Παρέμβαση του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, Αλέξη Τσίπρα, στο 24ο Συνέδριο του Economist. (Λαγονήσι, 15.09.2020)

.

Φίλες και φίλοι,

Για μένα είναι μια ιδιαίτερη βραδιά η σημερινή, καθώς βρίσκομαι στο ίδιο τραπέζι με δυο καλούς φίλους, με τον Φρανσουά Ολάντ και τον Ζόραν Ζάεφ. Δύο ηγέτες που έπαιξαν σημαντικό, καθοριστικό ρόλο θα έλεγα, σε κρίσιμες στιγμές για την Ελλάδα και οφείλω αυτό να το αναγνωρίσω, όπως οφείλουμε όλοι να αναγνωρίσουμε ότι ήταν εξαιρετικά σημαντικό, σε δυο διαφορετικές περιόδους, που δυο άνθρωποι έπαιξαν έναν θετικό ρόλο, βασισμένοι στις αξίες, στις ιδέες και στις αρχές τους. Δυο αριστεροί ηγέτες οι οποίοι παραμέρισαν πολιτικό κόστος, κέρδη και οφέλη για να υπηρετήσουν κάποιες αξίες.

Ο Φρανσουά τότε, είχε την άποψη ότι η Ελλάδα είναι κάτι περισσότερο από μια ακόμα χώρα στην Ευρώπη των 28. Κάτι περισσότερο από μια απλή χώρα. Διότι η Ελλάδα κουβαλάει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της ευρωπαϊκής ιστορίας. Είναι αναπόσπαστο κομμάτι του ευρωπαϊκού πολιτισμού και της ευρωπαϊκής ιστορίας. Δεν μπορούσε να διανοηθεί ο Φρανσουά -κάποιοι άλλοι συνάδελφοί μας τότε το είχαν διανοηθεί- ότι η Ελλάδα θα έμενε εκτός της ευρωζώνης. Και συνέβαλε καθοριστικά ώστε να έχουμε μια θετική εξέλιξη. Και αυτό δεν το έκανε επαναλαμβάνω ούτε απαιτώντας εμπορικές συναλλαγές και εξοπλιστικά προγράμματα, ούτε υπολογίζοντας κόστη και οφέλη. Το έκανε υπηρετώντας τις αρχές του και τις απόψεις του.

Πολύ αργότερα, σε μια άλλη κρίσιμη στιγμή -όχι τόσο κρίσιμη βέβαια- όταν και βρεθήκαμε μπροστά στη λύση μιας εκκρεμότητας δεκαετιών που έπρεπε να λυθεί, πάλι υπηρετήσαμε τις αξίες μας και δώσαμε λύση σε μια κρίσιμη διαφωνία με τους βόρειους γείτονες μας. Και σήμερα, ακόμα και αυτοί που τότε εδώ στην Ελλάδα μας πολέμησαν γι’ αυτή τη λύση που δώσαμε στο πλαίσιο της εθνικής γραμμής, αντιλαμβάνονται πόσο μεγάλη αξία έχει τελικά αυτή η εξέλιξη. Διότι με την προκλητικότητα κάποιων άλλων γειτόνων μας στην ανατολή, προκλητικότητα που τη βλέπουμε να κλιμακώνεται το τελευταίο διάστημα, αναλογιζόμαστε το πόσο σημαντικό είναι στο βορρά να έχουμε σταθερούς φίλους, εταίρους. Πόσο σημαντικό είναι να έχουμε σταθερή κυβέρνηση και όχι μια κυβέρνηση που ενδεχομένως θα δεχόταν η χώρα αυτή να μοιραστεί, η χώρα αυτή να μην είναι σταθερή και να έχουμε εν τέλει και στα βόρεια σύνορά μας την παρουσία των επιθετικών και προκλητικών ανατολικών γειτόνων μας. Φανταστείτε το αυτό. Άρα λοιπόν θέλω να πω εξαρχής ότι είμαι συγκινημένος σήμερα που είναι δυο πολύ καλοί φίλοι στο τραπέζι.       

Δεν θα πω πολλά λόγια γιατί θα κουβεντιάσουμε πιο αναλυτικά αργότερα, όμως επιτρέψτε μου να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις πριν περάσουμε στο κομμάτι της συζήτησης.

Βιώνουμε πρωτόγνωρους καιρούς. H πανδημία ήρθε με τον πιο σκληρό τρόπο να αλλάξει συνήθειες, ζωές, αντιλήψεις και ίσως να επιταχύνει συζητήσεις ή και αλλαγές στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε ως κοινωνίες τη βιωσιμότητα, την υγειονομική ασφάλεια, την επιστήμη. Η επιστήμη, αυτή τη στιγμή, είναι ο πρωταγωνιστής. Όλοι οι υπόλοιποι αναμένουμε τη λύτρωση, τη λύση, το εμβόλιο που θα σταματήσει το κακό.  Ωστόσο η πολιτική παραμένει πίσω από κάθε λύση αλλά και από κάθε πρόβλημα που ήρθε ή θα έρθει.

Η άποψη μου είναι, ότι η πολιτική και οι πολιτικοί σε αυτές τις συνθήκες, οφείλουμε να σκεφτόμαστε και να σχεδιάζουμε έχοντας το βλέμμα και το νου όχι στο σήμερα αλλά στο αύριο. Έχοντας το βλέμμα στο μέλλον. Αυτό είναι ένα εύκολο κλισέ να το λες αλλά πολύ δύσκολο στη πράξη να το πετυχαίνεις διότι πάντα το παρόν είναι πολύ απαιτητικό.

Η πανδημία αποτελεί μια τομή στο χρόνο και στην ιστορία. Επανανοηματοδοτεί και σχετικοποιεί έννοιες, απόψεις, κατεστημένες αντιλήψεις. Σε αυτές τις συνθήκες, η πολιτική και οι πολιτικοί οφείλουμε να σκεφτόμαστε και να σχεδιάζουμε έχοντας το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. pic.twitter.com/H48c6foL1Z

— Αλέξης Τσίπρας - Alexis Tsipras (@atsipras) September 15, 2020

Οφείλουμε όμως να κατανοήσουμε ότι η πανδημία δεν είναι μια απλή εξέλιξη. Δεν είναι μια απλή κρίση όπως όλες οι άλλες που βρήκαν το τελευταίο διάστημα. Η πανδημία είναι μια βαθειά τομή στο χρόνο και στην ιστορία. Επανανοηματοδοτεί και σχετικοποιεί έννοιες, απόψεις, κατεστημένες αντιλήψεις. Είναι ένα παγκόσμιο σοκ και όπως κάθε μεγάλο σοκ στην ιστορία της ανθρωπότητας, έτσι και τώρα, είναι ένα σοκ που αλλάζει τους ανθρώπους. Και θα αλλάξει αναγκαστικά και τις πολιτικές ισορροπίες και τις οικονομικές θεωρίες, απλούστατα διότι αλλάζουν ριζικά οι ανάγκες των ανθρώπων. Το καθήκον λοιπόν ενός πολιτικού είναι να διαβλέψει στο που πρέπει να στραφεί αυτή η αλλαγή. Για να είναι πιο κοντά στις αξίες που υπηρετεί.

