Τοποθέτηση της Βουλευτή Κέρκυρας του ΣΥΡΙΖΑ Φωτεινής Βάκη στην κοινή συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας με θέμα Το σ/ν του Υπουργείου Παιδείας για το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) και άλλες διατάξεις

«Η πολιτική βούληση της κυβέρνησης εμφορείται από μια νέα φιλοσοφία: αυτή του αναπτυξιακού μοντέλου με πυλώνα την Έρευνα και όχι τα φαραωνικά έργα και τις μεγάλες υποδομές που λυμαίνονταν εθνικοί εργολάβοι και που κατέστησαν την ανάπτυξη συνώνυμη της διαπλοκής και της λαθραίας διαφυγής εσόδων σε φορολογικούς παραδείσους», τόνισε η βουλευτής Κέρκυρας του ΣΥΡΙΖΑ Φωτεινή Βάκη κατά την επεξεργασία του σχεδίου νόμου «Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας και άλλες διατάξεις» στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων την Τετάρτη (5/10).

«Τα τελευταία χρόνια το αμείλικτο δίλημμα του νέου ερευνητή είναι η μετανάστευση ή η ματαίωση. Το καλύτερο ερευνητικό δυναμικό της χώρας, στην πιο παραγωγική ηλικία αναλώνεται στην εργασιακή περιπλάνηση, ακυρώνεται από το άχθος της επιβίωσης ή ακρωτηριάζεται ψυχολογικά από την παρατεταμένη ανεργία», επισήμανε.

«Η συμφωνία μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για τη χρηματοδότηση της εθνικής Έρευνας μέσω της ίδρυσης του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) με ποσό ύψους 240 εκ. ευρώ για την επόμενη τριετία», ανέφερε η Φ. Βάκη, «δεν αποσκοπεί μόνο στην υλοποίηση μιας εθνικής στρατηγικής για την Έρευνα» αλλά και «στην ανάσχεση της κατά συρροήν φυγής του επίλεκτου νέου επιστημονικού δυναμικού της χώρας».

Σημείωσε, ακόμη, ότι «το ΕΛΙΔΕΚ συνιστά επιστέγασμα μιας προσπάθειας ανάταξης της Έρευνας στην οποία συνέβαλε και ο νόμος 4386/16 που ψηφίστηκε τον Μάιο και ο οποίος προβλέπει τη θεσμική ένταξη και ενσωμάτωση κατόχων διδακτορικών που βρίσκονται εκτός συστήματος, δηλαδή δεν είναι μέλη ΔΕΠ των ΑΕΙ ΑΤΕΙ ή ερευνητές των ερευνητικών ιδρυμάτων».

«Προαπαιτούμενο της ερευνητικής δραστηριότητας είναι ένας σταθερός και αξιοπρεπής μισθός. Είναι όμως και ένα προστατευτικό κέλυφος ενός ερευνητικού θεσμού το οποίο θα επιτρέψει στους νέους επιστήμονες να προοδεύσουν και να ανθήσουν. Η έρευνα δεν συντελείται εν κενώ αλλά μέσα σε θεσμούς μακράς πνοής, σε θύλακες συζήτησης και διάδρασης, σε επιστημονικά συνέδρια. Η έρευνα είναι ταυτόσημη με την ερευνητική πρακτική ή να το διατυπώσουμε διαφορετικά: Έρευνα χωρίς κοινότητα είναι αντίφαση εν τοις όροις» υπογράμμισε, τέλος, η Βουλευτής Κέρκυρας & Κοινοβουλευτική Εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ.

Ολόκληρη η ομιλία της Φ. Βάκη στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων:

«Θα ήταν κοινοτοπία ο ισχυρισμός ότι η έρευνα και η καινοτομία συνιστούν το καύσιμο υλικό της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας και την ασφαλέστερη έξοδο κινδύνου από την κρίση που την μαστίζει τα τελευταία χρόνια. Η απαξίωση και η υποχρηματοδότηση της έρευνας δεν ενέσκηψε δυστυχώς λόγω κρίσης αλλά προϋπήρχε. Ωστόσο, οι σκληρές πολιτικές λιτότητας και η φτωχοποίηση της ελληνικής κοινωνίας έδωσαν τη χαριστική βολή και έγιναν η ταφόπλακα της κατεξοχήν παραγωγικής δύναμης της κοινωνίας. Κυρίως, όμως, δημιούργησαν ένα νέο ανθρωπότυπο μετανάστη, που δεν ήταν ο ανειδίκευτος εργάτης και αγρότης της ρημαγμένης ελληνικής υπαίθρου αλλά οι εκλεκτοί νέοι επιστήμονες και ερευνητές. Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: η Ελλάδα, εκτός από το ένα τέταρτο του εθνικού της πλούτου, έχασε μεταξύ 2010-2013 135.000 νέους επιστήμονες στην ακμή της παραγωγικής τους ηλικίας, το 70% εξ αυτών διέθεταν μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς τίτλους, τουτέστιν υψηλότατη εξειδίκευση.

