Ομιλία του Γιάννη Δραγασάκη, βουλευτή Δυτικού Τομέα Αθηνών του ΣΥΡΙΖΑ, στη συζήτηση της επίκαιρης επερώτησης που κατέθεσαν 61 Βουλευτές της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ, με θέμα: «Καταστροφική και ανέφικτη η μετάβαση που προτείνει ο κ. Μητσοτάκης για τις λιγνιτικές περιοχές της Ελλάδας

· Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την οικονομία, που μόλις δημοσιεύθηκαν για το 4ο τρίμηνο του 2019, πριν μάλιστα, την εμφάνιση του κορονοϊού & των επιπτώσεών του, επιβάλλουν τον επανασχεδιασμό της κυβερνητικής πολιτικής

· Απολιγνιτοποίηση & δίκαιη κλιματική μετάβαση απαιτούν σχέδιο με προϋποθέσεις: Ολιστική στρατηγική για βιώσιμη τοπική οικονομία, κοινωνική συναίνεση, αναπτυξιακούς θεσμούς & εργαλεία, διασφαλισμένη χρηματοδότηση. Η πολιτική της ΝΔ δεν ικανοποιεί καμία, προκαλεί μόνο δυσπιστία

· Πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ είναι Προγραμματικές Συμφωνίες Δίκαιης Μετάβασης για τις Περιφέρειες που πλήττονται και θα προβλέπουν μέτρα, πόρους & πολιτικές μέσω των οποίων θα διασφαλίζεται η διατήρηση ή και αύξηση της απασχόλησης

Αρχικά θέλω να αναφερθώ στα στοιχεία που ανακοίνωσε σήμερα η ΕΛΣΤΑΤ γιατί πρέπει να προβληματίσουν. Με βάση αυτά τα στοιχεία το 2019 κλείνει με ρυθμό ανάπτυξης 1,9%. Υπενθυμίζω ότι το β` τρίμηνο παραδώσαμε την οικονομία να «τρέχει» με ρυθμό ανάπτυξης 2,8%. Αυτή η εξέλιξη συνέβη πριν από τις επιπτώσεις του κορονοϊού, που είναι ακόμα απροσδιόριστες. Επομένως, η ανάγκη ενός συνολικού επανασχεδιασμού της πολιτικής, στο μέτρο που μπορεί να το κάνει αυτή η κυβέρνηση, προκύπτει ως μία αδήριτη ανάγκη.

Τώρα σε ότι αφορά το θέμα της επίκαιρης επερώτησης.

Το πρώτο ερώτημα έχει να κάνει με τη φύση του προβλήματος και τις αναγκαίες προϋποθέσεις αντιμετώπισής του.

Το πρόβλημα είναι καινούργιο, ασυνήθιστο. Δεν πρόκειται απλώς για το κλείσιμο κάποιων ορυχείων ούτε για το κλείσιμο κάποιων μονάδων. Δεν πρόκειται για τη διαχείριση μιας συνήθους περίπτωσης αποβιομηχάνισης. Δεν πρόκειται μόνο για απολιγνιτοποίηση. Πρόκειται για την ανάγκη να αλλάξουν ριζικά το μοντέλο ανάπτυξης, οι οικονομικές δραστηριότητες αλλά και οι όροι ζωής σε ολόκληρες περιοχές, στη Δυτική Μακεδονία και στη Μεγαλόπολη, σε σύντομο χρόνο και σε συνθήκες κλιματικής αλλά και κοινωνικής κρίσης, πρέπει να γίνουν σύνθετες αλλαγές και μετασχηματισμοί προκειμένου να δημιουργηθεί μια νέα οικονομία κλιματικά ουδέτερη, περιβαλλοντικά καθαρή, βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη. Μέρος αυτού του σύνθετου προβλήματος είναι και η απολιγνιτοποίηση.

Προϋποθέσεις βιώσιμης και δίκαιης μετάβασης

Διεθνείς οργανισμοί και έγκριτοι επιστήμονες επισημαίνουν ότι ένας τόσο εκτεταμένος μετασχηματισμός δεν μπορεί να γίνει αυθόρμητα μέσω των αγορών, αλλά απαιτεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο το οποίο πρέπει να πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

1. Πρώτη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη μιας ολιστικής στρατηγικής για τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη, βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη τοπική οικονομία που θα εξασφαλίζει την πλήρη απασχόληση, το εισόδημα και την ευημερία της τοπικής κοινωνίας.

