Εισήγηση της Χαράς Καφαντάρη, Βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Δυτικής Αθήνας, Αντιπροέδρου της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος και Αν. Τομεάρχη Περιβάλλοντος της Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ, σήμερα 11/05/2020, στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου, με θέμα το Σ/Ν του Υπουργείου Περιβάλλοντος «Κύρωση Διακυβερνητικής Συμφωνίας μεταξύ Κύπρου, Ισραήλ, Ελλάδας και Ιταλίας για Σύστημα αγωγού για μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο προς τις ευρωπαϊκές αγορές»

.

ΧΑΡΑ ΚΑΦΑΝΤΑΡΗ (Εισηγήτρια της Μειοψηφίας):

Κύριε Πρόεδρε, κ. Υπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, καλούμαστε να κυρώσουμε στο ελληνικό Κοινοβούλιο τη διακυβερνητική συμφωνία Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας - Ιταλίας, για μεταφορά φυσικού αερίου από την ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη. Αυτή η συμφωνία αποτελεί αποτέλεσμα διαχρονικών δράσεων και διπλωματικών πολιτικών της Ελλάδας συνολικά. Όλα ξεκίνησαν το 2013, που το έργο χαρακτηρίστηκε ως PCI κοινού ενδιαφέροντος και εξασφαλίστηκε κοινοτική χρηματοδότηση για τη διεξαγωγή μελετών, καθώς και τη μελλοντική κατασκευή του. Η κυβέρνηση του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., το 2015, στήριξε ουσιαστικά αυτό το έργο, τόσο επί υπουργίας κ. Σκουρλέτη, όσο και επί υπουργίας κ. Σταθάκη. Επιγραμματικά, τα πρώτα βήματα για τον αγωγό EastMed έγιναν το 2016, με τη συμφωνία συνεργασίας για την οριστικοποίηση των δραστηριοτήτων προ της εκπόνησης της μελέτης εφαρμογής μεταξύ της ΥΑΦΑ-ΠΟΣΕΙΔΩΝ, κοινή εταιρεία ΔΕΠΑ EDISON και της NOBLE EDISON INTERNATIONAL LTD.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, η εποχή που ζούμε είναι μια εποχή με έντονες γεωπολιτικές αναταράξεις. Φιλίες δοκιμάζονται, παλιές εχθρότητες αναζωπυρώνονται, νέες αντιπαλότητες εμφανίζονται στο προσκήνιο, ενώ το διεθνές σύστημα δοκιμάζεται από νέα δεδομένα και στις εμπορικές σχέσεις, όπως είναι ο νέος προστατευτισμός στις αγορές, που είναι διάχυτος, που διαμορφώνει καινούργιες σχέσεις στο παγκόσμιο εμπόριο, αλλά, βέβαια και η πρόσφατη υγειονομική κρίση του COVID-19, που δημιουργεί νέα δεδομένα. Η ανατολική Μεσόγειος, πάντοτε ήταν πεδίο διεθνών και τοπικών ανταγωνισμών και βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο των εξελίξεων. 4,5 χρόνια ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. που ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας, από το 2015 μέχρι το 2019, εκτός από άδεια ταμεία, βρέθηκε σε μια απερίγραπτη κατάσταση. Οι μνημονιακές δεσμεύσεις είχαν μετατρέψει τη χώρα μας σε παρία της Ευρώπης. Τα χρόνια που είχαν προηγηθεί, ήταν χρόνια αδράνειας, αδιαφορίας, χρόνια υποταγής, υποχωρήσεων, χρόνια κουμπαριών, παρκαρισμένων κονδυλίων σε εξωτικές χώρες, όπου όλα αυτά άφησαν τη χώρα ανυπεράσπιστη στις ορέξεις εθνικιστικών επιδιώξεων, πολεμικών απειλών γειτόνων μας. Απέναντι σε αυτό το δυσμενές τοπίο, η κυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α., ανέταξε μια συντονισμένη προσπάθεια ανάκαμψης της πατρίδας. Το κύριο δόγμα της εξωτερικής πολιτικής βασίστηκε στην αρχή των ισότιμων σχέσεων με πολύπλευρη στόχευση. Συνεχίσαμε εργασίες, όπως με το Ισραήλ, γιατί η εξωτερική πολιτική της χώρας πρέπει να έχει μια συνέχεια, τα αποτελέσματα ήρθαν σύντομα, τριμερείς συνεργασίες Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, συνεργασίες που καρποφόρησαν, αλλά αποτέλεσε και πρότυπο για ανάπτυξη και άλλων. Έτσι καθιερώθηκαν ανάλογες εργασίες με Ιορδανία και Λίβανο.
Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης ΣΥ.ΡΙΖ.Α., άνοιξαν και άλλους δρόμους πολυμερούς συνεργασίας. Παράλληλα με τη συμφωνία των Πρεσπών, που έλυσε την από χρόνια εκκρεμότητα με το συνταγματικό όνομα της γείτονος χώρας, η εξαμερής των Βαλκανίων έβαλε τις βάσεις πολυμερούς συναντίληψης, συνανάπτυξης, στη περιφέρεια της Ευρώπης. Η γεωπολιτική θέση της χώρας μας αναβαθμίστηκε και με την παράλληλη συμφωνία για στρατιωτική συνεργασία με βόρεια Μακεδονία και επιτήρηση εναέριου χώρου της από την Ελλάδα. Για πρώτη φορά, οι χώρες του μεσογειακού νότου της Ε.Ε., συναντήθηκαν για συνομιλίες. Στις διεθνείς αυτές συναντήσεις, τα κύρια θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν ήταν μεγάλα θέματα λιτότητας, προσφυγικού, ενεργειακής ασφάλειας και εξάλειψης της ενεργειακής απομόνωσης. Σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα, η Ε.Ε. υιοθέτησε πολιτικές, θέτοντας κλιματικούς στόχους. Ήδη, η Ε.Ε. προωθεί το Green Deal και στοχεύει στην κλιματική ουδετερότητα το 2050, ένα γεγονός πολύ θετικό.
Οι χώρες της Ε.Ε., κλήθηκαν να ετοιμάσουν τον εθνικό σχεδιασμό για την ενέργεια και το κλίμα, το γνωστό ΕΣΕΚ, σκοπός του οποίου είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, οι συνέπειες της οποίας θα είναι ιδιαίτερα δραματικές για το κοινό μας σπίτι, τη Μεσόγειο, αφού οι επιστήμονες προειδοποιούν για πάρα πολλές δυσμενείς εξελίξεις. Το ΕΣΕΚ, όμως, της κυβέρνησης της Ν.Δ., κ. Υπουργέ, προωθεί την ιδιωτικοποίηση της ηλεκτροπαραγωγής μέχρι το 2050. Το φυσικό αέριο, αντί για καύσιμο μετάβασης καταλαμβάνει γύρω στο 70% με 80% του ενεργειακού μείγματος. Εδώ, θα σημειώσουμε, ότι η Ε.Ε. και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, δεν θα χρηματοδοτούν υποδομές φυσικού αερίου από το 2021. Η γεωπολιτική αναβάθμιση της χώρας μας, που κερδήθηκε με την εξωτερική πολιτική που άσκησε ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α., είναι πλέον ορατή και φαίνεται στο εν λόγω σχέδιο νόμου.