Όπως κάθε μεγάλο σοκ στην ιστορία της ανθρωπότητας, έτσι και τώρα η πανδημία, είναι ένα σοκ που αλλάζει τους ανθρώπους. Και θα αλλάξει αναγκαστικά και τις πολιτικές ισορροπίες και τις οικονομικές θεωρίες, διότι αλλάζουν ριζικά οι ανάγκες των ανθρώπων. pic.twitter.com/cA4eQg2r93

— Αλέξης Τσίπρας - Alexis Tsipras (@atsipras) September 15, 2020

Κάποιοι βλέπουν την πανδημία ως ευκαιρία να διασπείρουν μίσος απέναντι στον αδύναμο, ψεύδη, αντιεπιστημονικές απόψεις και να επενδύσουν στον κοινωνικό κανιβαλισμό. Άλλοι βλέπουν τη πανδημία ως ευκαιρία για να επιβάλουν τις ακραίες απόψεις τους για την οικονομία, χωρίς πολιτικές συγκρούσεις, δια της φυσικής και βιολογικής εξολόθρευσης των μικρότερων επιχειρήσεων και των δικαιωμάτων της εργασίας. Και κάποιοι άλλοι, θέλουν να κάνουν τη διαχείριση της πανδημίας εικονική πραγματικότητα για να αποκομίσουν πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη, χωρίς να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους που έχει αυτή η στάση τόσο για τους ίδιους, αφού η πανδημία δεν είναι ένα περιστασιακό γεγονός, θα διαρκέσει πολύ άρα σύντομα θα διαψευστούν  αλλά κυρίως για τους πολίτες είναι επικίνδυνη αυτή η στάση.

Κάποιοι βλέπουν την πανδημία ως ευκαιρία να διασπείρουν μίσος, ψεύδη, αντιεπιστημονικές απόψεις και να επενδύσουν στον κοινωνικό κανιβαλισμό. Άλλοι ως ευκαιρία για να επιβάλουν τις ακραίες απόψεις τους για την οικονομία & κάποιοι άλλοι για να αποκομίσουν πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη.

— Αλέξης Τσίπρας - Alexis Tsipras (@atsipras) September 15, 2020

Η δική μου λοιπόν θέση και άποψη και θα ήθελα να την καταθέσω σήμερα ενώπιον σας, είναι ότι η πανδημία είναι η ευκαιρία μας να κατανοήσουμε ότι χρειάζεται πια να σκεφτούμε –και εδώ θα χρησιμοποιήσω μια αγγλοσαξονική έκφραση– out of the box. Να συνειδητοποιήσουμε ξανά, όπως και σε άλλες κρίσιμες στιγμές στην ιστορία της ανθρωπότητας και μια τέτοια ήταν ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, όπου μετά όλες οι κυβερνήσεις συνειδητοποίησαν την αξία του Δημόσιου χώρου, της ρύθμισης και του κοινωνικού συμβολαίου. Την αξία του κράτους όχι μόνο ως ρυθμιστή αλλά και ως καθοδηγητή της οικονομικής εξέλιξης. Έτσι και τώρα πιστεύω, πρέπει αυτό να το συνειδητοποιήσουμε, προκειμένου να σταματήσει αυτή η φρενήρης διεύρυνση των ανισοτήτων σε παγκόσμια κλίμακα. Μέσα στις κοινωνίες, μεταξύ των κοινωνιών οι ανισότητες διευρύνονται με τεράστια ταχύτητα τα τελευταία χρόνια.

Η δική μου θέση είναι ότι η ευκαιρία μας τώρα είναι να συνειδητοποιήσουμε ξανά την αξία του δημόσιου χώρου.
Την αξία του κράτους όχι μόνο ως ρυθμιστή αλλά και ως καθοδηγητή της οικονομικής εξέλιξης. Να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχουν ατομικές λύσεις σε συλλογικά προβλήματα.

— Αλέξης Τσίπρας - Alexis Tsipras (@atsipras) September 15, 2020

Είναι λοιπόν ευκαιρία, να συνειδητοποιήσουμε, σε πιο μικροσκοπικό επίπεδο, ότι δεν υπάρχουν ατομικές λύσεις στα συλλογικά προβλήματα. Ότι δεν υπάρχει εξέλιξη της επιστήμης, της έρευνας αν δεν επενδύσουμε σε δημόσια πανεπιστήμια και δημόσια σχολεία. Δεν υπάρχει υγειονομική ασφάλεια χωρίς ισχυρά και σύγχρονα δημόσια συστήματα υγείας προσβάσιμα για κάθε πολίτη. Δεν υπάρχει εξέλιξη αν οι νέες τεχνολογίες και η καινοτομία είναι προνόμιο λίγων, τη στιγμή που εκατομμύρια εργαζόμενοι στον πλανήτη χάνουν τις δουλειές τους επειδή δεν έχουν πρόσβαση σε φθηνό και γρήγορο internet για να εργαστούν από το σπίτι. Δεν υπάρχει, τέλος, μέλλον στον πλανήτη αν συνεχίζουμε να του προκαλούμε ανεπανόρθωτες πληγές στο όνομα μιας εφήμερης ανάπτυξης.

Αυτή λοιπόν η κρίση της πανδημίας, ίσως είναι η ευκαιρία μας. Να σκεφτούμε συλλογικά. Να άρουμε στερεότυπα και παγιωμένες αντιλήψεις και να δούμε στα μάτια το μέλλον. Δεν χρειάζεται, πιστεύω, ακόμα μια σκληρή υπενθύμιση για να συνειδητοποιήσουμε ότι ο δρόμος του αχαλίνωτου κέρδους και της διεύρυνσης των ανισοτήτων, είναι ένας δρόμος αδιέξοδος. Και ότι είναι ώρα να ανιχνεύσουμε συλλογικά, να διεκδικήσουμε έναν εναλλακτικό δρόμο.

Με αυτές τις σκέψεις, όσο πιο σύντομα και περιεκτικά μπορούσα, θα ήθελα και πάλι να ευχαριστήσω, κυρίως να ευχαριστήσω τους δυο φίλους μου που είναι σήμερα εδώ, και είμαι στη διάθεση του οικοδεσπότη μας για τις ερωτήσεις του.

