«Λόγω της πανδημίας, η Ευρώπη έχει κάνει βήματα που έναν μόλις χρόνο πριν φάνταζαν αδιανόητα: Έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους με εγγύηση της Κομισιόν, Ταμείο ανάκαμψης... Αρκούν αυτά; Νομίζω όχι. Αν θέλει η ΕΕ να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του μέλλοντος χρειάζεται να κάνει περισσότερα. Και πιο γρήγορα» - Ομιλία στην Επετειακή Εκδήλωση για τα 40 χρόνια της Ελλάδας στην ΕΕ - «Οι προοπτικές της ΕΕ στην επόμενη δεκαετία»

Ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Δημητρης Παπαδημούλης απεύθυνε ομιλία στην επετειακή εκδήλωση που διοργανωσε η Ελληνική Ένωση για την Ομοσπονδία της Ευρώπης (ΕΕνΟΕ) σε συνεργασία με το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, την Πέμπτη 18 Μαρτίου και με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων από την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή  Ένωση (ΕΕ).
Θέμα της εκδήλωσης ήταν «Οι προοπτικές της ΕΕ στην επόμενη δεκαετία» και ο ρόλος της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Εκτός από τον Δημήτρη Παπαδημούλη που εκπροσώπησε το Ευρωκοινοβούλιο ως Αντιπρόεδρος αλλά και ως μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ομάδας Altiero Spinelli του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, συμμετείχαν ακόμη οι ευρωβουλευτές Μανώλης  Κεφαλογιάννης, Στέλιος Κυμπουρόπουλος και Γιώργος Κύρτσος (ΕΛΚ), ενώ χαιρετισμό απεύθυναν ο επικεφαλής του Γραφείου ΕΚ στην Ελλάδα Κωνσταντίνος Τσουτσοπλίδης και ο πρόεδρος της ΕΕνΟΕ Γιώργος Κολυβάς.
Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Θανάσης Παπανδρόπουλος ενώ ακολούθησε συζήτηση των ομιλητών με τους δημοσιογράφους και ανταποκριτές στις Βρυξέλλες Μαρία Ψαρά και Σαράντη Μιχαλόπουλο, καθώς και με το κοινό, μέσω γραπτών ερωτήσεων.
Ο Δημήτρης Παπαδημούλης είπε μεταξύ άλλων τα εξής:
Ως μέλος του Spinelli Group και ως μέλος της Εκτελεστικής του Επιτροπής, τα προηγούμενα χρόνια γινόμουν αποδέκτης προτάσεων που μου έλεγαν ότι θα ήθελαν να υπάρχει ένα πιο δραστήριο ελληνικό τμήμα στην Ένωση Ευρωπαίων φεντεραλιστών και φαίνεται ότι αυτό τώρα γίνεται πράξη.
Επισημαίνω κι εγώ με τη σειρά μου, το ιστορικό βάρος του Altiero Spinelli και τη μεγάλη του συμβολή στην Ευρωπαϊκή ιδέα, την ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης, όπως αυτή γεννήθηκε και συγγράφηκε στο προσχέδιο του πρώτου Ευρωπαϊκού Συντάγματος, στο νησάκι του Βεντοτένε όπου ήταν εξόριστος από τον Ιταλικό φασισμό του Μουσολίνι. Ένα από τα κτήρια του ΕΚ σήμερα, ίσως το πιο εμβληματικό, φέρει το όνομα του Αλτιέρο Σπινέλι.
Όσοι συμμετέχουμε στο Spinelli Group του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, από την κοινοβουλευτική Δεξιά μέχρι και την Αριστερά, έχουμε παρά τις διαφορές μας, μια κοινή βασική ιδέα: Ότι η ΕΕ, για προχωρήσει και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος, οικονομικές, κοινωνικές, κλιματικές, γεωπολιτικές, χρειάζεται να είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια κοινή αγορά. Μας ενώνει η ιδέα ότι η καλύτερη υπεράσπιση της ΕΕ, είναι η διαρκής προσπάθεια για την εμβάθυνση, τον μετασχηματισμό της, την επιτάχυνση και την ενίσχυση της ενοποίησης της Ευρώπης. Γιατί αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, απέχουμε πολύ από μια ΕΕ πραγματικά ενοποιημένη, κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμη, γεωπολιτικά ισχυρή, οικονομικά ανθεκτική και με λιγότερες ανισότητες και κοινωνικούς αποκλεισμούς.
