Ομιλία Αφροδίτης Σταμπουλή (Εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ) στη συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής, του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου με τίτλο: «Ι) Κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας, ΙΙ) Ενσωμάτωση της 2005/214/ΔΕΥ απόφασης – πλαίσιο, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση – πλαίσιο 2009/299/ ΔΕΥ, σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης επί χρηματικών ποινών και ΙΙΙ) Άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων»

.

Σήμερα το ελληνικό κοινοβούλιο κυρώνει τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, η οποία υπογράφτηκε το 2011 στην Κωνσταντινούπολη, τέθηκε σε ισχύ με την κύρωσή της από την 10η χώρα, την Ανδόρρα το 2014 και υπογράφτηκε από την ΕΕ στις 13/6/2017. Ο όρος βία κατά των γυναικών σημαίνει όλες τις πράξεις βίας με βάση το φύλο και επιφέρουν σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή οικονομική βλάβη ή πόνο για τις γυναίκες όπως και τις απειλές τέλεσης τέτοιων πράξεων, τον εξαναγκασμό ή την αποστέρηση της ελευθερίας στον δημόσιο ή στον ιδιωτικό βίο.

Συνιστά εκδήλωση των ιστορικά άνισων σχέσεων ισχύος μεταξύ των γυναικών και των ανδρών, αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και είναι ένας από τους σημαντικότερους κοινωνικούς μηχανισμούς υποταγής των γυναικών. Βία κατά των γυναικών βασιζόμενη στο φύλο σημαίνει τη βία που ασκείται εναντίον μιας γυναίκας μόνο για το λόγο ότι είναι γυναίκα ή η οποία την επηρεάζει κατά τρόπο δυσανάλογο, ενώ ο όρος φύλο σημαίνει τους κοινωνικά δομημένους ρόλους, συμπεριφορές, δραστηριότητες και ιδιότητες που μια κοινωνία θεωρεί κατάλληλες για τις γυναίκες και τους άντρες. Ο όρος ενδοοικογενειακή βία σημαίνει όλες τις πράξεις σωματικής, σεξουαλικής, ψυχολογικής ή οικονομικής βίας οι οποίες συμβαίνουν μέσα στην οικογένεια ή μεταξύ πρώην ή νυν συζύγων ή συντρόφων, επομένως άντρες και κυρίως έφηβοι και αγόρια μπορούν να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Οι πράξεις βίας στις οποίες αναφέρεται η Σύμβαση είναι η σωματική βία, ο βιασμός, ο οποίος προσδιορίζεται ως διείσδυση στο σώμα άλλου ατόμου με την χρησιμοποίηση οποιουδήποτε οργάνου του σώματος ή αντικειμένου ακόμη κι αν διαπράχθηκε κατά των πρώην ή νυν συζύγων ή συντρόφων, οι ή μη συναινετικές πράξεις σεξουαλικού χαρακτήρα και ο εξαναγκασμός σε τέτοιες πράξεις με τρίτο άτομο, ο αναγκαστικός γάμος ενήλικου ή παιδιού, ο ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων, όπως και η υποκίνηση, ο εξαναγκασμός ή η παρότρυνση σε αυτόν, η αναγκαστική έκτρωση και η αναγκαστική στείρωση, η σεξουαλική παρενόχληση, η ψυχολογική βία όπως και η μη εμφανής παρακολούθηση ή παρενόχληση (stalking). Η Σύμβαση κάνει ιδιαίτερη μνεία στην υποχρέωση των κρατικών αρχών να απέχουν από οποιοδήποτε πράξη βίας κατά των γυναικών.

Τα μέρη της Σύμβασης είναι υποχρεωμένα να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για την πρόληψη και την τιμωρία των ασκούντων βία κατά των γυναικών ή ενδοοικογενειακή βία, όπως και για την υποστήριξη και αποκατάσταση των θυμάτων, με επίκεντρο τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Τα μέτρα εφαρμόζονται χωρίς καμιά διάκριση εξαιτίας του φύλου, του γένους, της φυλής, του χρώματος, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, της εθνικής ή κοινωνικής καταγωγής, της σύνδεσης με εθνική μειονότητα, της περιουσίας, της γενεαλογικής καταγωγής, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της ταυτότητας του φύλου, της ηλικίας, της κατάστασης της υγείας, της αναπηρίας, της οικογενειακής κατάστασης, της κατάστασης μετανάστη ή πρόσφυγα ή άλλης κατάστασης των θυμάτων.

