Με ρυθμούς σαλιγκαριού η Ισότητα των Φύλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Οι εξελίξεις στην Ισότητα των Φύλων εξακολουθούν να κινούνται με «ρυθμούς σαλιγκαριού» αναφέρει χαρακτηριστικά η πρόσφατη έκδοση του Δείκτη Ισότητας των Φύλων (Gender Equality Index) του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE).

Ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων στην ΕΕ είναι 67,4 με άριστα το 100 (από το 2005 αυξήθηκε μόνο κατά 5,4 μονάδες και 1,2 μονάδες από το 2015). Η Σουηδία (83,6) και η Δανία (77,5) παραμένουν σταθερά πρώτες, ενώ η Ελλάδα (51,2) και η Ουγγαρία (51,9) βρίσκονται στην τελευταία θέση. Επιπλέον η Λιθουανία στην πρωτεύουσα της οποίας, το Βίλνιους, βρίσκεται η έδρα του EIGE, είναι η μόνη χώρα που δεν έχει σημειώσει πρόοδο στην ισότητα των φύλων από το 2005. Επισημαίνεται επίσης ότι αν και η ΕΕ έχει προχωρήσει προς την κατεύθυνση της ισότητας των φύλων, οι εξελίξεις είναι άνισες μεταξύ των κρατών μελών.

Οι βαθμολογίες των κρατών μελών της ΕΕ και της ΕΕ στο σύνολό της, που προκύπτουν σε ετήσια βάση προκειμένου να αποτιμηθεί η πρόοδος που έχει συντελεστεί ως προς την ισότητα των φύλων, βασίζονται στις ανισότητες μεταξύ γυναικών και ανδρών που αφορούν τους εξής έξι (6) βασικούς τομείς : εργασία, χρήμα, γνώση, χρόνος (φροντίδα οικογένειας, οικιακά, κοινωνικές δράσεις), εξουσία (συμμετοχή στα κέντρα λήψης των αποφάσεων) και υγεία.

Επιπλέον εξετάζονται αλλά δεν επηρεάζουν την τελική βαθμολογία, ο τομέας της βίας κατά των γυναικών που μετρά και αναλύει τις εμπειρίες βίας των γυναικών και ο τομέας των διασταυρούμενων ανισοτήτων που υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο οι ανισότητες μεταξύ των φύλων εμφανίζονται σε συνδυασμό με την ηλικία, την αναπηρία, τη χώρα γέννησης, το επίπεδο εκπαίδευσης και τον τύπο της οικογένειας.

Επίσης για πρώτη φορά η έκθεση περιλαμβάνει στοιχεία για την κατάσταση των LGBTQI+, των Ρομά και των μουσουλμάνων γυναικών σε περιοχές όπου υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία.

Η ΕΕ είναι πιο κοντά στην ισότητα στους τομείς της υγείας (88,1) και τα χρήματα (80,4), ενώ ανησυχητικές είναι οι ανισότητες στον τομέα της εξουσίας (51,9).

Στην Ελλάδα παρά τη μικρή πρόοδο (+1,2 μονάδες σε σύγκριση με το 2015), τα αποτελέσματα είναι ψηλότερα στους τομείς της υγείας (83,5) και τα χρήματα (71,4) ενώ οι ανισότητες μεταξύ των φύλων είναι πιο έντονες στον τομέα της εξουσίας (24,3). Επιπλέον η βαθμολογία της χώρας αυξήθηκε στον τομέα της γνώσης (+ 8,5), ενώ μειώθηκε περισσότερο στον τομέα του χρόνου (-1,5 μονάδες).

Μεταξύ 2005-2017, η Ελλάδα βελτίωσε το γενικό δείκτη για την ισότητα των φύλων αλλά είχε πολύ χαμηλότερη βαθμολογία από τη βαθμολογία της ΕΕ σε όλη την περίοδο. (2005: 46,8 - 2013: 48,6 - 2015: 50,1 - 2017: 50 - 2019: 51,2) και έχει προχωρήσει προς την κατεύθυνση της ισότητας των φύλων με χαμηλότερο ρυθμό από ό,τι η ΕΕ, γεγονός που σημαίνει ότι το χάσμα μεταξύ Ελλάδας και ΕΕ έχει αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου.

Από τα αποτελέσματα της έκθεσης προκύπτει η αναγκαιότητα της επιτάχυνσης και άμεσης λήψης οριζόντιων μέτρων που θα ενισχύουν τη θέση των γυναικών σε όλη την Ευρώπη και ιδιαίτερα στη χώρα μας.

Η άνοδος των δεξιών και ακροδεξιών δυνάμεων και κυβερνήσεων στην Ευρώπη και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές λιτότητας που κυριαρχούν, αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για την προώθηση προοδευτικών και αριστερών ή ριζοσπαστικών πολιτικών που θα ενδυναμώνουν τη θέση των γυναικών στο δημόσιο βίο και στην πολιτική ζωή. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις έχουμε και πισωγύρισμα σε κατακτήσεις και δικαιώματα. Οι πολιτικές αυτές επηρεάζουν ακόμα και χώρες όπως η Σουηδία για την οποία η έκθεση μαρτυρεί ότι και εκεί σήμερα δύσκολα προχωράει η έμφυλη ισότητα. Επίσης αρνητική εξέλιξη είναι και το γεγονός ότι η ίδια η ΕΕ δεν έχει εντάξει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης στο θεσμικό της πλαίσιο.