Αυτές οι ιδέες, με εμπνέουν, όχι μόνο τώρα – εξάλλου ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, είναι ένα καθαρά φιλοευρωπαΪκό κόμμα, αλλά από τότε που εντάχθηκα στην πολιτική, καθώς από τα 18 μου ανήκω στο ΚΚ Εσωτερικού και τη νεολαία του τον Ρήγα Φερραίο, δηλαδή σε ένα τμήμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, που έχει καθαρά ευρωπαϊκό προσανατολισμό.
Τα λέω αυτά, διότι η ευρύτερη συνέτιση στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας, που καταγράφεται και στις ποιοτικές και ποσοτικές μετρήσεις του μηνιαίου Ευρωβαρόμετρου, έχει και ένα ιστορικό βάθος και δικαίωσε όσους έκαναν την επιλογή πριν από 40 και πλέον χρόνια, για την ένταξη της χώρας στην ΕΕ. Και νομίζω ότι οφείλουμε να αναγνωρίσουμε όλοι, ανεξάρτητα από το πολιτικό στρατόπεδο στο οποίο ανήκουμε, τη σημαντική συμβολή του ιδρυτή της ΝΔ και τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή. Όπως επίσης, αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε και τη συμβολή του Ανδρέα Παπανδρέου στο να ενισχυθεί μια διάσταση συνοχής και κοινωνικής στην τότε ΕΟΚ. Όπως επίσης πρέπει να αναγνωρίσουμε τη σταθερά προσανατολισμένη ευρωπαϊκά πολιτική του Αλέξη Τσίπρα, ως Πρωθυπουργού της χώρας την προηγούμενη 5ετία, που ολοκληρώθηκε και με την έξοδο της Ελλάδας από την 10ετή περιπέτεια των μνημονίων στα οποία μας οδήγησε η χρεοκοπία της χώρας το 2010.
Σήμερα, βρισκόμαστε σε μια φάση που, λόγω της πανδημίας, η Ευρώπη έχει κάνει βήματα τα οποία έναν μόλις χρόνο πριν φάνταζαν αδιανόητα:
Έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους με εγγύηση της Κομισιόν, ένα σημαντικό σε μέγεθος Ταμείο ανάκαμψης που το μεγαλύτερο μέρος του δεν είναι δάνεια, αλλά επιχορηγήσεις. Αρκούν αυτά; Νομίζω όχι. Είναι θετικά βήματα, αλλά αν θέλει η ΕΕ να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του μέλλοντος χρειάζεται να κάνει περισσότερα. Και πιο γρήγορα.
Εξηγούμαι: Λόγω της πανδημίας έχει ανασταλεί το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Και σωστά. Αυτή η αναστολή, με τη λεγόμενη ρήτρα διαφυγής θα μείνει και το 2022. Όσο όμως διαρκεί αυτή η ρήτρα διαφυγής, θα πρέπει να γίνουν αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Να γίνει ένα σχέδιο βιώσιμης σύγκλισης, σταθερότητας και βιώσιμης ανάπτυξης, για να μην αποτελέσουν οι κανόνες του, που είναι ολοφάνερα μη ρεαλιστικοί, ένα εμπόδιο και φρένο στην ανάκαμψη που προσδοκούμε να έχουμε τα επόμενα χρόνια.
Και το ίδιο πρέπει να γίνει και με το δημόσιο χρέος, καθώς έχει αυξηθεί πάνω από το 100% του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη, στη δε Ελλάδα έχει ξεπεράσει ακόμη και το 200%. Όταν το σε αναστολή Σύμφωνο Σταθερότητας, μιλά για μάξιμουμ 60% του ΑΕΠ και έχει και το εξωπραγματικό όριο του 3% για το έλλειμμα, είναι φανερό ότι εδώ χρειάζονται ρεαλιστικές, τολμηρές αλλαγές στους κανόνες και μια ευρωπαϊκή λύση για την ελάφρυνση του χρέους, για να μην έχουμε μια νέα κρίση χρέους στον Ευρωπαϊκό Νότο, που θα συμπαρασύρει όλη την Ευρωζώνη σε περιπέτειες και έναν γύρο επικίνδυνης λιτότητας που μπορεί να ταρακουνήσει τα θεμέλια της ΕΕ.
Στον τομέα της οικονομίας επίσης, πρέπει να ολοκληρωθεί επιτέλους η Τραπεζική Ενοποίηση, με τον τρίτο της πυλώνα, που εκκρεμεί εδώ και χρόνια, και είναι το ευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης καταθέσεων. Χωρίς τρίτο πυλώνα δεν υπάρχει ευρωπαϊκή ενοποίηση και χωρίς σύστημα εγγύησης καταθέσεων και τραπεζική ενοποίηση, δεν μπορούμε να μιλάμε σοβαρά για πολιτική και κοινωνική ενοποίηση.