Με στόχο να συντονιστούν πολιτικές για την πρόληψη και καταπολέμηση όλων των μορφών βίας που αναφέρθηκαν, επιδιώκεται η συνεργασία μεταξύ κυβερνητικών φορέων, τοπικών αρχών, ιδρυμάτων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνίας των πολιτών. Ορίζονται φορείς υπεύθυνοι για τη συλλογή στατιστικών στοιχείων, την εκπόνηση μελετών, την παρακολούθηση και αξιολόγηση των εφαρμοζόμενων πολιτικών. Καθοριστική για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών θεωρείται η προώθηση αλλαγών στα πρότυπα συμπεριφοράς γυναικών και αντρών και η εξάλειψη προκαταλήψεων ή παραδόσεων που βασίζονται στην ιδέα της κατωτερότητας των γυναικών. Για τον σκοπό αυτό διεξάγονται εκστρατείες ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης και συμπεριλαμβάνεται κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης. Επίσης παρέχεται κατάλληλη εκπαίδευση στους επαγγελματίες που ασχολούνται με τα θύματα των εν λόγω πράξεων βίας και εκπονούνται προγράμματα που απευθύνονται προς τους δράστες.

Επίσης εξασφαλίζεται προστασία των θυμάτων αλλά και των μαρτύρων, η υγειονομική περίθαλψη και οι υπηρεσίες που διευκολύνουν την αποκατάστασή τους, όπως νομικές και ψυχολογικές συμβουλές, οικονομική βοήθεια, στέγαση, εκπαίδευση, κατάρτιση, συνδρομή στην εξεύρεση εργασίας ανεξάρτητα από την επιθυμία του θύματος να ασκήσει ποινική δίωξη ή να καταθέσει κατά του δράστη. Εγκαθιδρύεται η λειτουργία για όλο το 24ωρο τηλεφωνικών γραμμών παροχής βοήθειας πανεθνικής εμβέλειας και καταφυγίων για τα θύματα και τα παιδιά τους, στα οποία επίσης παρέχεται ψυχοκοινωνική συμβουλευτική, ιδιαίτερα εφόσον είναι μάρτυρες βίας. Οι αρμόδιες αρχές έχουν την δυνατότητα να διατάξουν, σε καταστάσεις άμεσου κινδύνου, την απομάκρυνση του δράστη από την κατοικία του θύματος, όπως επίσης και να του αφαιρέσουν τα γονεϊκά του δικαιώματα. Η δίωξη αδικημάτων που αφορούν σωματική ή σεξουαλική βία, αναγκαστικό γάμο και ακρωτηριασμό γυναικείων γεννητικών οργάνων δεν στηρίζονται στην έγκλιση από το θύμα. Για καμία από τις αναφερόμενες στη Σύμβαση πράξεις βίας δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον δράστη ως δικαιολογία ο πολιτισμός, τα έθιμα, η θρησκεία, οι παραδόσεις –και η παραβίασής τους από το θύμα- ή η αποκαλούμενη τιμή.

Όλα τα θύματα των πράξεων βίας που αποτελούν το πεδίο εφαρμογής της σύμβασης δικαιούνται αποζημίωση από τους δράστες ή και κρατική αποζημίωση, επίσης τους παρέχεται δωρεάν νομική συνδρομή, διερμηνεία και προξενική υποστήριξη, εφόσον χρειάζεται. Λαμβάνεται πρόνοια να προστατεύεται το καθεστώς διαμονής τους, η βασιζόμενη στο φύλο βία να συνεκτιμάται στη χορήγηση ασύλου ή επικουρικής προστασίας και να αποκλείεται η επαναπροώθηση θυμάτων βίας σε οποιαδήποτε χώρα όπου θα μπορούσαν να υποστούν και πάλι βία βασιζόμενη στο φύλο. Από την Σύμβαση θεσπίζεται ως μηχανισμός παρακολούθησης της εφαρμογής της ομάδα εμπειρογνωμόνων με την επωνυμία GREVIO, αποτελούμενη από 10-15 μέλη για τον διορισμό των οποίων λαμβάνεται υπόψη το φύλο, η γεωγραφική κατανομή και η διεπιστημονική εξειδίκευση. Έχουν δυνατότητα επιτόπιων ελέγχων και απολαμβάνουν προνομίων και ασυλιών. Η κοινοβουλευτική συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης αξιολογεί τακτικά την εφαρμογή της Σύμβασης. Όπως προσδιορίζεται σε ένα από τα επόμενα άρθρα, που ψηφίζονται σήμερα ώστε να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη εφαρμογή της Σύμβασης, φορέας υπεύθυνος για τον συντονισμό στην εφαρμογή της και την υποβολή των συλλεγόμενων αναλυτικών στοιχείων στην GREVIO ορίζεται η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων. Στα υπόλοιπα άρθρα τροποποιούνται διατάξεις του Ποινικού Κώδικα ώστε να εναρμονιστούν με την Σύμβαση, καταργείται το αναχρονιστικό άρθρο 339 με το οποίο έπαυε η δίωξη για αποπλάνηση ανηλίκου εφόσον πραγματοποιούνταν γάμος. Για τον ίδιο λόγο τροποποιούνται οι διατάξεις του νόμου 3500/2006 περί διαμεσολάβησης και περιοριστικών όρων, όπως και του νόμου 3811/2009 περί αποζημιώσεων και του νόμου 2168/1993 περί αδειών οπλοφορίας ώστε να μην παρέχονται σε δράστες ενδοοικογενειακής βίας και διατάξεις των νόμων 3907/2006 και 4251/2014 για την προστασία αλλοδαπών θυμάτων βίας.

