επέτρεπε την ανασφάλιστη εργασία. Βέβαια, στη συνέχεια ο νόμος αυτός κατέρρευσε μέσα από τις ίδιες τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων. Όμως, υπήρξε αυτή η αρνητική εμπειρία, η οποία ενδεχομένως μπορεί να ανοίξει στο μέλλον την όρεξη, για να υπάρξουν τέτοιους είδους προληπτικές εκτιμήσεις για αντισυνταγματικούς νόμους κ.λπ., κάτι που πιστεύω ότι ιδιαίτερα η Δημοκρατία μας και το Κοινοβούλιό μας στην Ελλάδα πρέπει να προσέξει αυτήν τη στιγμή.

Μην ξεχνάμε ότι έχουμε ένα σύστημα κυρίως πρωθυπουργικοκεντρικό. Υπάρχει η δεδηλωμένη στη χώρα μας. Ξέρουμε ότι περνάνε νόμοι στο Κοινοβούλιό μας με βάση την αρχή της δεδηλωμένης. Σπανίως οι Βουλευτές κυρίως του κυβερνώντος κόμματος, αλλά και οι άλλοι Βουλευτές έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν ελεύθερα την άποψή τους και μέσα στο Κοινοβούλιο με κίνδυνο να πέσει η Κυβέρνηση, εάν ένας Βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος λάχει να πει μια διαφορετική άποψη για ένα νόμο απʼ ό,τι του επιτρέπει το κόμμα του. Οπότε σε μία τέτοια συνθήκη, όπου οι νόμοι ελάχιστα έχουν τη δυνατότητα να εξεταστούν σε βάθος, με τη σημερινή λειτουργία του Κοινοβουλίου μας, νομίζω ότι θα ήταν ακόμα μία ανακοπή δημοκρατικού ελέγχου της νομιμότητας των νόμων, εάν είχαμε την εφαρμογή ενός τέτοιου Συνταγματικού Δικαστηρίου, το οποίο θα ήταν και ολιγομελές και αυταρχικό τελικά στη λειτουργία του και θα εμπόδιζε τη δημοκρατική λειτουργία του Κοινοβουλίου τελικά και του Συντάγματος στη χώρα μας.

Ευχαριστώ πολύ.