-       Όπως λοιπόν προείπατε, ζούμε σε πολύ ιδιαίτερες εποχές, εποχές αναταραχής. Νομίζω θα ήταν ενδιαφέρον να ακούσουμε ορισμένα πράγματα. Ξέρουμε επίσης ότι είναι περίοδος αλλαγής και για το κόμμα σας... Πείτε μας δυο πράγματα για τις αλλαγές που ανακοινώσατε για το κόμμα σας.
Με χαρά μου θα έβλεπα ένα αστέρι εδώ να μας καθοδηγεί αλλά είναι επίσης χαρά να βλέπω ότι σας άρεσε το νέο λογότυπο γιατί το βρίσκεται πολύ οικείο και στις δικές σηματοδοτήσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ τώρα είναι ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία. Είναι ένα κόμμα που έχει μάθει να κατανοεί την εξέλιξη, που έχει μάθει να συζητά, να ακούει, να κατανοεί και να αλλάζει. Και επιπλέον, μετά από σχεδόν μια δεκαετία συμμετοχής στην πολιτική ζωή σε κεντρικό ρόλο διαχείρισης, ακόμα και από θέσεις μέγιστης ευθύνης της τύχης της χώρας, καταλαμβάνει με βάση και τα εκλογικά αποτελέσματα δικαιωματικά τον χώρο της ευρύτερης προοδευτικής παράταξης, όχι ως η μόνη προοδευτική δύναμη αλλά ως η ραχοκοκαλιά, η βασική δύναμη του δημοκρατικού και προοδευτικού χώρου. Ο ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ λοιπόν εξελίσσεται, ανανεώνεται προκειμένου να αντιμετωπίσει με επάρκεια τις νέες προκλήσεις. Γιατί και η ζωή εξελίσσεται και η πραγματικότητα την οποία ζούμε είναι σήμερα διαφορετική, όπως προσπάθησα να την περιγράψω και εισαγωγικά. Πρέπει λοιπόν να σκεφτούμε έξω από τα πλαίσια και πρέπει και η επικοινωνία μας να είναι έξω από τα πλαίσια και πιο δυναμική. Αυτή η ανανέωση πιστεύω ότι είναι αναγκαία και για το κόμμα αλλά και για την πολιτική ζωή του τόπου μας.

 
-       Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Αυτό δεν αφορά μόνο ένα λογότυπο. Κάνετε αλλαγές και στη δομή του κόμματος.  Πως αυτή η ανανέωση θα δούμε να αποτυπώνεται στον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ;
Μια ελληνική παροιμία λέει –δεν ξέρω αν μπορεί να σας την μεταφράσει κανείς επαρκώς–  ότι τα ράσα δεν κάνουν τον παπά. Δεν είναι θέμα επικοινωνίας, είναι θέμα ουσίας ο μετασχηματισμός του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα μαζικό κόμμα που να έχει μια διαδραστική επικοινωνία κυρίως με την νέα γενιά και να προσπαθήσει να ενεργοποιήσει, να κάνει ενεργούς πολίτες τους ψηφοφόρους του χώρου, εκείνους που τον στήριξαν και τον στηρίζουν όλα αυτά τα χρόνια. Αυτό όμως που θέλω να επισημάνω είναι ότι αυτός ο αναγκαίος μετασχηματισμός βασίζεται στον άξονα των αξιών εκείνων που τόσο το κόμμα μου όσο και η δημοκρατική παράταξη και η αριστερά εν συνόλω υπηρέτησαν όλα τα προηγούμενα χρόνια. Σήμερα παρουσιάσαμε ένα νέο λογότυπο το οποίο όμως βασίζεται σε πέντε σημαντικές αξίες. Αξίες οι οποίες, επαναλαμβάνω, αποτέλεσαν διαχρονικές αξίες ενός μεγάλου κομματιού του λαού μας. Η δημοκρατία, η ελευθερία, η ισότητα, η δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη. Πιστεύω λοιπόν ότι αυτές είναι διαχρονικές αξίες της αριστεράς, διαχρονικές αξίες του προοδευτικού χώρου και της δημοκρατικής παράταξης στον τόπο μας. Αλλά και αξίες του σήμερα, σε παγκόσμια κλίμακα, που γίνονται ξανά επίκαιρες εξαιτίας των εξελίξεων που έχουμε με την πανδημία και με την οικονομική κρίση που αυτή επιφέρει.

 
-       Επί του παρόντος, είστε 18 με 20 μονάδες πίσω από το πρώτο κόμμα άρα πρέπει κάτι δραστικό να κάνετε για να καλύψετε αυτή τη διαφορά μέχρι την επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Τι πιστεύετε ή τι ελπίζετε ότι θα σας βοηθήσει να κλείσετε αυτό το κενό. Ποιοι παράγοντες…
Αυτό το οποίο πρέπει να στοχεύει κανείς είναι στην πολιτική πρόταση. Και η πολιτική πρόταση θα έρθει η στιγμή να γίνει κατανοητή από τους πολίτες και να επιβραβευτεί. Δεν συνηθίζουμε –εγώ τουλάχιστον δεν συνηθίζω– να προσαρμόζω την πολιτική μου πρόταση σε αυτό που οι τάσεις της στιγμής επιδεικνύουν, αλλά προσαρμόζουμε, οικοδομούμε την πολιτική μας πρόταση στη βάση των αναγκών της ελληνικής κοινωνίας και στη βάση των αναγκών της νέας εποχής. Πιστεύω λοιπόν και το επαναλαμβάνω, γιατί το είπα και στην ομιλία μου, ότι οι νέες εξελίξεις απαιτούν ριζικές μετατοπίσεις και αλλαγές προς την κατεύθυνση όμως των αξιών που εκφράζει σήμερα η αριστερά και ο προοδευτικός χώρος σε ευρωπαϊκό και σε εγχώριο επίπεδο. Αργά ή γρήγορα θα φανούν αυτές οι μεγάλες συνέπειες της κρίσης αλλά και οι συνέπειες της αντιμετώπισης της κρίσης με μια πολιτική που αφορά το χθες. Η πολιτική αυτή που έχει σαν βασικό άξονα την μείωση της φορολογίας των κερδών των επιχειρήσεων, δεν είναι αποτελεσματική ούτε στην περίοδο της κανονικότητας. Μας έφερε σε ύφεση πριν έρθει η πανδημία. Πολύ γρήγορα θα φανεί ότι ήταν τελείως αναποτελεσματική, ιδιαίτερα στις συνθήκες της πανδημίας. Και όχι μόνο αναποτελεσματική αλλά σχεδόν καταστροφική. Η χώρα θα οδηγηθεί πολύ σύντομα, αν συνεχιστεί αυτή η πολίτικη, σε κοινωνικά αδιέξοδα. Κι εκεί η εναλλακτική λύση θα είναι και πάλι να μιλήσουμε για αλληλεγγύη, να μιλήσουμε για κοινωνικό κράτος, να μιλήσουμε για κοινωνική συνοχή. Να μιλήσουμε για στήριξη της εργασίας και της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας. Να μιλήσουμε δηλαδή γι’ αυτές τις αξίες που εμείς πρεσβεύουμε  και που στόχο έχουμε το επόμενο διάστημα να τις μετατρέψουμε σε διακριτή πολιτική πρόταση.