2. Δεύτερη προϋπόθεση είναι η εξασφάλιση διευρυμένης και ουσιαστικής κοινωνικής συμμετοχής και υποστήριξης. Δεδομένου ότι το αντικείμενο του μετασχηματισμού είναι η ίδια η κοινωνία η μετάβαση δεν μπορεί να γίνει χωρίς την ενεργή συμμετοχή και στήριξη της. Ο δίκαιος χαρακτήρας της μετάβασης και η κοινωνική συναίνεση αποτελούν συνεπώς το σημείο εκκίνησης κάθε συναφούς σχεδιασμού.

3. Τρίτη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη των κατάλληλων αναπτυξιακών θεσμών και εργαλείων σε περιφερειακή και τοπική κλίμακα για το σχεδιασμό, τη διαβούλευση, την υλοποίηση και την αξιολόγηση των αναγκαίων δημόσιων πολιτικών καθώς και για το δημοκρατικό προγραμματισμό και συντονισμό των πολυάριθμών και πολυεπίπεδων δράσεων σε όλη τη διάρκεια του μετασχηματισμού.

4. Επαρκής και διασφαλισμένη χρηματοδότηση καθώς και οι κατάλληλοι θεσμοί οι οποίοι θα συγκεντρώνουν τους διαθέσιμους πόρους από όλες τις πηγές και θα τους κατανέμουν με διαφάνεια και σχέδιο .

Η κυβερνητική πολιτική δεν ικανοποιεί καμιά από τις προϋποθέσεις για τη δίκαιη κλιματική μετάβαση.

- Δεν διαθέτει στρατηγική και σχέδιο.

Ο χρόνος κλεισίματος αναγγέλθηκε χωρίς μελέτη και χωρίς σχεδιασμό.

Άρα η αυθαίρετη ανακοίνωση του χρόνου κλεισίματος των 3 λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ χωρίς σχέδιο ομαλής και δίκαιης μετάβασης στη μεταλιγνιτική εποχή λειτουργεί ως μια πηγή μεγάλης αβεβαιότητας για όλη την περιοχή αλλά και για την ίδια τη ΔΕΗ. Έτσι η αναγκαία αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής προβάλει ως απειλή παρά ως ευκαιρία για να οικοδομήσουμε ένα νέο υπόδειγμα κλιματικά ουδέτερης, βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης.

- Αντί να επιδιώξει την κοινωνική συναίνεση και στήριξη ακριβώς επειδή δεν έχει αξιόπιστο σχέδιο αυθαίρετα έχει δημιουργήσει γενικευμένη δυσπιστία, ό,τι χειρότερο μπορούσε να συμβεί.

- Δεν έχει δημιουργήσει τους αναγκαίους θεσμούς σχεδιασμού, διαβούλευσης και υλοποίησης.

- Περιφέρει διάφορους αριθμούς διαθέσιμων πόρων ενώ αποκρύβει ότι δεν θα πάρουμε ούτε ένα ευρώ αν δεν έχουμε αξιόπιστο σχέδιο.

- Δεν δημιουργεί τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την επάρκεια και τη σωστή χρήση των πόρων.

- Άρα η κυβέρνηση από τη μια παγώνει ότι έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση αντί να χτίσει πάνω σε αυτά.

Η πρότασή μας

Η πρότασή μας είναι ότι για όλες τις Περιφέρειες που πλήττονται από την οικολογική και ενεργειακή μετάβαση θα πρέπει να υπάρξουν Ειδικές Προγραμματικές Συμφωνίες Δίκαιης Μετάβασης.

Οι Συμφωνίες θα πρέπει να προβλέπουν τα μέτρα, τους πόρους και τις πολιτικές μέσω των οποίων θα διασφαλίζεται η διατήρηση ή και αύξηση της απασχόλησης σε νέους καινοτόμους τομείς και παραγωγικές δραστηριότητες. Σε εργαζομένους που οι θέσεις εργασίας τους ενδέχεται να πληγούν, πρέπει να εξασφαλιστεί ένα πραγματικά βιώσιμο μέλλον μέσα μια βιώσιμη κοινωνία και περιοχή.

