Η χώρα μας είναι τόπος υποδοχής πολυάριθμων μεταναστών. Ανάμεσά τους βρίσκονται και πολλοί καλλιτέχνες με εξαιρετικές σπουδές στις πατρίδες τους. Αρκετοί μάλιστα είχαν μια σημαντική καριέρα πίσω τους που διεκόπη από τις σκληρές οικονομικές και πολιτικές συνθήκες που τους ανάγκασαν να εγκαταλείψουν τη γενέθλια γη τους. Στην Ελλάδα συνήθως βιοπορίζονται από χειρωνακτικές εργασίες, ωστόσο τα τελευταία χρόνια κάποιοι άρχισαν να έχουν, παράλληλα, και καλλιτεχνικές δραστηριότητες με λαμπρά αποτελέσματα. Χορευτές, μουσικοί , ηθοποιοί.

Αφορμή του ερωτήματός μας αποτελεί η περίπτωση του Καραφίλ Σένα, Αλβανού ηθοποιού, που ζει εδώ και πολλά χρόνια στην Ελλάδα. Απόφοιτος της Σχολής του Εθνικού θεάτρου της Αλβανίας, με μακρόχρονη επιτυχή παρουσία στο θέατρο της χώρας του, στη χώρα μας δουλεύει ως σερβιτόρος, ενώ κατά καιρούς έχει συμμετάσχει σε θεατρικές και κινηματογραφικές παραγωγές. Πρωταγωνιστής φέτος στην  ταινία του Βασίλη Ντούρου «Το βουνό μπροστά» -συμπαραγωγή του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου-  έδωσε μια ερμηνεία που θεωρήθηκε άξια για να του δώσει υποψηφιότητα για το βραβείο Α΄ Ανδρικού Ρόλου στα Κρατικά Βραβεία Ποιότητας για τον Κινηματογράφο. Όμως,  ο Καραφίλ Σένα, όπως πολλοί αλλοδαποί πολίτες που ζουν  στη χώρα μας, δεν μπορεί να είναι υποψήφιος.

Σύμφωνα με την προκήρυξη περί των Κρατικών Βραβείων Ποιότητας, όπως δημοσιεύεται στον ιστότοπο του ΥΠΠΟ, αναφέρεται ρητά: «Απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή στις διαδικασίες απονομής των ως άνω βραβείων, η έκδοση Πιστοποιητικού Ελληνικής Ιθαγένειας για κάθε υποψήφια ταινία». Το πιστοποιητικό αυτό, οι προϋποθέσεις για την απόκτηση του οποίου καθορίζονται εν πολλοίς από το άρθρο 5 του Ν. 1597/1986 (ΦΕΚ Α΄ 68/13-21.5.1986), έχει και στο παρελθόν προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στις βραβεύσεις σημαντικών ταινιών και των συντελεστών τους, αφού επικρατεί μεγάλη ασάφεια για τα σχετικά κριτήρια, και έχει επικριθεί από πολλούς ανθρώπους του κινηματογράφου. Αναφέρουμε ενδεικτικά την πρόσφατη περίπτωση της ταινίας «Eduart» (2006)  της Αγγελικής Αντωνίου, που ενώ μπορούσε να είναι υποψήφια για μια σειρά βραβείων, δεν ήταν δυνατόν να υπάρξει υποψηφιότητα του πρωταγωνιστή της Eshref Durmishi (γεν. Κόσοβο). Ενώ παλιότερα είχαν δημιουργηθεί σοβαρές αντιφάσεις με ταινίες όπως ο «Βυσσινόκηπος» (1999) του Μιχάλη Κακογιάννη, που βραβεύθηκε παρά τη σχετική διάταξη για τη γλώσσα, ή την ταινία του Στρατή Βουγιούκα «Ένα βήμα ακόμα» (1999), που ενώ βραβεύτηκε με το 1ο Βραβείο Ταινίας Μυθοπλασίας Φεστιβάλ Δράμας 99, δεν της επιτράπηκε να διεκδικήσει κρατικό βραβείο, εξαιτίας του ότι είχε ξένους διαλόγους, ενώ, την ίδια στιγμή, η ταινία «Amerikanos» (1999), του Χρήστου Δήμα, επίσης με ξένους διαλόγους, να μπορεί να είναι υποψήφια του Κρατικού Βραβείου; Πρόκειται για χάος.

 Κατά καιρούς έχουν προταθεί διάφορες λύσεις, που λαμβάνουν υπόψη τους τον τρόπο αντιμετώπισης του ζητήματος από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες, από τη δεκαετία του ʼ90 και μετά διεύρυναν τις εθνικές προϋποθέσεις για την έκδοση πιστοποιητικού ιθαγένειας, ώστε να συμπεριλαμβάνουν γενικά παράγοντες και συντελεστές τουλάχιστον από ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, αν όχι από την Ευρώπη εν γένει.

Είναι, λοιπόν, προφανές πως η ισχύουσα νομοθεσία περί της ελληνικότητας μιας ταινίας οφείλει να αλλάξει και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα αλλά και στην ευρωπαϊκή εμπειρία,  λαμβάνοντας υπόψη τόσο τον μεγάλο αριθμό αλλοδαπών καλλιτεχνών που ζουν και δουλεύουν πλέον στη χώρα μας αλλά και το γεγονός πως  η αναγνώριση της τέχνης δεν μπορεί να έχει εθνικά στεγανά τέτοιου τύπου. Πολύ περισσότερο  όταν τα κονδύλια παραγωγής είναι διεθνή και τα θέματα των ταινιών πλέον ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα. Είναι στοιχειώδες ζήτημα δημοκρατίας και αξιοκρατίας να έχουν δικαίωμα υποψηφιότητας και βράβευσης αλλοδαποί πολίτες που ζουν και εργάζονται στη χώρα μας και οι οποίοι με το ταλέντο τους και σε αγαστή συνεργασία με τους Έλληνες ομοτέχνους τους βοηθούν την πολιτιστική ανέλιξη του τόπου.

Με δεδομένα τα παραπάνω

Ερωτάται ο κ. Υπουργός

1.    Θα οριστούν κριτήρια υποψηφιότητας τέτοια που να λαμβάνουν υπόψη τις συνθήκες πολυπολιτισμικότητας των σύγχρονων κοινωνιών και εν προκειμένω της ελληνικής κοινωνίας; Σκοπεύει δηλαδή να προβεί στις δέουσες ενέργειες για την αλλαγή του συνολικού νομικού πλέγματος που αφορά το θέμα της ελληνικότητας των ταινιών που μετέχουν στο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου και μπορούν να είναι υποψήφιες για βράβευση, ώστε να περιλαμβάνονται και οι αλλοδαποί συμπολίτες μας και να αρθεί τοιουτοτρόπως η αδικία που έγινε στον Καραφίλ Σένα και σε όλες τις παρόμοιες περιπτώσεις;

2.    Σκέπτεται το ΥΠΠΟ να ενισχύσει την δραστηριότητα των καλλιτεχνών μεταναστών που ζουν μόνιμα στη χώρα μας, ώστε να υπάρξει διάλογος και γόνιμος καλλιτεχνικός συγκρητισμός αλλά και κοινωνική και εργασιακή ισότητα των Ελλήνων πολιτών που είναι εργάτες της τέχνης;

Ο ερωτών βουλευτής

Περικλής Κοροβέσης