-       Ας ρίξουμε μια ματιά στην Ευρώπη. Υπονοήσατε… ασκήσατε κριτική απέναντι στην κυβέρνηση της Ελλάδας. Βλέπετε χώρες στην Ευρώπη όπου η πολιτική απάντηση ήταν αντίστοιχη με τον τρόπο που εσείς θα θέλατε; Δηλαδή αποτέλεσμα μιας σκέψης εκτός των τετριμμένων; Outofthebox? Πείτε μας παραδείγματα καλών πολιτικών απέναντι στην αναταραχή που προκάλεσε ο Covid.
Αναφέρεστε στην διαχείριση της πανδημίας ή γενικότερα;
-       Ναι μιλάω για την πανδημία. Διότι ήταν τεράστια η αναταραχή που προκάλεσε. Πώς λοιπόν θεωρείτε…. Μάλλον να το πω διαφορετικά. Στην Ευρώπη, γενικά, υπήρχαν κάποια παραδείγματα πεφωτισμένων ευρωπαϊκών χωρών;
Μιας και έχουμε σήμερα εδώ και εκλεκτούς καλεσμένους, τον Φρανσουά Ολάντ, θέλω να ομολογήσω ότι η Ευρώπη αντιμετώπισε την πανδημία με μεγαλύτερη ταχύτητα και με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα απ’ ότι αντιμετώπισε την κρίση του 2008, την κρίση του χρέους. Ενδεχομένως επειδή η πανδημία αφορούσε οριζόντια όλους τους πολίτες σε όλες τις χώρες του κόσμου και δημιούργησε ίσως έναν πρωτοφανή φόβο, που μεταφράστηκε σε εγρήγορση.
Πιστεύω ότι τα βήματα που γίνανε σε ό,τι αφορά το υγειονομικό σκέλος ήταν τα βήματα που πρότεινε η επιστημονική κοινότητα. Ήταν, λοιπόν, απολύτως αναγκαία.
Τα βήματα που γίνανε στην οικονομία, τώρα, επίσης ήταν θεαματικά σε σχέση με την Ευρώπη που εμείς είχαμε συνηθίσει συμμετέχοντας στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια το προηγούμενο διάστημα. Δηλαδή, εμείς δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε το 2015 όταν, αν θυμάσαι Φρανσουά, συγκαλούσες τις συναντήσεις των προοδευτικών ηγετών στο Παρίσι ή όταν από κοινού σκεφτήκαμε την ιδέα της σύγκλισης της Συνόδου του Ευρωπαϊκού Νότου και συζητάγαμε για την ανάγκη να διεκδικήσουμε το ευρωομόλογο και τότε λέγαμε ότι αποκλείεται να γίνει δεκτό. Δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι θα αποδεχόντουσαν «σκληρές κυβερνήσεις» τη λογική της αμοιβαιοποίησης του χρέους. Έγινε για 750 δισ. Δεν είναι το ποσό εκείνο το οποίο μπορεί να καλύψει τις ανάγκες με βάση αυτές τις εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών, του ΔΝΤ, της ΕΚΤ. Ωστόσο, το γεγονός ότι έγινε αυτό το βήμα είναι κατά την άποψή μου  πάρα πολύ θετικό. Το γεγονός ότι παραμερίστηκαν όλες αυτές οι αντιλήψεις που έλεγαν ότι πρέπει να κρατήσουμε δημοσιονομική πειθαρχία, δεν υπάρχει πια καμία δημοσιονομική πειθαρχία. Υπάρχει η ανάγκη να καλυφθούν οι κοινωνικές ανάγκες με προτεραιότητα την υγεία.
Ωστόσο, το κρίσιμο ζήτημα τώρα είναι σε ποια κατεύθυνση κανείς ξοδεύει, με ποιον στόχο και με ποιο σκοπό ξοδεύει χρήματα. Κανείς δεν συζητάει σήμερα για το χρέος. Ίσως αύριο θα είναι μια συζήτηση κρίσιμη στην Ευρώπη η συζήτηση του χρέους διότι τα χρέη… θα μεγαλώσουν. Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι σε ποια κατεύθυνση κανείς ξοδεύει χρήματα. Και κυρίως πώς αξιοποιεί  την κρίση. Την αξιοποιεί προκειμένου να καλύψει τις οικονομικές και να επιστρέψουμε, να διορθώσουμε όλες εκείνες τις αστοχίες του παρελθόντος ή την αξιοποιεί, όπως ανέφερα και στην ομιλία μου, ως μια ευκαιρία για να εφαρμοστεί η λογική της ανοσίας αγέλης, αν θυμάστε, του Μπόρις Τζόνσον στην υγεία και στην οικονομία. Δηλαδή, οι μεσαίες και αδύναμες επιχειρήσεις να κλείσουν, να εξαφανιστούν. Τη θέση τους να πάρουν οι ισχυρές επιχειρήσεις και όσες προτάσεις δεν είχαν υιοθετηθεί από κυβερνήσεις του ΔΝΤ, τις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις που αφορούν τα εργασιακά και τα εργασιακά δικαιώματα να γίνουν σήμερα πράξη.
Έχω την αίσθηση ότι αυτή θα είναι η κρίσιμη συζήτηση και σύγκρουση των επόμενων ημερών, των επόμενων μηνών. Και η έκβαση αυτής της συζήτησης θα διαμορφώσει, αν θέλετε, και τις προϋποθέσεις και την κατεύθυνση που θα πάρει η Ευρώπη και ο κόσμος αμέσως μετά την πανδημία. Πολλοί λένε ότι τίποτα δεν θα είναι ίδιο. Είναι αλήθεια αυτό, αλλά δεν έχει καθοριστεί ακόμα σε ποια κατεύθυνση θα γίνουν οι αλλαγές.