Σχεδιάζεται η κατασκευή του αγωγού EastMed, που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο της ανατολικής Μεσογείου στις ευρωπαϊκές χώρες, στις ευρωπαϊκές αγορές, μέσω και της Ελλάδας. Η συμβολή του αγωγού αυτού, που παρακάμπτει τουρκικά εδάφη, θα συμβάλει στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, αλλά θα διασφαλίσει και τη διαφοροποίηση πηγών εφοδιασμού. Για αυτό, η κυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α., εργάστηκε άοκνα και σε διπλωματικό επίπεδο, δημιουργώντας διπλωματικές σχέσεις με πολλές χώρες του πλανήτη, αν και κάποια ταξίδια υπουργών τότε λοιδορήθηκαν πολύ από αρνητές της πραγματικότητας, που δεν βλέπουν άλλες εναλλακτικές πολιτικές σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής. Για πρώτη φορά, η Ελλάδα, βρίσκει στο πλευρό της σημαντικούς εταίρους, έστω και σε επίπεδο δηλώσεων, όπως η Η.Π.Α., η Ε.Ε., η Γαλλία. Η εξομάλυνση των σχέσεων στην περιοχή των Βαλκανίων, φέρνει νέες ευκαιρίες ανάπτυξης στη περιοχή. Μέσα στα έργα που ήδη εκτελούνται, είναι ο αγωγός πετρελαίου IGB, όπου με την αμφίδρομη λειτουργία του θα συμβάλει στην ενεργειακή ασφάλεια τόσο της Ελλάδας, όσο και των ανατολικών Βαλκανίων. Είναι οι πρωτοβουλίες τους, που ξεκίνησαν επί ΣΥ.ΡΙΖ.Α., για κατοχύρωση της Ελλάδας σαν ενεργειακό κόμβο στην νοτιοανατολική Ευρώπη και ανατολική Μεσόγειο, παράλληλα και διαμετακομιστικό εμπορικό κόμβο, σε συνδυασμό και με άλλα έργα, όπως είναι ο ΤΑΠ, ο IGB, ο FSRU Αλεξανδρούπολης, η αναβάθμιση της Ρεβυθούσας. Επίσης, είναι η πρωτοβουλία του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. για επέκταση της αεριοποίησης, καύσιμο μετάβασης έως το 2030, με ισχυρή ΔΕΠΑ υποδομών, με βάση νόμο του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., όπου υπάρχει δημόσιος έλεγχος και πλειοψηφία του δημοσίου και έτσι επιτυγχάνεται η εξασφάλιση χρηματοδότησης διεθνών έργων. Δυστυχώς, όμως, κύριε Υπουργέ, αυτή τη στιγμή, απεντάσσονται οκτώ πόλεις από το δίκτυο φυσικού αερίου και δικοί σας περιφερειάρχες, κεντρικής Μακεδονίας, Πελοποννήσου, επιτρέψτε μου την έκφραση, «είναι στα κάγκελα», το καταγγέλλουν, είναι ένα πάρα πολύ σοβαρό θέμα, για το οποίο θα θέλαμε μια απάντηση.
Η εξωτερική πολιτική, λοιπόν, πρέπει να βασίζεται και βασίστηκε επί κυβέρνησης ΣΥ.ΡΙΖ.Α., αλλά έτσι πρέπει, και σε αυτό όλοι συμφωνούμε νομίζω, πρέπει να βασίζεται σε ισότιμες και πολύπλευρες εξωτερικές σχέσεις, αξιοποίηση γεωπολιτικών ανακατατάξεων και ευκαιριών, αντιμετώπιση συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και βέβαια, πορείας στην κλιματική ουδετερότητα.
Τώρα, για τον EastMed, τον συγκεκριμένο αγωγό, όπως ανέφερα, έχουν γίνει αρκετά επί κυβέρνησης ΣΥ.ΡΙΖ.Α. σε διπλωματικό επίπεδο διεθνών επαφών κ.λπ., μπήκαν οι βάσεις. Θα ήθελα, όμως, να βάλω και κάποια τεχνικά ζητήματα σχετικά. Ο σχεδιασμός είναι για έναν αγωγό 1900 χιλιόμετρα, 1300 υποθαλάσσια, 600 στη ξηρά. Τα τμήματα της διαδρομής που ακολουθείται είναι: 200 χιλιόμετρα υποθαλάσσιου αγωγού από τις ενεργειακές πηγές ανατολικής Μεσογείου μέχρι την Κύπρο, όπου στην Κύπρο θα εγκατασταθεί σταθμός συμπίεσης για τον έλεγχο της ροής, 700 χλμ. υποθαλάσσιου αγωγού από Κύπρο μέχρι ανατολική άκρη της Κρήτης, όπου θα εγκατασταθεί και άλλος σταθμός συμπίεσης, 400 χιλιόμετρα υποθαλάσσιου αγωγού που θα συνδέει την Κρήτη με ηπειρωτική Ελλάδα, 600 χιλιόμετρα χερσαίου αγωγού που θα διασχίζει η ηπειρωτική Ελλάδα μέχρι τη Θεσπρωτία. Ο σταθμός συμπίεσης εδώ θα είναι το σημείο σύνδεσης με τον αγωγό Poseidon, που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο στην Ιταλία. Στην ανατολική Μεσόγειο, θα διασχίζει το βαθύτερο σημείο 3544 μέτρα του Αιγαίου πελάγους, ενώ ο αγωγός θα είναι αγκυρωμένος στα πρανή της ηπειρωτικής κατωφέρειας σε βάθος περίπου 3000 μέτρων.