Οι Συμφωνίες θα έχουν τη μορφή συγκεκριμένων ολοκληρωμένων σχεδίων δράσης και θα είναι προϊόν συμμετοχικού σχεδιασμού και ουσιαστικού διαλόγου με την Αυτοδιοίκηση, τις επιχειρήσεις, τα συνδικάτα, τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα, άλλους κοινωνικούς και πολιτισμικούς φορείς. Οι φορείς που θα συμμετέχουν στη Συμφωνία θα συγκροτούν ένα μόνιμο φόρουμ το οποίο θα έχει την ευθύνη για την υλοποίηση της Συμφωνίας, την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων την περιοδική επικαιροποίησή τους και την υιοθέτηση νέων μέτρων εφόσον απαιτηθούν.

Σε ό,τι αφορά το οικολογικό σχέδιο μην περιμένετε παθητικά τον οδικό χάρτη της παγκόσμιας τράπεζας. Αυτό που θα ετοιμαστεί ασφαλώς θα είναι χρήσιμο αλλά δεν θα καλύπτει τις ανάγκες. Θα είναι γενικό. Επίσης δεν θα απαντήσει στα πολιτικά ερωτήματα ως προς το χρόνο κλεισίματος των μονάδων ή το ενεργειακό μίγμα που θα αντικαταστήσει το λιγνίτη. Πρέπει λοιπόν παράλληλα με το έργο της Παγκόσμιας Τράπεζας να ετοιμάζεται το δικό μας σχέδιο μαζί με τους τοπικούς φορείς.

Σε ό,τι αφορά τους πόρους ιδρύστε άμεσα παραρτήματα της Αναπτυξιακής Τράπεζας ένα στη Δυτική Μακεδονία, στην Κοζάνη και ένα στην Τρίπολη. Δώστε εντολή να σχεδιαστούν από τώρα ειδικά χρηματοδοτικά εργαλεία για τη χρηματοδότηση με χαμηλά επιτόκια και ευέλικτες δράσεις που συμβάλλουν στο μετασχηματισμό οικονομικών δομών επιχειρήσεων. Επί τη ευκαιρία που βρίσκεται το νομοσχέδιο για τις μικροπιστώσεις;

Επίλογος

Το δίλημμα δεν είναι «ναι ή όχι στην απολιγνιτοποίηση», δεν έχουμε την πολυτέλεια να έχουμε το δίλημμα αν πρέπει ή όχι να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή, όταν κρίνεται η ίδια η ζωή στον πλανήτη. Το πραγματικό δίλημμα είναι οι πολιτικές, με ποιον τρόπο με ποια πολιτική.

Η Δεξιά έχει ταυτότητα: Η πολιτική της στηρίζεται στις αγορές, υπηρετεί συμφέροντα, αδιαφορεί για τις ανισότητες και τις διευρύνει. Απέναντι σε αυτήν, η Αριστερά αντιπαραθέτει μία πολιτική συμμετοχική, που θέλει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, μειώνοντας ταυτόχρονα τις ανισότητες -διότι οι ρίζες των προβλημάτων είναι κοινές-, που σέβεται την τοπικότητα και γι` αυτό θέλουμε να υπάρξει σχεδιασμός πολιτικής τόσο στο εθνικό όσο και στο τοπικό επίπεδο.

Γι` αυτό καλούμε τους κατοίκους των περιοχών που πλήττονται, τον λαό, τους εργαζόμενους, ιδιαίτερα τις προοδευτικές δυνάμεις, να συγκροτήσουν ένα ευρύ κοινωνικό μέτωπο. Αυτό το θέμα δεν μπορεί να λυθεί μόνο με διατάγματα και με διαμαρτυρία, αλλά χρειάζεται ενεργή συμμετοχή και συσπείρωση γύρω από ένα σχέδιο που θα διασφαλίσει τη μετάβαση των περιοχών σε μια οικονομία βιώσιμη, δίκαιη, κλιματικά ουδέτερη. Μπορούμε να μετατρέψουμε -με την κατάλληλη πολιτική διακυβέρνησης της χώρας, η οποία πιστεύω δε θα αργήσει να έρθει- αυτό το μεγάλο πρόβλημα σε μια ευκαιρία για το μέλλον.