-       Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχει αυτή την ευκαιρία μέσω των χρημάτων αυτού του προγράμματος “NextGenerationEU” τα οποία η Ελλάδα μπορεί να δαπανήσει, να επενδύσει με τρόπο που δεν φανταζόταν στο παρελθόν. Ο ρόλος σας, ως αρχηγός της Αντιπολίτευσης, είναι να καταθέσετε συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς θα γίνει αυτό ή να ασκήσετε κριτική στις πράξεις και τις δράσεις της κυβέρνησης;
Γνωρίζετε ότι η άποψή μου για την αντιπολίτευση, για μια δημιουργική αντιπολίτευση, είναι μια άποψη προγραμματικής αντιπολίτευσης με προτάσεις. Και αυτό προσπαθώ να κάνω ένα χρόνο τώρα σε σύγκριση με την αντιπολίτευση που έκανε ο κ. Μητσοτάκης όσο εγώ ήμουν πρωθυπουργός. Νομίζω είναι η μέρα με τη νύχτα.
Κάποιοι, όμως, λένε ότι τελικά αυτό δεν είναι πολύ αποτελεσματικό. Διότι ο κόσμος θέλει περισσότερο την σκληρή αντιπολίτευση και όχι τις προτάσεις. Εγώ δεν συμφωνώ με αυτό. Πιστεύω ότι μπορείς να κάνεις σκληρή αντιπολίτευση έχοντας εποικοδομητικές προτάσεις.
Όταν ξεκίνησε αυτή η κρίση, εμείς στηρίξαμε την κυβέρνηση. Στηρίξαμε την κυβέρνηση σε δύσκολες αποφάσεις. Και ο ελληνικός λαός ανταπεξήλθε σε αυτές τις δύσκολες αποφάσεις. Γι’ αυτό και είχαμε πολύ θετικά αποτελέσματα στο πρώτο διάστημα της πανδημίας σε υγειονομικό επίπεδο. Και, ταυτόχρονα, καταθέσαμε πολύ συγκεκριμένες προτάσεις στο οικονομικό πεδίο, προκειμένου η κρίση αυτή των επιπτώσεων της πανδημίας να μην επιφέρει μια τρομακτική ύφεση. Δεν είπαμε κάτι καινούργιο. Είπαμε αυτά που λένε σε θεωρητικό επίπεδο οι περισσότεροι οικονομολόγοι, είτε είναι της κεϋνσιανής σχολής είτε είναι και της φιλελεύθερης. Διότι στις κρίσιμες στιγμές, αυτό που καταλαβαίνει κανείς είναι ότι πρέπει να τονώσει και την ζήτηση, αλλά και την προσφορά.
Προτείναμε, λοιπόν, στην κυβέρνηση πάρα πολύ συγκεκριμένα μέτρα με ένα κοστολογημένο πρόγραμμα, το «Μένουμε Όρθιοι» και σε δύο συνεχόμενες βερσιόν. Δεν τις άκουσε, δεν υιοθέτησε τις προτάσεις αυτές η κυβέρνηση.
Αν εμπροσθοβαρώς είχαμε μια σημαντική ενίσχυση και των επιχειρήσεων, κυρίως όμως της εργασίας ώστε να διατηρηθεί η ζήτηση, τα αποτελέσματα της ύφεσης θα ήταν πολύ καλύτερα στη χώρα. Θα είχαμε δηλαδή ύφεση, αλλά θα είχαμε πολύ μικρότερη από αυτή που έχουμε σήμερα.
Θα συνεχίσουμε να έχουμε έναν εποικοδομητικό ρόλο. Αλλά νομίζω ότι σήμερα πρέπει να μιλήσουμε πέρα από τις συγκεκριμένες προτάσεις για τη διαχείριση της τρέχουσας καθημερινότητας και των επιπτώσεων της κρίσης, έχει έρθει η ώρα να μιλήσουμε για το παραγωγικό μοντέλο. Αυτό το παραγωγικό μοντέλο στο οποίο η χώρα βασίστηκε όλα τα προηγούμενα χρόνια μας οδήγησε στην κρίση χρέους και είναι ένα παραγωγικό μοντέλο που ιδιαίτερα στις συνθήκες της πανδημίας δεν μπορεί να οδηγήσει πουθενά. Χρειάζεται αλλαγή παραγωγικού  μοντέλου. Χρειάζεται να επενδύσουμε στις…

 
-       Ήσασταν υπεύθυνος για τέσσερα χρόνια. Δεν είχατε χρόνο να αλλάξετε αυτό το μοντέλο; Ή δεν σας έφτασε ο χρόνος;
Η αλήθεια είναι ότι η προτεραιότητά μας τα 4,5 χρόνια που ήμασταν στην διακυβέρνηση ήταν να σώσουμε τη χώρα από την χρεωκοπία. Και νομίζω ότι το κάναμε με αποτελεσματικό τρόπο, παρά τις δυσκολίες. Μην ξεχνάτε ότι πριν από εμάς ήταν δύο κυβερνήσεις που απέτυχαν στο πρώτο και στο δεύτερο μνημόνιο.
Και εμείς όχι μόνο καταφέραμε να ολοκληρώσουμε με επιτυχία ένα δύσκολο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής ρίχνοντας δίκαια, θα έλεγα, το βάρος σε όσους μπορούσαν να το σηκώσουνε και ελαφρύνοντας τους πιο αδύναμους, αλλά ταυτόχρονα ρυθμίσαμε και το χρέος έχοντας απέναντι πιστωτές οι οποίοι ήταν ιδιαίτερα αυστηροί. Κάποιοι από αυτούς φλέρταραν με την ιδέα η Ελλάδα να βγει εκτός ευρωζώνης.
Ανοίξαμε, όμως, αυτή τη συζήτηση για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου. Και διεξήγαμε σε όλη τη χώρα συνέδρια με στόχο με την τοπική κοινωνία, με τους παραγωγικούς φορείς, με στόχο από κοινού να μελετήσουμε και να συμφωνήσουμε, να έχουμε μια συμφωνία κοινωνική, αν θέλετε, στο νέο παραγωγικό μοντέλο που η χώρα πρέπει να επενδύσει. Η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού, για παράδειγμα, όσο και αν ο τουρισμός είναι η ατμομηχανή της οικονομίας, είδαμε με την πανδημία ότι δεν μπορεί να είναι πανάκια. Δεν μπορεί μια χώρα να βασίζεται μονάχα σε υπηρεσίες.
Βρισκόμαστε σε μια εποχή που έχει πολλαπλές προκλήσεις. Πρόκληση η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης χρέους χθες, σήμερα η αντιμετώπιση της πανδημίας. Αύριο μεγάλη πρόκληση είναι η ψηφιακή μετάβαση και η πράσινη μετάβαση. Πρέπει να δώσουμε απαντήσεις. Είναι κοινός στόχος, πιστεύω, σε όλη την Ευρώπη η αναγκαιότητα της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.
Αλλά, προσέξτε: ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει ώστε να μην διευρύνει, αλλά να αμβλύνει τις ανισότητες, είναι το κρίσιμο ζήτημα. Η νέα διαφοροποίηση ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά. Να σας δώσω ένα πάρα πολύ απλό παράδειγμα. Μια μέση οικογένεια, ένα νοικοκυριό, δεν έχει τη δυνατότητα να αγοράσει ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο, διότι είναι πιο ακριβό από ένα συμβατικό αυτοκίνητο, και αναγκάζεται να έχει ένα συμβατικό αυτοκίνητο. Αλλά την ίδια στιγμή, πληρώνει συμβατικά καύσιμα με μεγαλύτερο κόστος, γιατί κάποιοι θέλουν να υπάρξει φορολογία επιπρόσθετη στα συμβατικά καύσιμα, διότι έτσι αντιλαμβάνεται την πράσινη μετάβαση. Τότε αντιλαμβάνεστε ότι αυτή η αναγκαία αλλαγή διευρύνει τις ανισότητες, δεν τις αμβλύνει τις ανισότητες.
Μπορώ να σας δώσω μια σειρά από παραδείγματα. Άρα, λοιπόν, κατά τη γνώμη μου αυτό είναι μια κρίσιμη συζήτηση για την επόμενη μέρα που θα απασχολήσει όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά κι όλες τις ευρωπαϊκές χώρες κι όλο τον κόσμο, πιστεύω.

