Συνέντευξη του Γραμματέα της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ στην εφημερίδα «Η ΕΠΟΧΗ» και στον δημοσιογράφο Πέτρο Ζούνη

- Το κόμμα υποδέχτηκε με ανακούφιση την εκλογή σας και το κάλεσμα να θέσουν οι οργανώσεις τα προβλήματα, τα ερωτήματά τους και τις προτάσεις τους προς την ΚΕ. Ένοιωσαν ότι αποκτούν, επιτέλους κάποιο ρόλο. Φτάνει, όμως, αυτό; Θα αλλάξουν η δομή, η λειτουργία και ο ρόλος οργάνων και οργανώσεων;

Αυτό το αίσθημα ανακούφισης εμένα ως γραμματέα με χαροποιεί και με συγκινεί. Όμως στην ΚΕ, με την εκλογή μου είπα πως ένα κούκος δεν φέρνει την άνοιξη. Χρειάζεται ενεργοποίηση όλων των δυνάμεων του κόμματος, ώστε να ανατάξουμε όλοι μαζί την κατάσταση, να κατοχυρώσουμε στην πράξη ένα διακριτικό πολιτικό ρόλο έναντι της κυβέρνησης, και το κόμμα να αποκτήσει το ειδικό βάρος που πρέπει να έχει. Αυτό σημαίνει ορισμένα πολύ συγκεκριμένα πράγματα, και πρώτα απ’ όλα ξεχωρίζω την ανάγκη να γίνει μια δουλειά προγραμματικής ανανέωσης και εμβάθυνσης, με βάση, πλέον, τις νέες συνθήκες, όπως αυτές διαμορφώνονται με την ολοκλήρωση του τελευταίου προγράμματος προσαρμογής. Έχουμε συνειδητοποιήσει, άλλωστε, ότι η αντιπαράθεση με τη δεξιά παράταξη, με το νεοφιλελευθερισμό, θα γίνει κυρίως στο προγραμματικό επίπεδο και δεν πρέπει να αποφύγουμε αυτή την πρόκληση. Αυτό θα διαμορφώσει τη νέα, μεταμνημονιακή κοινωνική και πολιτική σύγκρουση σε μια πραγματική βάση. Στη βάση προγραμμάτων και ιδεών. Για να γίνει αυτό, πρέπει να υπάρξει μια γενναία οργανωτική ανασυγκρότηση του κόμματος. Προφανώς δεν θεωρώ πως μέσα στους επόμενους μήνες θα εφεύρουμε έναν τύπο κόμματος που θα αντιστοιχεί στις σημερινές συνθήκες. Όλοι έχουμε κάνει τη διαπίστωση ότι η έννοια του μαζικού κόμματος περνάει κρίση εδώ και χρόνια, αλλά το να ξεφύγουμε από το τέλμα τις τελευταίας περιόδου, είναι κάτι απολύτως αναγκαίο. Ας ξεκινήσουμε, επομένως, από τα αυτονόητα, που είναι η επαναλειτουργία σε όλα τα επίπεδα. Έχουμε μπροστά μας δύο πολιτικές μάχες άρα εκ των πραγμάτων υπάρχει ύλη για να ασχοληθούμε. Όταν μάλιστα η μια είναι οι αυτοδιοικητικές εκλογές, οι οργανώσεις μας έχουν πολύ μεγάλο πεδίο δράσης.

- Δεν φοβάστε τον κίνδυνο αντί για ανάταξη να προκύψει εκλογικός μηχανισμός; Θα υπάρξουν αλλαγές στις δομές και τις λειτουργίες του κόμματος;

Ο κίνδυνος δεν είναι να μετατραπούμε σε εκλογικό μηχανισμό. Η ευκαιρία είναι να μπορέσουμε μέσα από αυτή την προεκλογική περίοδο, που άτυπα έχει ξεκινήσει, να ξαναπιάσουμε το νήμα της επικοινωνίας με διάφορους κοινωνικούς χώρους (εργασιακούς, γειτονιές). Η προηγούμενη περίοδος, λόγω του πολύ συγκεκριμένου προγράμματος που εφαρμόζαμε, δεν άφηνε πολλά περιθώρια να κάνουμε πράγματα, εκτός όσων μας είχανε επιβληθεί από την τελευταία συμφωνία, και ως εκ τούτου υπήρχε μια αναδίπλωση στον εαυτό μας, όσον αφορά τον κομματικό οργανισμό. Τώρα, λοιπόν, έχουμε περισσότερες δυνατότητες και θεωρώ ότι η πολιτική μας δράση και παρουσία θα πρέπει να στοχεύει στο να καταστούμε αξιόπιστοι στη συνείδηση των πολιτών, να αποδείξουμε ότι αυτά που εμείς οι ίδιοι έχουμε παρουσιάσει σαν νέες δυνατότητες, μπορούμε να τα κάνουμε πράξη.

