Άρθρο του Δ. Παπαδημούλη στην εφημερίδα «ΑΥΓΗ»: «Στην Ελλάδα αντιστοιχούν επιχορηγήσεις 13,5 δισ. ευρώ για τα έτη 2021 και 2022 και 4,2 δισ. ευρώ για το 2023, τα οποία πρέπει να διαχειριστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, πλήρη διαφάνεια και έλεγχο από ένα παρατηρητήριο που θα λειτουργεί υπό την Ελληνική Βουλή» - «Ως Ευρωομάδα ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ διεκδικούμε: Διπλασιασμό κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, αντικατάσταση του Συμφώνου Σταθερότητας από ένα Σύμφωνο Σύγκλισης και Βιώσιμης Ανάπτυξης, καθώς και ριζική αλλαγή των κανόνων για το δημόσιο χρέος, με ελάφρυνση του ευρωπαϊκού χρέους - ιδιαίτερα αυτού που δημιουργήθηκε λόγω της πανδημίας»

Άρθρο του Αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, Δημήτρη Παπαδημούλη, φιλοξένησε η εφημερίδα «ΑΥΓΗ» στο κυριακάτικο φύλλο της (28.2.2021).
Ο Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ εξετάζει αναλυτικά τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, «που αποτελεί το “βαρύ πυροβολικό” του Ταμείου Ανάκαμψης», τους έξι πυλώνες του πεδίου εφαρμογής του και επισημαίνει την υιοθέτηση των θέσεων του Ευρωκοινοβουλίου, τόσο στους πυλώνες αυτούς όσο και στις χρηματοδοτούμενες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις όπως και στην «πρόβλεψη προκαταβολής από την εκταμίευση κονδυλίων, που μετά από πίεση του Ευρωκοινοβουλίου, ανέρχεται στο 13%».
Όπως υπογραμμίζει ο Δημήτρης Παπαδημούλης, «παρά τις υποχωρήσεις που σημειώθηκαν, ο Μηχανισμός, όπως και το Ταμείο Ανάκαμψης στο σύνολό του, αποτελούν ένα σημαντικό θετικό βήμα που εισάγει για πρώτη φορά την έκδοση κοινού χρέους της ΕΕ για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης των κρατών-μελών - κάτι που πριν ένα χρόνο ήταν αδιανόητο». Ειδικότερα για την Ελλάδα «αντιστοιχούν επιχορηγήσεις 13,5δισ. ευρώ για τα έτη 2021 και 2022 και 4,2 δισ. ευρώ για το 2023», χρήματα που όπως τονίζει, «η αξιοποίησή τους πρέπει να γίνει υπό πλήρη διαφάνεια και να συνοδευτεί από τη δημιουργία ενός παρατηρητηρίου που θα λειτουργεί υπό την Ελληνική Βουλή, ώστε ο σκοπός και ο τρόπος διάθεσης των κονδυλίων να αποτελούν, με άμεσο  τρόπο, αντικείμενο δημοκρατικού ελέγχου, λογοδοσίας και διαφάνειας».

Ακολουθεί το πλήρες άρθρο:

Το Ταμείο Ανάκαμψης, το ελληνικό σχέδιο και το δημόσιο χρέος
του Δημήτρη Παπαδημούλη *

Η επίσημη δημοσίευση του Κανονισμού για τη θέσπιση του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που αποτελεί το «βαρύ πυροβολικό» του Ταμείου Ανάκαμψης, ανοίγει τον δρόμο για τη χορήγηση των 672,5 από τα 750 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης - 312,5 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 360 δισ. σε δάνεια (τιμές 2018).

Τα κράτη-μέλη που θα κάνουν χρήση του Μηχανισμού, καλούνται να υποβάλουν τα Εθνικά τους Σχέδια μέχρι τις 30 Απριλίου. Η Κομισιόν θα έχει στη διάθεσή της 2 μήνες για την αξιολόγησή τους και εν συνεχεία τα Σχέδια θα τεθούν προς έγκριση στο Συμβούλιο, το οποίο θα αποφασίζει με τη λεγόμενη «διαδικασία εξέτασης» που απαιτεί ειδική πλειοψηφία (55% των κρατών μελών που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ).  