Το δεύτερο μέρος είναι ενσωμάτωση απόφασης πλαίσιο που αφορά την αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης επί χρηματικών ποινών. Προβλέπει την αναγνώριση και εκτέλεση από κράτος μέλος (κράτος εκτέλεσης) απόφασης επιβολής χρηματικής ποινής που εκδόθηκε σε άλλο κράτος μέλος (κράτος έκδοσης). Τίθενται οι προϋποθέσεις που διασφαλίζουν το σεβασμό τόσο στις αποφάσεις του κράτους έκδοσης όσο και στο εθνικό δίκαιο του κράτους εκτέλεσης και τα δικαιώματα του διωκόμενου.

Το τρίτο μέρος περιλαμβάνει διατάξεις που αφορούν την αναβάθμιση της στελέχωσης του ελληνικού γραφείου της ευρωπαϊκής μονάδας δικαστικής συνεργασίας (EUROJUST), ενσωματώνουν στη νομοθεσία νομολογία του Αρείου Πάγου που αφορά τον Κώδικά Ποινικής Δικονομίας, βελτιώνουν τη στελέχωση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών και της Εισαγγελίας Διαφθοράς, παρατείνουν την πιλοτική εφαρμογή της ηλεκτρονικής επιτήρησης και ρυθμίζουν την εργασιακή κατάσταση των υπαλλήλων καταργηθέντων Υποθηκοφυλακείων. Επίσης εξασφαλίζουν την χρηματοδότηση κατά 50% του κόστους φοίτησης στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο για την απόκτηση πρώτου πτυχίου μέχρι 20 υπαλλήλων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καταστημάτων κράτησης ετησίως.

Από τις κατατεθείσες Υπουργικές Τροπολογίες, η 1524/146 πολύ σωστά εξομοιώνει την εγγραφή, φοίτηση και αποφοίτηση από ξένα σχολεία στην Ελλάδα που ακολουθούν το ελληνικό πρόγραμμα διδασκαλίας με την εγγραφή, φοίτηση και αποφοίτηση από ελληνικά σχολεία ως προϋπόθεση λήψης ιθαγένειας από παιδιά που γεννήθηκαν ή ζουν το αντίστοιχο διάστημα στην Ελλάδα. Επίσης δίνει την δυνατότητα πολιτογράφησης σε αλλοδαπούς με 12 έτη συνεχούς και νόμιμης παραμονής στην Ελλάδα με κάθε έγκυρο τίτλο διαμονής.

Η 1530/147 διευκολύνει την εφαρμογή της νομοθεσίας περί κινητικότητας στο δημόσιο και η 1518/143 διασφαλίζει τη συνέχεια της λειτουργίας του Σύζευξης 1 ενώ έχει δρομολογηθεί η αναβάθμιση του δικτύου επικοινωνίας των δημόσιων υπηρεσιών με το Σύζευξης 2.

Τέλος να σχολιάσω και την βουλευτική τροπολογία την οποία καταθέτουμε βουλευτές και βουλεύτριες από την ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ και έχει ως σκοπό να διευκολύνει τη στελέχωση των γραφείων βουλευτών, ευρωβουλευτών και του Έλληνα Επιτρόπου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τους ίδιους όρους που ίσχυαν μέχρι τώρα, παρακάμπτοντας κάποιες χρονοβόρες διαδικασίες της νομοθεσίας περί κινητικότητας.

Η υπερψήφιση, με την όσο δυνατόν μεγαλύτερη και ευρύτερη πλειοψηφία του Κοινοβουλίου, της Σύμβασης, αλλά και των εφαρμοστικών άρθρων αλλά και των λοιπών άρθρων και τροπολογιών, θα κάνει εναργέστερη στο διεθνές στερέωμα την ένταξη της χώρας μας σε εκείνες τις χώρες που θέτουν σε πρώτη προτεραιότητα την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών ως αναπόσπαστο κομμάτι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και γι αυτό σας καλώ σε αυτήν την υπερψήφιση.