- Τα μέλη του κόμματος σήμερα νιώθουν ότι δεν ακούγονται. Η κουλτούρα της επικοινωνίας της βάσης με τα όργανα του κόμματος είχε χαθεί το προηγούμενο διάστημα;

Αυτή η λειτουργία είναι η μίνιμουμ αυτονόητη που πρέπει να χαρακτηρίζει ένα κόμμα. Δηλαδή, η καταγραφή όσων κατατίθενται στις κομματικές διαδικασίες και η συζήτησή τους σε ένα ανώτερο πολιτικό επίπεδο είτε λέγεται οργανωτικό γραφείο είτε κεντρική επιτροπή ή πολιτική γραμματεία. Η αλήθεια είναι ότι ξεχάσαμε και αυτήn έστω την ελάχιστη λειτουργία. Παρόλο που είναι πολύ σημαντική η αποκατάστασή της - και από εκεί θα πρέπει να ξεκινήσουμε - δεν αρκεί. Πρέπει να δούμε και σύγχρονους, πιο ζωντανούς τρόπους επικοινωνίας με διάφορες κοινωνικές κατηγορίες και ομάδες είτε πρόκειται για εργαζόμενους σε χώρους δουλειάς είτε για διάσπαρτες πρωτοβουλίες πολιτών. Να δούμε μια σχέση επικοινωνίας με τους φίλους του κόμματος - εδώ έχει ανοίξει ένας μεγάλος διάλογος, υπάρχουν νέες εμπειρίες από το εξωτερικό, και από τη Μ. Βρετανία και από τις ΗΠΑ, και θα πρέπει να δούμε πώς αυτές τις προσαρμόζουμε με βάση την ελληνική εμπειρία της Αριστεράς. Το βέβαιο είναι ότι πρέπει να ξεκινήσουμε, και ξεκινήσαμε, από τα ελάχιστα που ανέφερες πριν.

- Το καταστατικό επιτρέπει τη λειτουργία τάσεων στο κόμμα. Σήμερα αυτές λειτουργούν με θετικό τρόπο;

Θεωρώ ότι η ύπαρξη των τάσεων σε ένα σύγχρονο δημοκρατικό κόμμα της αριστεράς είναι μια κατάκτηση και δεν μπορούμε να πάμε πίσω από αυτή. Θέλω να αποφύγουμε κάποια δίπολα που μας έχουν βασανίσει τα προηγούμενα χρόνια, όπως, φερ’ ειπείν, τάσεις ή κόμμα των μελών. Χρειαζόμαστε ένα κόμμα των μελών που να εμπεριέχει στη λειτουργία του την ύπαρξη των τάσεων. Δεν έχουμε μια καλή πολιτική λειτουργία των τάσεων και ένα απαξιωμένο κόμμα. Νομίζω ότι και τα δυο παρουσιάζουν προβλήματα στη λειτουργία τους. Εκείνο που θα πρέπει να έχουμε ως μέλημα, είναι να μην υποκαθιστούμε πρώτα και κύρια τις συλλογικές κομματικές διαδικασίες. Μέσα από τη ζωντανή πολιτική ζωή του κόμματος, με ένα φυσιολογικό τρόπο, θα διαμορφώνονται οι διάφορες τάσεις ή τα ρεύματα ιδεών, αν και αυτό χρειάζεται να του δώσουμε περιεχόμενο. Σήμερα, όμως, υπάρχει μια μεγάλη διαφορά, ιδιαίτερα μετά την αποχώρηση των συντρόφων το καλοκαίρι του 2015: δεν έχουμε στρατηγικές διαφοροποιήσεις μορφοποιημένες και κατατεθειμένες.

- Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ έφερε κάτι καινούργιο σε επίπεδο κοινωνικών διεργασιών; Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί δίνει ένα διαφορετικό σήμα απ’ όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα; Μήπως στην αναδιάρθρωση που λέτε πρέπει να ειδωθεί κι αυτό το σημείο;

Προβλήματα στη λειτουργία της κοινοβουλευτικής ομάδας υπήρχαν, όπως και στο κόμμα. Ή, καλύτερα, προβλήματα μη συστηματικής λειτουργίας. Υπάρχει μια θετική ιδέα που σε αρκετές περιπτώσεις λειτούργησε: είναι η ιδέα των ΕΠΕΚΕ, δηλαδή της συμμετοχής των τμημάτων του κόμματος στις αντίστοιχες κοινοβουλευτικές επιτροπές που ασχολούνται με το κυβερνητικό έργο. Σε όσες περιπτώσεις λειτούργησε, αυτή η ιδέα εξασφάλισε μια καλή ώσμωση ανάμεσα στο κόμμα, την κοινοβουλευτική ομάδα και κατ` επέκταση την κυβέρνηση.

- Σε κεντρικό επίπεδο, όμως. Σε επίπεδο περιφέρειας, στους νομούς, τους δήμους;

Σε κεντρικό επίπεδο, ναι. Νομίζω ότι αυτό θα πρέπει να το διατηρήσουμε, να το διευρύνουμε και να καταστήσουμε τη λειτουργία του πιο συστηματική και αποτελεσματική. Βέβαια, αυτό δεν μπορεί να υποκαταστήσει το κενό μιας αντίστοιχης δουλειάς σε περιφερειακό επίπεδο, το καταλαβαίνεις εκ των πραγμάτων. Με αφορμή τις εκλογικές μάχες του επόμενου Μαΐου, θα πρέπει να επιδιώξουμε τη συλλειτουργία των τοπικών βουλευτών με τις αντίστοιχες νομαρχιακές οργανώσεις, πράγμα που δεν έχουμε πετύχει σε όλες τις περιπτώσεις.

- Ξέρω ότι δίνεις ιδιαίτερη βαρύτητα στην προγραμματική ανανέωση που ανέφερες. Θα ήθελα να σε ρωτήσω πώς θα πραγματοποιηθεί; Θα γίνει ένα διαρκές ή προγραμματικό συνέδριο; Θα γίνουν θεματικές συνεδριάσεις;

Καταρχάς οφείλουμε να αξιοποιήσουμε από τη μία την κυβερνητική εμπειρία των τελευταίων χρόνων, τις επιμέρους επεξεργασίες που έχουνε γίνει από τα τμήματα του κόμματος, αλλά και τη συμβολή ανθρώπων, διανοούμενων, επιστημόνων, προσωπικοτήτων, που δεν έχουνε θέση ευθύνης στο κόμμα ή την κυβέρνηση, αλλά έχουν να πουν πολλά για τη συγκρότηση μιας νέας προγραμματικής πρότασης. Μιας πρότασης που θα έχει μεγαλύτερο ορίζοντα από αυτόν του κυβερνητικού προγράμματος, στη βάση της συνταγματικής θητείας μιας κυβέρνησης. Δεν ερχόμαστε να καλύψουμε αυτή την ανάγκη. Το πρόγραμμα του κόμματος θα πρέπει να πηγαίνει μακρύτερα. Θεωρώ ότι έχουμε πολύ υλικό, με βάση το οποίο θα πρέπει να συναρμολογήσουμε τη νέα μας προγραμματική πρόταση. Δίνω μεγάλη βαρύτητα στην προγραμματική δουλειά, γιατί από αυτή διαμορφώνει τελικά ο κόσμος συνείδηση για την πολιτική ταυτότητα του χώρου μας. Και η προγραμματική δουλειά, τελικά, οφείλει να αποπνέει και ένα ιδεολογικό άρωμα.