Ο Κανονισμός, υιοθετώντας τη θέση του Ευρωκοινοβουλίου, προβλέπει ότι το πεδίο εφαρμογής του Μηχανισμού αναφέρεται σε έξι πυλώνες:
(α) πράσινη μετάβαση,
(β) ψηφιακός μετασχηματισμός,
(γ) έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, με οικονομική συνοχή, απασχόληση, παραγωγικότητα, ανταγωνιστικότητα, έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία, και μια εύρυθμα λειτουργούσα εσωτερική αγορά με ισχυρές μικρομεσαίες επιχειρήσεις,
(δ) κοινωνική και εδαφική συνοχή,
(ε) υγεία και οικονομική, κοινωνική και θεσμική ανθεκτικότητα, με σκοπό, μεταξύ άλλων, την αύξηση της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων και της ικανότητας αντίδρασης σε κρίσεις, και
(στ) πολιτικές για την επόμενη γενιά, τα παιδιά και τους νέους, όπως η εκπαίδευση και οι δεξιότητες.

Οι επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που θα υλοποιήσουν τα κράτη-μέλη με τη χρηματοδότηση του Μηχανισμού θα πρέπει να συμβάλλουν στους παραπάνω στόχους-πυλώνες. Ωστόσο, δεν προβλέπεται ελάχιστο υποχρεωτικό ποσοστό για καθένα από αυτούς, όπως ζητούσε το Ευρωκοινοβούλιο (7% των κονδυλίων).

Παράλληλα, τουλάχιστον το 37% των συνολικών κονδυλίων κάθε Εθνικού Σχεδίου θα πρέπει να συμβάλλει στην πράσινη μετάβαση (η θέση του ΕΚ ήταν 40%) και τουλάχιστον το 20% των συνολικών κονδυλίων στον στόχο του ψηφιακού μετασχηματισμού. Σημαντική είναι η υιοθέτηση της θέσης του Ευρωκοινοβουλίου ότι όλες οι χρηματοδοτούμενες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις θα πρέπει να σέβονται την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής ζημίας», όπως ορίζεται στον Κανονισμό για την ταξινόμηση[1].

Η διάρκεια του Μηχανισμού περιορίστηκε από τα 4 στα 3 έτη, με αποτέλεσμα τα χρονικά όρια που τίθενται στον Κανονισμό να περιορίζονται ομοίως κατά ένα έτος. Έτσι, οι δεσμεύσεις των κονδυλίων να πρέπει να ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2023 και οι πληρωμές μέχρι το τέλος του 2026.

Σύμφωνα με την κλείδα κατανομής που υιοθετήθηκε για τις επιχορηγήσεις, στην Ελλάδα αντιστοιχούν 13,5δισ. ευρώ για τα έτη 2021 και 2022 και 4,2 δισ. ευρώ για το 2023 (τρέχουσες τιμές). Πρόκειται για τη μέθοδο κατανομής που υιοθέτησε η Σύνοδος Κορυφής του Ιουλίου του 2020 και έχει ως αποτέλεσμα ότι η Ελλάδα θα λάβει επιχορηγήσεις μειωμένες κατά 1,6 δισ. ευρώ.

Πέρα από τις επιχορηγήσεις, προβλέπεται και η δυνατότητα δανεισμού.
Το ανώτατο ποσό του δανείου ανέρχεται στο 6,8% του ΑΕΕ (Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα) της κάθε χώρας (με έτος αναφοράς το 2019) και προϋποθέτει αιτιολογημένο αίτημα για τις πρόσθετες ανάγκες σε μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που π ρόκειται να καλύψει. Το αίτημα δανείου μπορεί να υποβληθεί, είτε με την αρχική υποβολή του Εθνικού Σχεδίου, είτε μέχρι τις 31.8.2023, αναθεωρώντας το αρχικό Σχέδιο με πρόσθετες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις και παράλληλα ορόσημα και στόχους, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.

Σημαντική για την ταχύτερη δυνατή εκταμίευση των κονδυλίων είναι η πρόβλεψη προκαταβολής που, μετά από πίεση του Ευρωκοινοβουλίου, ανέρχεται στο 13% των κονδυλίων (επιχορηγήσεων και δανείων).

Επιπλέον, κάθε Εθνικό Σχέδιο οφείλει να συνάδει με τις σχετικές ειδικές ανά χώρα συστάσεις που καθορίζονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της ενισχυμένης εποπτείας.
Σημαντική είναι και η λεγόμενη μακροοικονομική αιρεσιμότητα, για την οποία πίεσαν από κοινού Συμβούλιο και Κομισιόν. Πρόκειται για πρόβλεψη που συνδέει την καταβολή των κονδυλίων με τη τήρηση των κανόνων για το δημόσιο χρέος - πρόβλεψη που μπορεί να οδηγήσει σε κινδύνους αναστολής καταβολής των κονδυλίων σε χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος, όπως η Ελλάδα, όταν απενεργοποιηθεί η ρήτρα διαφυγής. Σημειώνεται δε ότι στο δημόσιο χρέος των κρατών-μελών θα προστεθούν και τα δάνεια που θα λάβουν από τον Μηχανισμό.

