Δραστική ουσία Glyphosate, Φυτοπροστατευτικό προϊόν ROUNDUP ή αλλιώς πως η κερδοφορία των πολυεθνικών κυριαρχεί στην φύση και στις ζωές μας

Η συζήτηση που γίνεται πανευρωπαϊκά (τουλάχιστον) το τελευταίο διάστημα σχετικά με τη δραστική ουσία glyphosate, ουσία που εμπεριέχεται σε δεκάδες φυτοπροστατετικά προϊόντα, πολύ συχνά ακροβατεί μεταξύ των επιστημονικών μελετών, της έρευνας και των αποτελεσμάτων της, κανονισμών και οδηγιών και της ηθικής προσέγγισης των ζητημάτων γύρω από την αλληλεπίδραση ανθρώπου και φύσης. Σε κάθε περίπτωση όμως αναδεικνύει την υπαρκτή αντιπαράθεση για τον τρόπο αδειοδότησης και τη χρήση φυτοφαρμάκων στην ΕΕ και τις «πράσινες» πολιτικές της, κυρίως στον αγροδιατροφικό τομέα.
Η glyphosate και τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα που την περιέχουν (μαζί και με μια σειρά άλλων επικίνδυνων ουσιών) είναι ίσως τα πιο διαδεδομένα σκευάσματα που χρησιμοποιούνται ανά τον κόσμο. Το ζιζανιοκτόνο Roundup, το διάσημο ζιζανιοκτόνο της εταιρείας Monsanto, που το 2014 αποτελούσε το 1/3 των συνολικών πωλήσεων της εταιρείας, αποτελεί αποδεδειγμένα τοξικό σκεύασμα. Παρόλα αυτά χρησιμοποιείται όχι μόνο από επαγγελματίες αγρότες, αλλά και από ερασιτέχνες καθώς και στα αστικά πάρκα και άλση.
Η ουσία glyphosate έχει χαρακτηριστεί ως «πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο», έπειτα από δεκαετίες διευρυμένης χρήσης, από το Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο, που υπάγεται στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και καταχωρήθηκε στην αντίστοιχη κατηγορία (2Α). Δεκάδες οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών αντιδρούν οργανωμένα στην χρήση της ουσίας και των σκευασμάτων που την περιέχουν εδώ και πολλά χρόνια.
Η πρόσφατη διαδικασία ανανέωσης της έγκρισης της glyphosate συσπείρωσε περισσότερο από 1 εκ ευρωπαίους πολίτες που αντέδρασαν, συγκροτώντας την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών «Η απαγόρευση του glyphosate και η προστασία των πολιτών και του περιβάλλοντος από τα τοξικά φυτοφάρμακα».

Η διαδικασία αυτή άνοιξε εκ νέου τον διάλογο για τις ουσίες και τα φυτοπροστατευτικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται στην γεωργία και ευρύτερα. Αναθέρμανε ακόμα την αντιπαράθεση ανάμεσα σε όσους ισχυρίζονται ότι αυτά τα ζητήματα είναι αποκλειστικά τεχνικά και σε όσους θέλουν να έχουν λόγο σε ότι επηρεάζει την υγεία τους, το φυσικό περιβάλλον, την ποιότητα της τροφής τους και το μέλλον τους.