Η συμφωνία μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για τη χρηματοδότηση της εθνικής Έρευνας μέσω της ίδρυσης του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) με ποσό ύψους 240 εκ. ευρώ για την επόμενη τριετία δεν αποσκοπεί μόνο στην υλοποίηση μιας εθνικής στρατηγικής για την Έρευνα κατά τα πρότυπα του NSE της Αμερικής ή του DFG της Γερμανίας, αλλά επιπλέον στην ανάσχεση της κατά συρροήν φυγής του επίλεκτου νέου επιστημονικού δυναμικού της χώρας. Η πολιτική βούληση της κυβέρνησης εμφορείται όμως και από μια νέα φιλοσοφία: αυτή του αναπτυξιακού μοντέλου με πυλώνα την Έρευνα και όχι τα φαραωνικά έργα και τις μεγάλες υποδομές που λυμαίνονταν εθνικοί εργολάβοι και κατέστησαν την ανάπτυξη συνώνυμη της διαπλοκής και της λαθραίας διαφυγής εσόδων σε φορολογικούς παραδείσους. Διότι, είναι η πρώτη φορά που η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων χρηματοδοτεί στην Ελλάδα την ερευνητική δραστηριότητα.

Το θεσμικό και νομικό πλαίσιο λειτουργίας του ΕΛΙΔΕΚ διέπεται από κανόνες απλούς, ευέλικτους και διαφανείς που διευκολύνουν και δεν παρακωλύουν, σύμφωνα με κάποιες αιτιάσεις που διατυπώθηκαν, τη λειτουργία της υπάρχουσας Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας που εξειδικεύει και διαχειρίζεται πόρους του ΕΣΠΑ, οι οποίοι για την έρευνα και την καινοτομία ανέρχονται για το διάστημα 2014-2020 στο διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 1.2 δισ. ευρώ. Είναι όμως σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι το ΕΛΙΔΕΚ υποστηρίζει τις ανθρωπιστικές και τις κοινωνικές επιστήμες που ήταν ηχηρά απούσες από τις υπάρχουσες δομές χρηματοδότησης. Η γνώση δεν αποτιμάται μόνο ως παραγωγική δύναμη ή με βάση το αντίκρισμά της στην αγορά. Είναι όχι σχετικό αλλά απόλυτο αγαθό και αυταξία. Μα κοινωνία χωρίς τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές είναι μια κοινωνία χωρίς μνήμη, φαντασία, αξίες και κριτική.

Το ΕΛΙΔΕΚ συνιστά επιστέγασμα μιας προσπάθειας ανάταξης της έρευνας στην οποία συνέβαλε και ο νόμος 4386/16 που ψηφίστηκε τον Μάιο και ο οποίος προβλέπει τη θεσμική ένταξη και ενσωμάτωση κατόχων διδακτορικών που βρίσκονται εκτός συστήματος, δηλαδή δεν είναι μέλη ΔΕΠ των ΑΕΙ ΑΤΕΙ ή ερευνητές των ερευνητικών ιδρυμάτων. Ο τρόπος ένταξης συνίσταται στο δικαίωμα που τους δίνει ο νόμος να μπορούν, εφόσον έχουν υποβάλει μια ερευνητική πρόταση που έχει κριθεί θετικά και έχει συνεπώς χρηματοδοτηθεί, να είναι οι ίδιοι επιστημονικά υπεύθυνοι για την υλοποίηση της πρότασής τους σε ένα Πανεπιστήμιο ή ερευνητικό κέντρο της χώρας και να μπορούν να διαμορφώσουν την δική τους ερευνητική ομάδα.

Τα τελευταία χρόνια το αμείλικτο δίλημμα του νέου ερευνητή είναι η μετανάστευση ή η ματαίωση. Το καλύτερο ερευνητικό δυναμικό της χώρας, στην πιο παραγωγική ηλικία αναλώνεται στην εργασιακή περιπλάνηση, ακυρώνεται από το άχθος της επιβίωσης ή ακρωτηριάζεται ψυχολογικά από την παρατεταμένη ανεργία. Οι φτωχοί πλην μεγαλοφυείς ερευνητές που δημιουργούν εις πείσμα των αντιξοοτήτων και της ειρκτής της γυμνής επιβίωσης είναι ένα λογοτεχνικό και κινηματογραφικό κλισέ. Προαπαιτούμενο της ερευνητικής δραστηριότητας είναι ένας σταθερός και αξιοπρεπής μισθός. Είναι όμως και ένα προστατευτικό κέλυφος ενός ερευνητικού θεσμού το οποίο θα επιτρέψει στους νέους επιστήμονες να προοδεύσουν και να ανθήσουν.

Η έρευνα δεν συντελείται εν κενώ αλλά μέσα σε θεσμούς μακράς πνοής, σε θύλακες συζήτησης και διάδρασης, σε επιστημονικά συνέδρια. Η έρευνα είναι ταυτόσημη με την ερευνητική πρακτική ή να το διατυπώσουμε διαφορετικά: Έρευνα χωρίς κοινότητα είναι αντίφαση εν τοις όροις».