Στην Ελλάδα μας, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εξαρχής, έθεσε ψηλά στην ατζέντα των πολιτικών της τα θέματα της έμφυλης ισότητας και προσπάθησε να μειώσει το χάσμα με την ΕΕ παρά τις δυσκολίες των μνημονίων αλλά και των ισχυρών προκαταλήψεων και σεξιστικών στερεοτύπων που ακόμα και σήμερα, είναι βαθιά ριζωμένα στην ελληνική κοινωνία. Ανέδειξε όλα τα πεδία στα οποία οι γυναίκες σήμερα βιώνουν ανισότητες και εφάρμοσε σημαντικές πολιτικές σε όλους σχεδόν τους τομείς της οικονομίας, του κοινωνικού κράτους και της πολιτικής προκειμένου να βελτιωθεί η ζωή τους, ενώ προγραμμάτιζε ακόμα περισσότερα, αξιοποιώντας πλέον και τη δυνατότητα που μας έδινε η έξοδος της χώρας από τα μνημόνια.

Η κυβέρνηση της Ν.Δ. παρόλο το μικρό χρονικό διάστημα της κυβερνητικής της ευθύνης, όχι μόνο δεν έχει δεσμευτεί για την εφαρμογή πολιτικών για την ενίσχυση της έμφυλης ισότητας σε όλα τα πεδία του δημόσιου και ιδιωτικού βίου (με χαρακτηριστικό παράδειγμα την παντελή απουσία οποιασδήποτε σχετικής αναφοράς στις προγραμματικές δεσμεύσεις κυβέρνησης) αλλά επιπλέον επιχειρεί να μας γυρίσει πίσω σε αναχρονιστικές απόψεις για το ρόλο των γυναικών, όντας δέσμια του δόγματος «πατρίς- θρησκεία –οικογένεια» και των ακραίων νεοσυντηρητικών, στερεοτυπικών και σεξιστικών αντιλήψεων για τις γυναίκες. Δεν είναι καθόλου τυχαίο άλλωστε ότι μία από τις πρώτες πράξεις της κυβέρνησης ήταν η μετονομασία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) σε Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων και η μεταφορά της μαζί με το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) από το Υπουργείο Εσωτερικών στο Υπουργείο Εργασίας. Ουσιαστικά η ΓΓΙΦ καταργήθηκε ενώ μέχρι στιγμής δεν έχει εκδοθεί το ΦΕΚ αρμοδιοτήτων της νέας γενικής γραμματέα.

Παράλληλα επιδιώκεται η κατάργηση σειράς θετικών ρυθμίσεων που πέτυχε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ (π.χ. νομοθέτηση της ποσόστωσης φύλου στα Δ.Σ. των Αθλητικών Συλλόγων και Ομοσπονδιών), χωρίς μέχρι στιγμής να υπάρχει δέσμευση για την περαιτέρω διασφάλιση της βιωσιμότητας του Εθνικού Δικτύου των Δομών για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών μετά το 2020, καθώς και καμία λήψη μέτρων για την πλήρη εφαρμογή των εξαιρετικά σημαντικών νόμων που ψηφίστηκαν την περίοδο της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ (Ν. 4531/2018 Κύρωση Σύμβασης Κωνσταντινούπολης και Ν.4604/2019 Προώθηση της Ουσιαστικής Ισότητας των Φύλων, πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας).

Επιπλέον η εξαγγελία περί χορήγησης επιδόματος στις γυναίκες κάτω των 30 που τεκνοποιούν αντί συνολικότερων πολιτικών για την υποστήριξη μητέρων και γονέων – ανεξαρτήτως ηλικίας, εθνότητας, κ.λπ. – καθώς και οριζόντιων πολιτικών για τα παιδιά, η κατάργηση σειράς κοινωνικών δικαιωμάτων του μεταναστευτικού/ προσφυγικού πληθυσμού και των παιδιών τους, και κυρίως η συνολικότερη καθήλωση που παρατηρείται σε σχέση με την ισότητα των φύλων από τότε που ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας η ΝΔ, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας ούτε και αμφιβολίες για την «κρυφή» ατζέντα της κυβέρνησης και στα ζητήματα της έμφυλης ισότητας.

Σήμερα μπροστά σε αυτή τη νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη χώρα μας αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη, δεν εφησυχάζουμε.

Ο φεμινιστικός μας αγώνας κατά των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και της πατριαρχίας και υπέρ της Ισότητας των Φύλων, όπως και ο αγώνας για ίση αμοιβή, ίσα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, ισότιμη συμμετοχή και πολιτική εκπροσώπηση των γυναικών σε δομές λήψης αποφάσεων καθώς και ο αγώνας για μια ζωή χωρίς βία κατά των γυναικών, ανανεωμένος με τα νέα προτάγματα της εποχής μας, για την αντιστροφή της κλιματικής αλλαγής, και την προστασία του περιβάλλοντος, είναι πάντα επίκαιρος και συνεχίζεται αταλάντευτα.

Αγωνιζόμαστε από κοινού με τις γυναικείες οργανώσεις και τα ριζοσπαστικά φεμινιστικά, αριστερά, οικολογικά, και αντιρατσιστικά κινήματα όλης της Ευρώπης