Όπως ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Ανάπτυξης (3/6), σε συνέχεια απόφασης της Διυπουργικής Επιτροπής (26/5), πενήντα χρόνια μετά την ίδρυσή του, το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), το  μοναδικό δημόσιο Ερευνητικό Κέντρο της χώρας στις κοινωνικές επιστήμες, οδηγείται σε αδιαφανή, αιφνιδιαστική και χωρίς δημόσια διαβούλευση συγχώνευση με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (ΕΙΝ).Διοίκηση και εργαζόμενοι του Κέντρου διαμαρτύρονται σθεναρά για την απόφαση αυτή. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, στην Ευρώπη των 27, στον τομέα της έρευνας, η Ελλάδα κατέχει την πέμπτη από το τέλος θέση ως προς το σύνολο των  δαπανών, ανεξαρτήτως προέλευσης (0,57% του ΑΕΠ) ενώ κατατάσσεται προ-τελευταία ως προς τη δημόσια δαπάνη για την έρευνα (0,68% των δημοσίων δαπανών). Αντίστοιχες από το τέλος θέσεις κατέχει σε όλους τους δείκτες που αφορούν τον αριθμό και το κόστος των απασχολούμενων στην έρευνα. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε χειρότερη θέση όχι μόνο από όλες τις χώρες της ΕΕ των 15, αλλά, ακόμη και από πολλές χώρες που πρόσφατα εντάχθηκαν στην ΕΕ και των οποίων η οικονομική κατάσταση υποτίθεται πως είναι ασθενέστερη συγκριτικά με τη χώρα μας. Αλλά και ειδικότερα στον τομέα της έρευνας στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, η εικόνα είναι ακόμα χειρότερη. Οι απασχολούμενοι σε αυτό το χώρο παρουσιάζουν μείωση κατά 25% την τελευταία δεκαετία, εξαιτίας ακριβώς της ανυπαρξίας των απαραίτητων χρηματοδοτήσεων.

      Η εν λόγω συγχώνευση:

•    πραγματοποιείται χωρίς τη  σχετική γνωμοδότηση του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ), η οποία είναι απαραίτητη προκειμένου να ληφθούν σχετικές αποφάσεις (Ν.1514/85 αρ.25).

•     παρουσιάζει νομικές δυσκολίες καθώς επιχειρείται συγχώνευση ενός ΝΠΔΔ (ΕΚΚΕ) με ένα ΝΠΙΔ (ΕΙΕ) και θα αποδειχθεί προβληματική σε τυχόν δικαστική προσφυγή καθώς ενδεχόμενα συνιστά δυσμενή μεταβολή της εργασιακής σχέσης ή απώλεια δικαιώματος των υπαλλήλων του. 

•     επικαλείται ως κύριο επιχείρημα τον «εξορθολογισμό της λειτουργίας των Δημόσιων Φορέων και περιορισμό της σπατάλης» που όμως δεν ευσταθεί στην περίπτωση του ΕΚΚΕ, καθώς τα μέλη του ΔΣ του φορέα είναι μη αμειβόμενα και η μόνη «οικονομία» περιορίζεται στην κατάργηση της θέσης του Προέδρου του ΔΣ.  Κατά τα λοιπά, στο ΕΚΚΕ, το κράτος μόλις και μετά βίας καλύπτει τις ανελαστικές δαπάνες (μισθοί του προσωπικού και  λειτουργικά έξοδα) , τις οποίες άλλωστε και μετά τη συγχώνευση όπως τουλάχιστον προβλέπεται θα εξακολουθήσει να καταβάλλει.

•    επικαλείται ως δευτερεύον επιχείρημα την επικάλυψη αρμοδιοτήτων που όμως επίσης δεν ευσταθεί. Στο αντικείμενο του ΕΙΕ εκτός των άλλων επιστημών (μοριακή βιολογία, βιοχημεία κλπ.) όντως περιλαμβάνονται κάποιες ανθρωπιστικές επιστήμες (ιστορία, αρχαιολογία, βυζαντινολογία) αλλά αυτές ουδόλως σχετίζονται με το αντικείμενο δράσης του ΕΚΚΕ, το οποίο, από το 1959 που ιδρύθηκε μετά από καινοτόμο πρωτοβουλία και υποστήριξη της UNESCO, έχει σκοπό τη διενέργεια ερευνών για τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και την παραγωγή και διάδοση των κοινωνικών επιστημών και των μεθόδων τους.