Η χωρητικότητα του αγωγού 10 bcm, billions cubic metres, δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, για σύγκριση η ετήσια κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ελλάδα είναι περίπου 4,1 bcm για το έτος 2017. Σημειώνουμε, ότι η παραγωγή φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου δεν έχει αρχίσει ακόμη, μόλις τον Δεκέμβρη η Noble ανακοίνωσε έναρξη εργασιών στο κοίτασμα Λεβιάθαν.
Ακόμα, σημειώνουμε ότι συμφωνούμε στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕΜ μέσω της διασφάλισης πολλαπλών πηγών και οδών εφοδιασμού χωρίς αποκλεισμούς. Το φυσικό αέριο θα παίξει πρωτεύοντα ρόλο στα ενεργειακά πράγματα για αρκετές δεκαετίες σαν καύσιμο μετάβασης. Ως εκ τούτου ο συγκεκριμένος αγωγός, εκτός του να συμβάλει στον πιο πάνω στόχο, θα είναι και ιδανικός αγωγός διοχέτευσης πιθανόν – το τονίζω πιθανόν - ελληνικών υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης, Ιόνιο κ.λπ.. Ο αγωγός EastMed ενώνει τις ανακαλύψεις της περιοχής της νοτιοανατολικής Μεσογείου με την κατανάλωση στην Ευρώπη, με αυτό τον τρόπο ενισχύει τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω ειδικής μνείας στις συμφωνίες αναγνώρισης της κυπριακής ΑΟΖ με συνορεύοντα κράτη.
Ιδιαίτερα θα αναφερθώ στο άρθρο 8, που αφορά την προστασία του περιβάλλοντος και της θαλάσσιας περιοχής. Εκεί αναφέρονται μέτρα έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση ατυχήματος και υπάρχει και σχεδιασμός και βέβαια η κατασκευή ενός τέτοιου έργου έχει προφανή γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα για την Ελλάδα, δεν σταματά μόνο στην υπογραφή, πρέπει να δούμε και πολλά άλλα σημαντικά θέματα που είναι τεχνικά. Δηλαδή, τα μεγάλα βάθη … του αγωγού στα σημεία διαδρομής και ανάπτυξη όλων των τεχνικών δυνατοτήτων γι` αυτό, υπάρχουν θαλάσσια ρεύματα, ρεύματα θολερότητας, ρεύματα αγωγιμότητας. Όλα αυτά πρέπει να μελετηθούν επιστημονικά και να αξιοποιηθούν σωστά. Ακόμα, τα θέματα της χρηματοδότησης, εξασφάλιση χρηματοδοτικού μοντέλου που θα ακολουθηθεί για τα έργα φυσικού αερίου χαρακτηρισμένα ως PCI, κοινού ενδιαφέροντος, καθώς το 2021 αναμένεται να σταματήσει η χρηματοδότηση έργων ορυκτών καυσίμων. Το φυσικό αέριο είναι ένα αυτά, βέβαια, με λιγότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Επίσης, θέματα γεωπολιτικά επί κυβέρνησης μας, έγινε μια γενικότερη προσπάθεια συνεργασιών όλων των χωρών της ανατολικής Μεσογείου στον τομέα φυσικού αερίου, με βάση το διεθνές δίκαιο. Τον Ιανουάριο του 2019, ο τότε Υπουργός κ. Σταθάκης, συμμετείχε στο φόρουμ χωρών της Μεσογείου για το φυσικό αέριο, όπου συμμετείχαν χώρες μεταξύ των οποίων το Ισραήλ και η Παλαιστίνη.