- Αυτές τις μέρες θα έχεις συνάντηση με το Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Πιστεύεις ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έπαιξε το ρόλο που έπρεπε σε αυτό το χώρο; Ποιες πρωτοβουλίες σκέφτεστε να πάρετε στο επίπεδο της ευρωπαϊκής αριστεράς;

Καταρχάς, θεωρώ ότι οφείλουμε να μιλήσουμε στους ευρωπαίους συντρόφους μας για την κυβερνητική μας εμπειρία, γιατί αποτελεί και μια μοναδικότητα. Σε καμία άλλη χώρα της ΕΕ δεν έχει πάρει την κυβέρνηση κόμμα που να προέρχεται από την ιστορική αριστερά, την ανανεωτική-ριζοσπαστική αριστερά πιο συγκεκριμένα. Η επιλογή του συμβιβασμού του 2015 έχει δημιουργήσει εύλογα ερωτήματα, έχουμε και έχουν ανάγκη οι σύντροφοί μας να κουβεντιάσουμε και να μπορέσουμε από κοινού να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα. Και για το πού πάει η Ευρώπη σήμερα, για το τι σημαίνει και ποια είναι η επίδραση των διεθνών και των ευρωπαϊκών συσχετισμών, ποιο είναι το περιβάλλον που ως κυβερνήσεις, ως αριστερά, δρούμε και λειτουργούμε σήμερα, του παγκοσμιοποιημένου, νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, όπου οι καταναγκασμοί και ο ρόλος των αγορών είναι συγκεκριμένοι και προφανώς θέτουν όρια στις δυνατότητες άσκησης πολιτικής.
Το σίγουρο είναι ότι επειδή αυτή τη στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το μεγαλύτερο αναλογικά κόμμα στο χώρο της ευρωπαϊκής αριστεράς, μπορεί να παίξει ένα καταλυτικό ρόλο και μέσα στην ίδια την αριστερά, αλλά και στην ανάγκη να συνομιλήσει αυτή με άλλες δυνάμεις, και από το χώρο της σοσιαλδημοκρατίας, που αποδεσμεύονται, όμως, από τη νεοφιλελεύθερη λογική και το σοσιαλφιλελευθερισμό, αλλά και δυνάμεις της οικολογίας που και αυτές ασκούν κριτική στην πορεία της Ευρώπης. Θεωρώ, λοιπόν, ότι με αφορμή και τις ευρωεκλογές θα πρέπει να επιδιώξουμε ένα τέτοιο μέτωπο συνεργασίας. Δεν μιλάω για κοινή κάθοδο στις εκλογές, αυτό είναι άλλο. Μιλάω για ένα κοινό πολιτικό μέτωπο πριν και μετά τις εκλογές, που να θέσει τα ζητήματα των κυρίαρχων ευρωπαϊκών στρατηγικών, της ανόδου της ακροδεξιάς και ενός υφέρποντος εκφασισμού της κοινωνίας, που εμφανίζεται σε διάφορες μορφές, και τελικά πώς θα απαντήσουμε στα μεγάλα προβλήματα που παρουσιάζει η διαχείριση του προσφυγικού, που σε συνδυασμό με τις κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες πολιτικές έχουν οδηγήσει δεξιά την Ευρώπη. Αυτό είναι νομίζω η πρόκληση για την ευρωπαϊκή αριστερά, να ανακοπεί αυτή η πορεία και να κατατεθεί μια άλλη πρόταση για το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης, που θα αγγίζει πια και την ίδια της τη δομή, το έλλειμμα δημοκρατίας που πάντοτε υπήρχε.

- Να πάμε σε ένα άλλο κεφάλαιο τώρα, αυτό της απλής αναλογικής. Η απλή αναλογική προϋποθέτει συνεργασίες, τις οποίες πάντα προέκρινε η ανανεωτική αριστερά. Συνεργασίες, όμως, μετά από μία συνεκτική πολιτική και κοινωνική διαδικασία.

Και η δογματική αριστερά μέχρι κάποια στιγμή το έκανε. Αν κοιτάξει κάποιος την περίοδο που ήταν γραμματέας ο Φλωράκης, παρόλο που μιλούσε στο όνομα της ορθοδοξίας, στην πράξη έκανε πλατύτατες συμμαχίες. Αυτή η κουλτούρα των συνεργασιών, όπως τις εννοούσε το ΚΚΕ τότε βέβαια, κόπηκε απότομα με την αποχώρηση του ανανεωτικού ρεύματος από το ΚΚΕ και σήμερα βλέπουμε μια απόλυτα σεχταριστική αντίληψη των συνεργασιών από το σημερινό ΚΚΕ.