 
-       Άλλο σημαντικό θέμα που ο πρόεδρος Ολάντ μίλησε στις παρατηρήσεις του,, στη σύγκρουση με την Τουρκία. Η Ελλάδα έχει εθνικά συμφέροντα... Ποιος είναι ο ρόλος της αντιπολίτευσης... Να στηρίξει την κυβέρνηση 100% και τις πολιτικές της έναντι της Τουρκίας ή πιστεύετε ότι θα έπρεπε να το χειριστεί  με τον τρόπο που θα χειριστεί... θα έπρεπε διαφορετικά να χειριστεί…
Προκαλώντας τις ευαισθησίες των πολιτών στα κρίσιμα εθνικά ζητήματα…
Πριν απαντήσω στο ερώτημά σας, να πω ότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια πρωτοφανή κλιμάκωση της έντασης από την πλευρά της Τουρκίας, μια κλιμάκωση της προκλητικότητας. Είχαμε επί έναν σχεδόν μήνα το τουρκικό ερευνητικό πλοίο να διεξαγάγει έρευνες νοτίως του Καστελόριζου, εκεί όπου είναι η ελληνική υφαλοκρηπίδα, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Βεβαίως δεν την έχουμε ορίσει, είναι αντικείμενο συζήτησης αυτή η διαφορά μας να επιλυθεί. Η διαφορά η μόνη με την Τουρκία είναι η διαφορά της υφαλοκρηπίδας λέμε εμείς. Κι έτσι είναι.  Διότι τα ζητήματα που αφορούν τα άλλα κρίσιμα συνοριακά ζητήματα έχουν λυθεί από τη Συνθήκη της Λωζάννης.
Είχαμε λοιπόν επί ένα μήνα το ερευνητικό σκάφος να προκαλεί.
Η Τουρκία βρίσκεται, και ο πρόεδρος Ερντογάν, τον οποίον είχα την τύχη να τον γνωρίσω καλά σε διαδοχικές συναντήσεις, και τότε σε κρίσιμες περιστάσεις και με τους 8 αξιωματικούς και με τους 2  ‘Έλληνες στρατιώτες που είχαν συλληφθεί στα σύνορα και μια προσφυγική κρίση να σοβεί. Πιστεύω, καθώς ειπώθηκε, μετά το πραξικόπημα του ΄16έχει βρεθεί σε μια άλλη τροχιά σκέψης. Πιστεύει ο ίδιος ότι δεν είναι απλά ο ηγέτης μιας σημαντικής χώρας στην περιοχή, αλλά, ως o ηγέτης του ισλαμικού κόσμου, θέλει η Τουρκία να γίνει μια σημαντική περιφερειακή και μεσογειακή ναυτική δύναμη. Και πιστεύω ότι αυτό που επιδιώκει δεν είναι απλά και μόνο ντε φάκτο να λύσει, να διεκδικήσει περισσότερα προς όφελος της Τουρκίας στη διαφορά της με την Ελλάδα στις θαλάσσιες ζώνες, αλλά αυτό το οποίο επιδιώκει είναι και να πάρει όσα περισσότερα μπορεί σ’  αυτό το ανατολίτικο παζάρι με την Ε.Ε. Δηλαδή, εδώ δεν έχουμε απλά ένα ελληνοτουρκικό πρόβλημα: έχουμε μια ευρωτουρκική διαφορά, θα μου επιτρέψετε. Προφανώς, όλα αυτά έχουν να κάνουν και με τη διαφορά μας στην υφαλοκρηπίδα, διότι αυτό έχει να κάνει και με τους δρόμους της ενέργειας. Αλλά, νομίζω ότι το κρίσιμο είναι η οικονομική σχέση με την Ε.Ε., το προσφυγικό κι ένα νέο ντηλ, να το πω έτσι, που επιδιώκει η Τουρκία. Συνεπώς, η λύση δεν μπορεί να είναι να αφήνει η Ε.Ε. τα πράγματα να εξελίσσονται σαν να μην την αφορά. Κι όταν θέλεις να διαπραγματευτείς με έναν σκληρό διαπραγματευτή θα πρέπει να έχεις πάνω στο τραπέζι, να το πω έτσι λαϊκά, και το καρότο και το μαστίγιο. Πρέπει να υπάρχει ισχυρό μαστίγιο, σοβαρές κυρώσεις. Δεν ακούω από κανέναν, δυστυχώς, να μιλά πια για κυρώσεις -και ήρθε σήμερα ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και δεν αναφέρθηκε... Και πρέπει να υπάρχουν και σοβαρές προοπτικές, σοβαρό καρότο, ας το πω έτσι, υπό την έννοια να είναι επαρκές, σοβαρό δέλεαρ για την Τουρκία να μπει σε μια τροχιά διαλόγου. Κι αυτό αφορά τις όποιες οικονομικές συμφωνίες έχουν να κάνουν με μια ειδική σχέση. Δυστυχώς, βλέπουμε ότι ούτε το ένα υπάρχει ούτε το άλλο.
Τώρα, σε ό,τι αφορά τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης, ίσως να μην είναι ο καταλληλότερος χώρος για να ασκήσω κριτική αλλά το βασικότερο πρόβλημα είναι ότι δεν λέει την αλήθεια στον ελληνικό λαό. Έχει αυτή τη διγλωσσία που έχει να κάνει κυρίως με το γεγονός ότι το κομματικό κοινό του κ. Μητσοτάκη, οι ψηφοφόροι του, όλο το προηγούμενο διάστημα στα ζητήματα τα εθνικά τους είχε χαϊδέψει τα αυτιά με μια ρητορική και σε ό,τι αφορά την επίλυση του Μακεδονικού αλλά και σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της χώρας μας με όλους τους άλλους γείτονές μας, η οποία σήμερα είναι δύσκολο να μπει σε μιαν άλλη τροχιά σκέψης.
Πρέπει να πει την αλήθεια και στον ελληνικό λαό αλλά και στις πολιτικές δυνάμεις. Το να παρακολουθούμε και μαθαίνουμε από τα ΜΜΕ για μυστική συμφωνία στο Βερολίνο ή να μαθαίνουμε από ταtweet του Γεν. Γραμματέα του ΝΑΤΟ για συνομιλίες, αυτό νομίζω ότι δεν αποτελεί μια στρατηγική σοβαρή που μπορεί να επενδύσει στη συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων. Διότι όταν οι πολιτικές δυνάμεις δεν είναι ούτε καν ενημερωμένες, τότε νομίζω ότι δεν μπορεί να υπάρξει συνεννόηση και συναίνεση.
Όσον αφορά την ουσία, εμείς είμαστε υπέρ του διαλόγου, της επανέναρξης των διερευνητικών συνομιλιών για την επίλυση της μιας και μόνης διαφοράς. Εμείς δεν θεωρούμε ότι υπάρχει μείζονα διαφορά και άλλες που μπορούν να λυθούν μέσα από διερευνητικές. Ακούω για αξιώσεις περί αποστρατιωτικοποίησης νησιών. Τα θεωρώ όλα αυτά έξω από κάθε λογική. Και έξω από κάθε λογική για να τα έχει αποδεχθεί. Δεν πιστεύω να τα έχει αποδεχθεί αυτά η ελληνική κυβέρνηση, την ίδια στιγμή που μιλάει για εξοπλισμούς, να δέχεται να συζητήσει στη βάση αυτή...

