Εισήγηση της Βουλευτή Δυτικού Τομέα Αθήνας, Αντιπροέδρου της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος και Αν. Τομεάρχη Περιβάλλοντος ΣΥ.ΡΙΖ.Α. στο σ/ν Υπουργείου Οικονομικών «Κύρωση της Σύμβασης της Μιναμάτα για τον υδράργυρο»

Καλημέρα, κύριε Πρόεδρε, κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι. Συζητάμε σήμερα μια σημαντική κύρωση της Σύμβασης Μιναμάτα για τον υδράργυρο, μια σύμβαση η οποία οφείλουμε σαν χώρα και έπρεπε να είχαμε ήδη υπογράψει. Είναι μια σύμβαση διεθνής έχει συναφθεί υπό την αιγίδα του προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον την ΟΥΝΕΠ, και αποτελεί το βασικό διεθνές νομικό πλαίσιο, για τη συνεργασία και τη λήψη μέτρων, για τον έλεγχο και περιορισμό χρήσης ανθρωπογενών εκπομπών υδραργύρου και νόσων υδραργύρου στον αέρα, το νερό, το έδαφος. Επιδιώκει να πετύχει αυτό με την επιβολή περιορισμών στην παραγωγή το εμπόριο και τη χρήση του υδραργύρου και των προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου σε όλο τον κόσμο.

Καταρχάς, η εν λόγω σύμβαση και το σχέδιο νόμου το συγκεκριμένο είναι παρόμοιο με αυτό το οποίο είχε καταθέσει η κυβέρνηση Σύριζα, στις 27/3 /2019 στη Βουλή, αλλά λόγω κοινοβουλευτικών διεργασιών και των εκλογών δεν πρόλαβε να έρθει στις επιτροπές και να κυρωθεί σε ολομέλεια. Επίσης για να προχωρήσει η εν λόγω κύρωση οφείλω να πω ότι 20 βουλευτές του Σύριζα, στις 14/10/2019 είχαμε καταθέσει μια σχετική ερώτηση στη Βουλή για την κύρωση της λόγω σύμβασης πότε θα γίνει και πήραμε κάποιες απαντήσεις από το Υπουργείο Περιβάλλοντος στις 4/12/2019 ενώ το υπηρεσιακό έγγραφο της αρμόδιας διεύθυνσης διαχείρισης αποβλήτων είχε αποσταλεί από την 1/11. Το Υπουργείο Οικονομικών απάντησε έγκαιρα στις 7/11/2019. Στις 10 Οκτωβρίου 2013 υπεγράφη στην πόλη Κουμαμότο της Ιαπωνίας η σύμβαση Μιναμάτα για τον υδράργυρο μαζί με τα παραρτήματά της. Η σύμβαση αυτή υπογράφηκε τελικά από 128 χώρες και έχει σκοπό τη μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος από τον υδράργυρο. Το βαρύ αυτό μέταλλο υψηλά τοξικό για τον άνθρωπο και τα έμβια όντα ανιχνεύεται πλέον στους ωκεανούς και στις λίμνες όλου του κόσμου. Η αναγκαιότητα μιας τέτοιας σύμβασης έχει γίνει κατανοητή μετά την αναγνώριση της νόσου Μιναμάτα που οφείλεται στη δηλητηρίαση από τα απόβλητα χημικού εργοστασίου στα περίχωρα της πόλης και σύμφωνα με ιστορικά δεδομένα η νόσος στην περιοχή της πόλεως είχε και χιλιάδες θύματα. Η σύμβαση εξετάζει ολόκληρο τον κύκλο ζωής του υδραργύρου με στόχο την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος. Καθορίζει περιορισμούς σχετικά με την πρωτογενή εξόρυξη και το διεθνές εμπόριο υδραργύρου, απαγορεύει την παρασκευή την εισαγωγή και την εξαγωγή ενός μεγάλου φάσματος προϊόντων με προσθήκη υδραργύρου.

Προβλέπει απαγορεύσεις ή όρους λειτουργίας για διάφορες διαδικασίες παραγωγής, στις οποίες χρησιμοποιείται υδράργυρος και επιδιώκει να αποθαρρύνει νέες χρήσεις σε προϊόντα και βιομηχανικές διεργασίες. Επιπλέον, προβλέπει, η σύμβαση, λήψη μέτρων για περιορισμό εκπομπών υδραργύρου από βιοτεχνική και μικρής κλίμακας εξόρυξη χρυσού και τις μεγάλες βιομηχανικές δραστηριότητες, μεταξύ άλλων, με τη χρήση βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών. Επίσης, η σύμβαση, απαιτεί, η προσωρινή αποθήκευση και διαχείριση αποβλήτων υδραργύρου, να πραγματοποιείται με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο.