Στις 27 Νοεμβρίου 2017, η χρήση της glyphosate για 5 έτη εγκρίθηκε από την πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ. Στην έγκριση εναντιώθηκαν οι Υπουργοί Περιβάλλοντος και Γεωργίας της Ελλάδας, της Γαλλίας, του Βελγίου, του Λουξεμβούργου, της Σλοβενίας και της Μάλτας.
Το Δεκέμβριο του 2017, κατόπιν πρωτοβουλίας της Γαλλίας, η Ελληνική Κυβέρνηση συνυπέγραψε κάλεσμα προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε να συνοδεύσει την απόφαση ανανέωσης του glyphosate με μέτρα που αποσκοπούν στον περιορισμό των κινδύνων και στην προετοιμασία «σχεδίου εξόδου» της glyphosate από την γεωργία. Σε αυτό το κάλεσμα ανταποκρίθηκαν ακόμη το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Σλοβενία και η Μάλτα. Στο κάλεσμα αυτό τα πέντε κράτη μέλη- και η Ελλάδα μέσω του Υπουργείου Περιβάλλοντος- δεσμεύθηκαν επίσης να αναπτύξουν εναλλακτικές λύσεις στη χρήση αυτής της ουσίας καθώς και να δημιουργηθεί σχετική ομάδα εργασίας στην Γαλλία, ώστε να συνδράμουν τους γεωργούς στη διαδικασία αποδέσμευσης από την χρήση της glyphosate και στην εξασφάλιση βραχυπρόθεσμης εξόδου της από την γεωργία.
Στις 6 Μαρτίου του 2018 ακολουθώντας τις προβλεπόμενες διοικητικές διαδικασίες εφόσον υπήρχε η έγκριση της ευρωπαϊκής επιτροπής, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων χορήγησε άδεια διάθεσης 5 χρόνων στην αγορά στο φυτοπροστατευτικό προιόν (ζιζανιοκτόνο) ROUNDUP FLEX, με δραστική ουσία τη glyphosate για ερασιτεχνική χρήση. Αντίστοιχη αδειοδότηση θα λάβουν προφανώς το επόμενο διάστημα και άλλα σκευάσματα και άλλων εταιρειών, με δραστική ουσία την glyphosate.
Από την εθνική νομοθεσία αλλά και τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και οδηγίες είναι σαφές ότι η ορθή χρήση των γεωργικών φαρμάκων και η διακίνησή τους, η ολοκληρωμένη φυτοπροστασία, η απεξάρτηση της ευρωπαϊκής γεωργίας από τα αγροχημικά, η εξεύρεση εναλλακτικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων φιλικότερων στο περιβάλλον και λιγότερο επιζήμιων για τη δημόσια υγεία αποτελούν ζητούμενο.
Το αίτημα όμως της κοινωνίας για ασφαλή τρόφιμα και καθαρό περιβάλλον καθώς και ενός γεωργικού μοντέλου που θα τα υπηρετεί, παραμένει επίκαιρο. Σε αυτό το πλαίσιο απαιτείται:
• Συγκροτημένη εθνική πολιτική μείωσης της χρήσης των αγροχημικών με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
• Συγκρότηση προγραμμάτων και ομάδων εργασίας που θα δουλέψουν σε αυτή την κατεύθυνση.
• Απαγόρευση της χρήσης της ουσίας glyphosate και σχετικών σκευασμάτων στην ερασιτεχνική χρήση.
• Διυπουργική συνεργασία για την εξεύρεση νέων σκευασμάτων και την χρηματοδότηση σχετικής έρευνας (έρευνα, καινοτομία).
• Επιστημονική υποστήριξη και εκπαίδευση των παραγωγών, κυβερνητικές πρωτοβουλίες και συγκεκριμένα μέτρα που θα ωθούν τους αγρότες στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, στην εκτατική παραγωγή, στην εγκατάλειψη των επικίνδυνων αγροχημικών.
• Συγκροτημένη αγροδιατροφική πολιτική που θα ενσωματώνει την αρχή της προφύλαξης και θα στοχεύει στην κάλυψη όχι μόνο των εξαγωγικών αναγκών αλλά και της εγχώριας ζήτησης.

Με βάση τα παραπάνω να υπάρξει συγκροτημένη εθνική πολιτική μείωσης της χρήσης των αγροχημικών με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Να συγκροτηθούν προγράμματα ή ομάδες εργασίας που δουλέψουν σε αυτή την κατεύθυνση. Να υπάρξει η αναγκαία Διυπουργική συνεργασία για την εξεύρεση νέων σκευασμάτων (έρευνα, καινοτομία) και την χρηματοδότηση σχετικής έρευνας. Η αγροδιατροφική πολιτική της χώρας να έχει ως βάση την εκτατική παραγωγή, την στροφή των αγροτών σε ποιοτικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, την εγκατάλειψη των επικίνδυνων αγροχημικών και την επιστημονική στήριξή τους από εξειδικευμένους επιστήμονες και ποιες οι πρωτοβουλίες που ωθούν σε αυτή την κατεύθυνση.
Σε αυτό το πλαίσιο η ανάκληση αποφάσεων που αδειοδοτούν τα εν λόγω σκευάσματα θα ήταν ένα πρώτο βήμα. Η ανάκληση αυτή όμως οφείλει να συνοδεύεται από μια δέσμη μέτρων, που θα δίνει διέξοδο σε παραγωγούς και καταναλωτές.
Για τον ΣΥΡΙΖΑ η αγροδιατροφική πολιτική αποτελούσε πάντα βασικό πυλώνα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. Η καθιέρωση ενός νέου παραγωγικού και διατροφικού προτύπου που θα βασίζεται σε μια μακροπρόθεσμα αειφόρο γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία και μεταποιητική βιομηχανία/βιοτεχνία αποτελεί πρόκληση. Ένα πρότυπο που θα βασίζεται σε µια γεωργία φιλική προς το περιβάλλον και θα καθορίζεται με βάση τον δημόσιο και κοινωνικό σχεδιασμό.
Σε αυτό το πλαίσιο ο διάλογος για τις δραστικές ουσίες και τα φυτοπροστατευικά σκευάσματα δεν μπορεί να είναι μόνο τεχνικός. Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε την υφιστάμενη γνώση, ώστε να οδηγηθούμε στην απεξάρτηση από τα αγροχημικά, στην παραγωγή ασφαλών και υψηλής ποιότητας προϊόντων, σε μοντέλα παραγωγής που προτάσσουν την υγεία και ευημερία ανθρώπων και φύσης. Αυτά αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για να διασφαλιστεί η πρόσβαση όλων των ανθρώπων σε τρόφιμα υγιεινά, ασφαλή, υψηλής διατροφικής αξίας, σε προσιτές τιμές αλλά και στην αναδιανομή του πλούτου προς όφελος των μικρομεσαίων παραγωγών.