-       Δεν έχετε μεταξύ σας διαφορές, με την κυβέρνηση ή εσείς και η Τουρκία, η Ελλάδα και η Τουρκία;…
Υπάρχει αυτή η δυσκολία της μετάφρασης….
Η Ελλάδα με την Τουρκία. Εμείς αναγνωρίζουμε παγίως, η εθνική γραμμή, όχι εμείς ως ΣΥΡΙΖΑ, ότι υπάρχει μία διαφορά, η διαφορά για τον ορισμό της υφαλοκρηπίδας, που ταυτίζεται με τη διαφορά της ΑΟΖ. Και η Τουρκία επιχειρεί να θέσει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης ενδεχομένως κι άλλες διαφορές και θέτει πολλές φορές στις συζητήσεις ως προϋπόθεση για την έναρξη διαλόγου την επίλυση κι άλλων διαφορών, μεταξύ των οποίων η μη αναγνώριση ελληνικού εδάφους, οι λεγόμενες γκρίζες ζώνες, αλλά και απαιτήσεις άλλου χαρακτήρα, όπως το να αποστρατιωτικοποιηθούν ελληνικά νησιά.
Νομίζω ότι εκεί πρέπει να είμαστε σαφείς σε ό,τι έχει να κάνει με την εθνική γραμμή. Δεν αλλάζει. Αν ο κ. Μητσοτάκης έχει αποφασίσει να την αλλάξει, οφείλει να ενημερώσει τον ελληνικό λαό. Και οφείλει να συγκαλέσει το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών προκειμένου να συζητηθούν τα ζητήματα αυτά. Δημοσίως, δεν μας λέει ότι έχει αλλάξει αυτή τη γραμμή. Άρα λοιπόν εγώ δεν έχω κανέναν λόγο να δηλώσω ότι δεν τον πιστεύω. Δηλώνω όμως ρητά και κατηγορηματικά ότι οφείλει να λέει με καθαρότητα την εθνική γραμμή και μέσα και έξω από τη χώρα και να ενημερώνει τόσο τον ελληνικό λαό όσο και τις πολιτικές δυνάμεις για τις εξελίξεις στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης.