Η Ε.Ε., έχει ήδη ενσωματώσει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύμβαση στον κανονισμό 852/2017, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου του 2018 και άρα, οι υποχρεώσεις της χώρας μας, ήδη απορρέουν και από την ενωσιακή νομοθεσία. Ο κανονισμός, ούτως ή άλλως, στοχεύει, η Ε.Ε. να γίνει η πρώτη οικονομία χωρίς υδράργυρο, σε συμφωνία με τη σύμβαση της «ΜΙΝΑΜΑΤΑ» και καθορίζει τις διατάξεις που απαιτούνται για να διασφαλιστεί η πλήρης ευθυγράμμιση του κεκτημένου της Ε.Ε. με τις διατάξεις της σύμβασης, ώστε η Ένωση και τα κράτη - μέλη της, να μπορέσουν, αντιστοίχως, να εγκρίνουν ή να ακυρώσουν τη σύμβαση.

Στη χώρα μας, τώρα, έρχεται προς κύρωση η σχετική σύμβαση, ενώ άλλες χώρες της Ε.Ε. έχουν προχωρήσει σε αυτό το βήμα, όπως η Βουλγαρία, η Γαλλία, η Δανία, έχουν κυρώσει, έχουν εγκρίνει αυτή τη συμφωνία. Υπάρχουν, βέβαια και κάποιες χώρες, εκτός από την Ελλάδα, που ακόμα δεν έχουν κυρώσει τη σύμβαση, όπως η Κύπρος, η Ιταλία,, η Ισπανία και η Πολωνία. Σε κάθε περίπτωση, λοιπόν και με βάση το ότι το κείμενο και επεξεργασία της σύμβασης, του σχεδίου νόμου, που έχουμε μπροστά μας, έχει διατάξεις με αυτές του σχεδίου νόμου του Μαρτίου του 2019, είναι θετικό ότι προχωρεί η ολοκλήρωση της διαδικασίας και φυσικά, είμαστε θετικοί. Χρήσιμο, ωστόσο, θα ήταν, να συζητηθεί και στις επιτροπές της Βουλής, πώς εφαρμόζεται ο κανονισμός 852/2017 στη χώρα μας και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και τη διεθνή πρόοδο, αναφορικά με την εφαρμογή της σύμβασης. Κάποια ζητήματα που συζητήθηκαν στη Γενεύη, 25/11 έως 21/11/2019 και αφορούν, με την αναθεώρηση παραρτημάτων Α και Β της σύμβασης, που είναι προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου και διαδικασίες παραγωγής με χρήση υδραργύρου ή ενώσεων υδραργύρου, τα οποία και θα πρέπει να αξιολογηθούν το αργότερο πέντε χρόνια από τη θέση σε ισχύ της σύμβασης.

Έχουμε 35 άρθρα, έχουμε παραρτήματα, έχουμε το Α παράρτημα για τα προϊόντα με προσθήκη υδραργύρου, έχουμε το παράρτημα Β, διαδικασίες παραγωγής με τη χρήση υδραργύρου, το παράρτημα Γ, βιοτεχνικής και μικρής κλίμακας εξόρυξη υδραργύρου, το Δ, παράρτημα κατάλογος σημειακών πηγών εκπομπών υδραργύρου και ενώσεων υδραργύρου. Θεματοφύλακας της εν λόγω σύμβασης είναι ο γενικός γραμματέας του Ο.Η.Ε. και τρία χρόνια από την έναρξη ισχύος, κάθε συμβαλλόμενο μέρος μπορεί να αποχωρήσει με γραπτή αίτηση στον θεματοφύλακα και η απόφαση θα ληφθεί ένα χρόνο μετά, με γραπτή αίτηση αποχώρησης η απόφαση θα ληφθεί ένα χρόνο μετά.

Στο παράρτημα Γ, κάθε συμβαλλόμενο μέρος δύναται να συμπεριλάβει στο εθνικό σχέδιο δράσης του συμπληρωματικές στρατηγικές για την επίτευξη των στόχων του, μεταξύ άλλων, τη χρήση ή καθιέρωση προτύπων για τη βιοτεχνική και μικρής κλίμακας εξόρυξη χρυσού, χωρίς τη χρήση υδραργύρου, καθώς και μηχανισμών, με γνώμονα την αγορά ή εργαλείων μάρκετινγκ. Όπως καταλαβαίνετε, είμαστε θετικοί.