Υποχωρήσεις σε σχέση με τη θέση του Ευρωκοινοβουλίου, σημειώθηκαν:
Στη ρητή σύνδεση του Μηχανισμού με τον σεβασμό του κράτους δικαίου (υπάρχει μόνο μια έμμεση αναφορά), στην υποχρεωτική και κατ’ ελάχιστο 30νθήμερη διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, τις τοπικές και περιφερειακές αρχές και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά την κατάρτιση των Εθνικών Σχεδίων (σχετικοποιήθηκε αρκετά με παραπομπή στο εθνικό δίκαιο και χωρίς ελάχιστη υποχρεωτική διάρκεια), αλλά και στην ενεργό συμμετοχή του Ευρωκοινοβουλίου στη διαδικασία έγκρισης των Εθνικών Σχεδίων (δεν έχει αποφασιστικό ρόλο αλλά ενισχυμένο δικαίωμα ενημέρωσης και διαλόγου με την Κομισιόν).

Παρά τις υποχωρήσεις που σημειώθηκαν, ο Μηχανισμός, όπως και το Ταμείο Ανάκαμψης στο σύνολό του, αποτελούν ένα σημαντικό θετικό βήμα που εισάγει για πρώτη φορά την έκδοση κοινού χρέους της ΕΕ για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης των κρατών-μελών - κάτι που πριν ένα χρόνο ήταν αδιανόητο για την πλειονότητα των κρατών-μελών.

Ωστόσο, με τη θέση σε ισχύ του Μηχανισμού, ήρθε η ώρα να περάσουμε από τα λόγια και τις θριαμβολογίες, στις πράξεις. Η Ελλάδα, που επλήγη όσο λίγες από τις συνέπειες της πανδημίας, πρέπει να διαχειριστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα κονδύλια που θα εισρεύσουν στον κρατικό κορβανά. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης δεν αποτελούν προίκα ή δώρο σε καμία κυβέρνηση. Αντίθετα, η κυβέρνηση της ΝΔ οφείλει να αξιοποιήσει στο μέγιστο βαθμό τα ποσά που αναλογούν στην Ελλάδα, χωρίς να οδηγήσει τη χώρα σε νέες περιπέτειες, ακολουθώντας πρακτικές του παρελθόντος που οδήγησαν τη χώρα στη χρεωκοπία.

Η αξιοποίηση αυτή πρέπει να γίνει υπό πλήρη διαφάνεια και να συνοδευτεί από τη δημιουργία ενός παρατηρητηρίου που θα λειτουργεί υπό την Ελληνική Βουλή, ώστε ο σκοπός και ο τρόπος διάθεσης των κονδυλίων να αποτελούν, με άμεσο  τρόπο, αντικείμενο δημοκρατικού ελέγχου, λογοδοσίας και διαφάνειας.

Παράλληλα, τόσο το δεύτερο κύμα της πανδημίας όσο και το τρίτο που έχει ήδη φτάσει στην Ευρώπη, καταδεικνύουν ότι οι πόροι του Ταμείου δεν αρκούν. Για το λόγο αυτό, διεκδικούμε τον διπλασιασμό των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, τη ριζική αλλαγή των κανόνων για το δημόσιο χρέος πριν την απενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, την αντικατάσταση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης από ένα Σύμφωνο Σύγκλισης και Βιώσιμης Ανάπτυξης, καθώς και σημαντική ελάφρυνση του ευρωπαϊκού χρέους - τουλάχιστον αυτού που δημιουργήθηκε λόγω της πανδημίας.
 

* Ο Δημήτρης Παπαδημούλης είναι Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Συντονιστής της Ευρωομάδας της Αριστεράς (Τhe Left) στην Επιτροπή Προϋπολογισμών (BUDG) και σκιώδης εισηγητής για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, το Ταμείο Ανάκαμψης και τον Προϋπολογισμό της ΕΕ για το 2021και το 2022.


[1]    Κανονισμός 2020/852 της 18ης Ιουνίου 2020 σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων και για την τροποποίηση του κανονισμού 2019/2088 (άρθρο 17).