-       Έχετε εμπειρία σε διαπραγματεύσεις. Υπάρχει χώρος για κρυφή, μυστική διπλωματία; Γιατί μερικές φορές πρέπει να βρεις κάποιους διαύλους επικοινωνίας…
Αυτό είναι άλλο πράγμα, το να έχεις backchannels, το να προσεγγίζεις την άλλη πλευρά, από το να αλλάζεις την πάγια εθνική γραμμή και μάλιστα να το διαπράττεις αυτό όχι σε προφορικό επίπεδο αλλά και σε γραπτά κείμενα πρακτικών ή συνεννοήσεων που εν πάση περιπτώσει λίγο διαφέρουν από γραπτές συμφωνίες. Αυτό είναι διαφορετικό.
Εγώ καταλαβαίνω ότι στα πλαίσια της προσέγγισης δύο χωρών σίγουρα υπάρχουν και backchannels, σίγουρα υπάρχουν και τέτοιες δυνατότητες.
Αλλά, να σας δώσω ένα παράδειγμα. Είναι εδώ ο Ζόραν… Σε κάθε βήμα της κρίσιμης διαπραγμάτευσης που είχαμε μαζί –και δεν ήταν εύκολη- επικοινωνούσαν τα γραφεία μας, τουλάχιστον το δικό μου, με το γραφείο του αρχηγού της αντιπολίτευσης. Κι εγώ ο ίδιος πολλές φορές σήκωσα το τηλέφωνο και ενημέρωσα όλους τους πολιτικούς αρχηγούς, παρότι ήξερα ότι η στάση τους ήταν απολύτως αρνητική. Αυτός ήταν και ο λόγος που δεν προχώρησα τότε στη σύγκληση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών. Τώρα δεν έχουμε απολύτως αρνητική στάση της αντιπολίτευσης, η εθνική γραμμή είναι συγκεκριμένη. Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι τότε εγώ κινιόμουν πάνω στην εθνική γραμμή που είχε χαράξει η χώρα από τις πολιτικές δυνάμεις πριν εγώ αναλάβω καν πρόεδρος στον ΣΥΡΙΖΑ. Η εθνική γραμμή εκείνη είχε χαραχτεί από τον Κώστα Καραμανλή και τον Γιώργο Παπανδρέου, συγγνώμη, νομίζω ότι ήταν επί Σημίτη, πολύ πιο πριν, η γραμμή πάνω στην οποία βασίστηκε και δρομολογήθηκε η επίλυση της διαφοράς μας με τη Βόρεια Μακεδονία.
Σήμερα λοιπόν, στον βαθμό που ο σημερινός πρωθυπουργός κινείται στο πλαίσιο της εθνικής γραμμής,  δεν νομίζω ότι υπάρχει ζήτημα. Εάν όμως έχει αποφασίσει να μην κινείται σε αυτό το πλαίσιο, εγώ επειδή κινιόμουνα σ’  αυτό το πλαίσιο, όταν το 2018 η Τουρκία έβγαλε ερευνητικό σκάφος στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, φροντίσαμε, συγκάλεσα το ΚΥΣΕΑ και ακολουθήσαμε μια συγκεκριμένη διαδικασία αποτροπής της παρουσίας του εκεί. Σήμερα δεν έχουμε την ίδια τακτική.  Βλέπουμε επί έναν ολόκληρο μήνα το ερευνητικό σκάφος να βρίσκεται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και να προσπαθεί να βρει διάφορες δικαιολογίες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, μία ότι δεν κάνει έρευνες, μία ότι υπάρχουν πλοία γύρω του που κάνουν θόρυβο και δεν μπορεί να κάνει έρευνες, την άλλη ότι βρίσκεται σε διεθνή ύδατα.
Επαναλαμβάνω, εάν αυτό είναι μια στάση απλά νηφαλιότητας, να το καταλάβω. Κανείς δεν θέλει την κλιμάκωση και την πολεμική σύγκρουση. Αν όμως είναι αλλαγή εθνικής γραμμής και ανατολικά του 28ου παραλλήλου πια η Ελλάδα δεν διεκδικεί να έχει δικαιώματα υφαλοκρηπίδας, αυτό πρέπει να το πει καθαρά ο κ. Μητσοτάκης.  Και με αυτό εμείς θα είμαστε κάθετα αντίθετοι. Διότι η Ελλάδα πρέπει να προσέλθει στο διάλογο, στόχος μας είναι να πάμε στη Χάγη,  να πάμε στις διερευνητικές και να πάμε στη Χάγη αν δεν υπάρξει λύση στις διερευνητικές, όμως έχοντας το 100% των θέσεών μας βασισμένες στο διεθνές δίκαιο. Και με βάση το διεθνές δίκαιο, όλοι πολύ καλά γνωρίζουμε ότι τα νησιά μας έχουν υφαλοκρηπίδα, τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα. Όπως υφαλοκρηπίδα έχουν και τα αμερικανικά νησιά στον Ειρηνικό, όπως υφαλοκρηπίδα έχει και το νησιωτικό σύμπλεγμα των Φιλιππίνων, όπως όλες οι αντίστοιχες διενέξεις που βασίζονται στο διεθνές δίκαιο πρέπει να λυθεί και η διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία.

-       Είχατε πρωτοέρθει στις εκδηλώσεις του Economist σαν αρχηγός της αντιπολίτευσης, μετά ως πρωθυπουργός, πλέον είστε εδώ ως πρώην πρωθυπουργός. Ελπίζω να είστε εδώ και του χρόνου στην εκδήλωσή μας. Ποια είναι η ελπίδα και ποια είναι η πρόβλεψή σας γι αυτά  που θα συμβούν τον επόμενο χρόνο και τι ελπίζετε να συμβεί την επόμενη χρονιά σε ότι αφορά τον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ στην κατεύθυνση που μόλις περιγράψατε. Τι θα έχει αλλάξει;
Καταρχάς, θέλω να σας πω ότι ο πολιτικός χρόνος πια έχει αρχίσει να συμπυκνώνεται και η αίσθηση που έχω διαμορφώσει είναι ότι ο ένας χρόνος στην πολιτική μπορεί να είναι πολλά μαζεμένα χρόνια. Συμπυκνώνεται λοιπόν ο πολιτικός χρόνος.
Πιστεύω λοιπόν ότι το επόμενο διάστημα θα είναι ένα διάστημα το οποίο θα μας φέρει όλους μας μπροστά σε πολύ μεγάλες προκλήσεις. Θα φέρει βεβαίως απέναντι σε πολύ μεγάλες προκλήσεις πρωτίστως αυτούς που έχουν την ευθύνη της διακυβέρνησης και θα βρεθούν μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις.Κρίσιμες αποφάσεις που δεν αφορούν μονάχα την πορεία της οικονομίας και της δημόσιας υγείας, αλλά κρίσιμες αποφάσεις και σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των διεθνών εντάσεων στην περιοχή.
Νομίζω λοιπόν ότι και η αντιπολίτευση και ο ΣΥΡΙΖΑ θα βρεθούμε μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις. Πρέπει, για να μπορέσεις να αντιμετωπίσεις τις κρίσιμες στιγμές, να έχεις έναν σαφή προσανατολισμό. Νομίζω ότι αυτό είναι το πιο κρίσιμο κάθε φορά. Να έχεις, με δυο λόγια, πυξίδα. Να ξέρεις πού θέλεις να πας. Με ποιους θέλεις να πας και ποιους είσαι αναγκασμένος να αφήσεις για να φτάσεις στον προορισμό σου.
Είναι μια περίοδος μετάβασης για όλους μας, και για την κοινωνία, και για τους πολίτες και για τα κόμματα. Νομίζω ότι η πολιτική απόφαση που συλλογικά έχουμε πάρει ως κόμμα να μετασχηματιστούμε σε ένα κόμμα μαζικό, δημοκρατικό που θα εκφράσει τις αγωνίες και τις ελπίδες της κοινωνικής πλειοψηφίας, θέλω να πιστεύω, δηλαδή των δυνάμεων εκείνων που θέλουν η χώρα να πάει μπροστά, των δυνάμεων εκείνων που θέλουν δικαιοσύνη, κοινωνική δικαιοσύνη, ισότητα, περισσότερη δημοκρατία. Νομίζω ότι αυτή η διαδικασία του μετασχηματισμού είναι στη σωστή κατεύθυνση. Νομίζω ότι έχουμε τη σωστή πυξίδα για να πορευτούμε σε δύσκολους καιρούς, τρικυμιώδεις καιρούς. Και νομίζω ότι θα μας οδηγήσει σε ένα θετικό αποτέλεσμα  στο ταξίδι.

-       Άρα αναμένουμε του χρόνου να σας δούμε, για να δούμε αν η πυξίδα σας οδήγησε σωστά. Ευχαριστούμε.