- Ο ΣΥΡΙΖΑ τώρα που έφερε την απλή αναλογική, πώς έχει προετοιμαστεί για τις συνεργασίες;

Θεωρώ ότι με την έξοδο από τα μνημόνια επέρχεται μια κανονικοποίηση και στο θέμα των συμμαχιών. Και η βάση αυτών των συνεργασιών δεν μπορεί παρά να είναι οι προγραμματικές συγκλίσεις. Οτιδήποτε άλλο δεν μπορεί να έχει δυναμική. Πιστεύω, λοιπόν, στις πραγματικές προγραμματικές συγκλίσεις, στις πραγματικές αντιπαραθέσεις, που θα οδηγούν σε τέτοιους συσχετισμούς που θα φέρουν αλλαγές στις ζωές των ανθρώπων. Εμάς στην αριστερά μας απασχολούν οι αλλαγές στις ζωές των εργαζομένων και των αδυνάτων.

- Η αλήθεια είναι ότι πολλοί θα περίμεναν με την ανασυγκρότηση του κόμματος, την επαφή με τις δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς, που διαφώνησαν και δυσανασχέτησαν το προηγούμενο διάστημα με την κυβέρνηση. Υπάρχει τέτοια προοπτική; Έχουν γίνει κάποιες συναντήσεις;

Θα έλεγα ότι αυτή τη στιγμή ως χώρος έχουμε ανάγκη μια πολύπλευρη και πολυεπίπεδη πολιτική ανοίγματος και συνεργασιών. Η προσπάθεια αποκατάστασης μιας πολιτικής σχέσης επικοινωνίας, και ενδεχομένως συμπόρευσης, με αριστερούς, πρώην συντρόφους μας, που «πάγωσαν» τα τελευταία χρόνια, ή που δεν μπόρεσαν να κατανοήσουν την επιλογή του συμβιβασμού που κάναμε, πρέπει να είναι μέλημά μας, αλλά δεν φτάνει μόνο αυτό. Διότι εμείς, όπως έλεγα πριν, έχουμε ανάγκη να αποκαταστήσουμε την πολιτική μας αξιοπιστία σε όλο τον κόσμο που μας ψήφισε και στις δύο εκλογικές μάχες του ’15 και στο μεγαλύτερο κομμάτι του κόσμου που μας ψήφισε στο δημοψήφισμα. Αυτές είναι οι πολιτικές μας δεξαμενές, αν θέλουμε να τις προσδιορίσουμε με όρους εκλογικούς. Γι’ αυτό μίλησα για μια πολύπλευρη και πολυεπίπεδη προσπάθεια ανοίγματος του κόμματος. Από την άλλη, νομίζω ότι είναι και η στιγμή, με αφορμή και τις δημοτικές εκλογές, για να εμπεδώσουμε μια συμπόρευση που υπήρξε όλο αυτό το διάστημα, από το ’12 και έπειτα, με όλους αυτούς που πολιτικά μας στήριξαν, αλλά που ποτέ δεν αποκτήσαμε οργανικές σχέσεις. Είναι διάφοροι πρώην, πρώην από το ΠΑΣΟΚ, πρώην ακόμα και από το χώρο της Δεξιάς, που τα τελευταία χρόνια χειραφετήθηκαν από τη δεξιά παράταξη και τους βλέπουμε, μετά και από την εμπειρία της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, να δηλώνουν ότι θα είναι μαζί μας. Αυτός είναι ένας άλλος κόσμος, που, ουσιαστικά, για να το πω χρησιμοποιώντας ένα όρο στη βάση του οποίου μας ασκούν κριτική, αποπασοκοποιήθηκε όλα αυτά τα χρόνια και πλέον έχουμε μια κοινή, θολή, διαδρομή συμπόρευσης. Θα πρέπει πλέον με ένα πιο πολιτικό τρόπο να κινηθούμε από εδώ και πέρα μαζί τους, αναφέρομαι κυρίως σε δυνάμεις που θα πρέπει να συμπορευθούμε στο επίπεδο των αυτοδιοικητικών εκλογών. Άρα, αυτό που λέγαμε για τις αριστερές δυνάμεις που απομακρύνθηκαν από εμάς, είναι αναγκαίο, γιατί είναι πολιτικά και ποιοτικά κάτι διαφορετικό, αλλά και από την άλλη υπάρχει όλος αυτός ο κόσμος που μας παρακολουθεί και μας στήριξε, και που αναζητά μια μεγαλύτερη πολιτική σχέση μαζί μας.