Τέλος, σαφώς και είμαστε θετικοί στο εν λόγω σχέδιο νόμου, όμως το έργο θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να στηριχθεί πιο ενεργά από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει η κυβέρνηση και μέσω της διπλωματικής οδού να κινητοποιηθεί. Το δεύτερο, η μεγάλη σημασία συμμετοχής της Ιταλίας, που συνδέεται με τη χρηματοδότηση και τη βιωσιμότητα του αγωγού, αφού θα είναι ο τελικός καταναλωτής, διακρίνουμε μια ξεκάθαρη απόσταση της Ιταλίας. Άλλωστε κύριε Υπουργέ, 2/1/2020 στο Ζάππειο που έγινε η τελετή υπογραφής απουσίαζε η Ιταλία, άρα και σε αυτή την κατεύθυνση διπλωματικά πρέπει η κυβέρνηση να κινηθεί και να στηριχθεί το έργο.
Θα ήθελα να αναφερθώ και σε ένα άλλο ζήτημα, θα αναφερθούν και άλλοι συνάδελφοί μου από τον ΣΥΡΙΖΑ λεπτομερέστερα, την τροπολογία που ψηφίστηκε στο αντιπεριβαλλοντικό σας νομοσχέδιο περί της ΕΔΕΗ, κύριε Υπουργέ. Υπάρχει μια πρόχειρη δυσλειτουργική ρύθμιση όπου συνδέονται δύο ασύμβατα αντικείμενα, τις δραστηριότητες upstream εξερεύνηση εξόρυξη με δραστηριότητες beatstream μεταφοράς αγωγή κ.λπ., τα συνδέετε με την έρευνα, οπότε εγείρεται ένα σοβαρό πρόβλημα σύγκρουσης συμφερόντων, το τονίζουμε για άλλη μια φορά. Δεν μπορεί τα Ελληνικά Πετρέλαια, ΕΛΠΕ, που έχουν δικαιώματα έρευνας να συμμετέχουν δια της ΔΕΠA υποδομών και στην εταιρεία που παρακολουθεί και ελέγχει τα δικαιώματα έρευνας. Δεν μπορεί τόσο πρόχειρα να προχωρείτε και να ενοποιείτε δύο δραστηριότητες σε ένα τόσο σοβαρό θέμα.
Δεν είχα σκοπό να τοποθετηθώ, αλλά μου έδωσε το ερέθισμα ο κ. Καιρίδης, ο Εισηγητής της ΝΔ, και μου έκανε εντύπωση η αναφορά του στο σχιστολιθικό αέριο. Το σχιστολιθικό αέριο, για το οποίο είμαστε αντίθετοι φυσικά, όπως και σε παγκόσμιο επίπεδο πολλές χώρες και στην Ευρώπη το έχουν απαγορεύσει, εκτός από το Ηνωμένο Βασίλειο, ουσιαστικά έχει πολύ σημαντικό αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Εμείς επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το franking το είχαμε απαγορεύσει και δια νόμου και δεν θέλω να σκεφτώ ότι σκέφτεται κάτι τέτοιο η κυβέρνηση για τη χώρα μας. Κάτι που άφησε να εννοηθεί, το είχα θέσει και στην Επιτροπή όταν συζητάγαμε το αντιπεριβαλλοντικό νομοσχέδιο που ψηφίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Είναι ένα πάρα πολύ σοβαρό ζήτημα και θα θέλαμε τη θέση της κυβέρνησης για το συγκεκριμένο. Επαναλαμβάνω, είμαστε θετικοί, θα πούμε περισσότερα στην Ολομέλεια.