•    κινείται σε αντιδιαμετρική  κατεύθυνση ως προς τις εισηγήσεις του Εθνικού Συμβούλιου Έρευνας και Τεχνολογίας, το οποίο έχει ζητήσει τη δημιουργία τεσσάρων νέων ερευνητικών κέντρων με 19 νέα Ινστιτούτα

•    ανακοινώνεται ενώ έχει προηγηθεί μια σειρά από αστείες παλινωδίες: η Κυβέρνησης, πρόσφατα αναθεώρησε το ειδικό θεσμικό πλαίσιο για την έρευνα ψηφίζοντας νέο νόμο, τον οποίο, στη συνέχεια,  ανέστειλε.

•    αποτελεί την συνέχεια μιας στρατηγικής που  οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στον μαρασμό και την απαξίωσή των Ερευνητικά Κέντρων- έχει προηγηθεί η απόφαση της Κυβέρνησης για περικοπές κατά 10%, στους προϋπολογισμούς τους, ενόσω η χρηματοδότηση τους μόλις και επαρκούσε για την μισθοδοσία του προσωπικού.

Η χρησιμότητα της κοινωνικής έρευνας θεωρείται αυτονόητη σʼ όλο τον προηγμένο κόσμο. Για να είναι όμως κοινωνικά χρήσιμη, πρέπει να ασκείται σε πλαίσιο ακαδημαϊκής ελευθερίας και σε συνθήκες ανεξαρτησίας από οικονομικές ή πολιτικο-ιδεολογικές σκοπιμότητες. Συνεπώς η δημόσια σφαίρα είναι ο μόνος χώρος όπου μπορεί να ανθίσει.

Η κατάργηση, δια της συγχώνευσης, του μόνου στη χώρα δημόσιου Ερευνητικού Κέντρου στις κοινωνικές επιστήμες αποτελεί ερασιτεχνισμό και επιβεβαιώνει την ανυπαρξία οράματος.  Πρόκειται για μια καθαρά επικοινωνιακού χαρακτήρα κίνηση, υπαγορευμένη από εξωερευνητικές επιδιώξεις που προωθούν μια ιδεολογική αντίληψη αποδυνάμωσης και απαξίωσης της κοινωνικής έρευνας. Κατʼ ουσίαν με δημοσιονομικά προσχήματα βάλλεται η ανάπτυξη και άρθρωση ενός αυτόνομου και ανεξάρτητου επιστημονικού λόγου για την κοινωνία, σε μια χώρα με ένα από τα υψηλότερα επίπεδα φτώχειας στην Ευρώπη,  σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, δηλαδή σε συνθήκες επιδείνωσης των εισοδηματικών και κοινωνικών ανισοτήτων.

Στη σημερινή συγκυρία, το αναμενόμενο θα ήταν η ενίσχυση του ΕΚΚΕ για την όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστη διάγνωση της διαμορφούμενης κοινωνικής πραγματικότητας, την παρακολούθηση των τάσεων και την διατύπωση ουσιαστικών συμπερασμάτων σε σχέση με τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς  και τις συγκρούσεις, σε  ζητήματα κοινωνικής συνοχής και κοινωνικού κράτους, στην παρακολούθηση και καταγραφή της φτώχειας, των κοινωνικο-πολιτισμικών θεμάτων που εγείρονται με τις νέες συνθήκες μετανάστευσης, στις αλλαγές στον αστικό και αγροτικό χώρο, στα πεδία της πολιτικής συμπεριφοράς και κουλτούρας, της βιώσιμης ανάπτυξης, των δημογραφικών αλλαγών, έτσι ώστε η γνώση να καταπολεμήσει μύθους.

Με βάση τα προαναφερθέντα,

Ερωτάται ο κ. Υπουργός:

1.    Προτίθεται το Υπουργείο να αναστείλει, έστω προσωρινά, τα  σχέδια του για συγχώνευση του ΕΚΚΕ με το ΕΙΕ, προκρίνοντας τη διαδικασία της κατʼ αρχήν δημόσιας διαβούλευσης, ώστε να ακουστούν και οι απόψεις της επιστημονικής και ερευνητικής κοινότητας, σε ένα τέτοιο ζήτημα νευραλγικής σημασίας για το μέλλον της κοινωνικής έρευνας στην Ελλάδα;

2.    Τι προτίθεται να πράξει για την επαρκή χρηματοδότηση του ΕΚΚΕ, με στόχο την έγκαιρη διερεύνηση της κοινωνικής κατάστασης ιδιαίτερα στις συνθήκες της διευρυνόμενης κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα μας;

Οι ερωτώντες βουλευτές

ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΚΟΡΟΒΕΣΗΣ

ΦΩΤΗΣ ΚΟΥΒΕΛΗΣ