Το Ταμείο Ανάκαμψης, που είναι σημαντικό θετικό βήμα, θα πρέπει να μονιμοποιηθεί, να μην είναι “μια κι έξω”. Να ενισχυθεί η ιδέα ενός μόνιμου μηχανισμού αναδιανομής πόρων, στο πλαίσιο μιας μόνιμης διάστασης αναδιανεμητικών πολιτικών. Και αυτό απαιτεί με τη σειρά του έναν ισχυρότερο κοινοτικό προϋπολογισμό.  Δεν είναι δυνατόν με το 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ να πετύχουμε τους στόχους που η ίδια η ΕΕ και η Κομισιόν, έχουν θέσει.
Επίσης, πρέπει να προχωρήσει ταχύτερα ο ευρωπαϊκός συντονισμός στη φορολογία. Δεν μπορεί αυτό το θέμα να είναι απλώς αρμοδιότητα των εθνικών κρατών.
Η έλλειψη ευρωπαϊκού συντονισμού, με προοπτική μια κοινή ευρωπαϊκή αντιμετώπιση στα θέματα της φορολογίας, είναι κερκόπορτα για τη φοροδιαφυγή, τη φορολογική απάτη και τεράστιες φορολογικές αδικίες: Οι γίγαντες του διαδικτύου δεν πληρώνουν φόρους, ενώ πληρώνουν φόρους όλοι οι άλλοι. Αυτό είναι άδικο, στερεί έσοδα και από την ΕΕ και από τα κράτη μέλη, και επιπλέον, παραβιάζει κάθε έννοια ανταγωνισμού στην οικονομία.
Δίπλα σε αυτά, πρέπει να δούμε τον «ελέφαντα στο δωμάτιο», που δεν είναι άλλος από τις εντεινόμενες ανισότητες εντός της ΕΕ. Ήταν ήδη μεγάλες από πριν αλλά η πανδημία τις γιγαντώνει εκρηκτικά – και ανάμεσα στα κράτη μέλη και μέσα στα ίδια τα κράτη μέλη. Χρειαζόμαστε μια ισχυρότερη κοινωνική ατζέντα στην οικονομική πολιτική, έναν πραγματικά υλοποιήσιμο και όχι απλή ετικέτα ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, να βγει από το συρτάρι η πρόταση για ένα ευρωπαϊκό σύστημα αντασφάλισης των παροχών ανεργίας, ευρωπαϊκή ενίσχυση σε αυτά που ήδη υπάρχουν σε επίπεδο κρατών μελών, και φυσικά, ένα σημαντικό θέμα για την οικονομία, μεγαλύτερη δημοκρατική λογοδοσία.
Καταλήγοντας, έχουμε μπροστά μας ως χώρα, ένα σημαντικό κονδύλι της τάξης περίπου των 70 δισ. ευρώ που θα έρθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης, το νέο ΕΣΠΑ και την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Απαιτείται εθνικός σχεδιασμός για να πιάσουν τόπο αυτά τα χρήματα. Και δεν είναι προίκα κανενός ή του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος. Η πείρα έχει δείξει ότι δεν αξιοποιήθηκαν πάντα σωστά αυτά τα χρήματα στο παρελθόν. Είχαμε και πελατειακά δίκτυα και διαφθορά, και προχειρότητες, και χαμένα χρήματα και αποκλεισμό της ελλάδας από το Κτηματολόγιο, και μεγάλες εκκρεμότητες με τις πολιτικές περιβάλλοντος… Πρέπει λοιπόν αυτή τη φορά, να υπάρξει εθνικό σχέδιο, το οποίο να αποτελέσει και προϊόν διαβούλευσης και με την ελληνική κοινωνία – Αυτοδιοίκηση, επαγγελματικούς φορείς, επιμελητήρια και το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Το σημειώνω γιατί η προθεσμία είναι μέχρι τις 30 Απριλίου και μέχρι στιγμής το σχέδιο αυτό έχει απασχολήσει μόνο ένα μικρό, ολιγομελές επιτελείο του κυβερνώντος κόμματος.
Καταλήγω με μερικές γενικές παρατηρήσεις:
Εμείς οι ευρωπαϊστές, είτε ανήκουμε σο κέντρο είτε στα δεξιά είτε στα αριστερά, πρέπει να έχουμε την αίσθηση του κινδύνου. Ο Λεωνίδας Κύρκος είχε πει κάποτε ότι η Ευρωπαϊκή Ενοποίηση είναι σαν το ποδήλατο. Θα πρόσθετα: Και χωρίς βοηθητικές ρόδες. Αν δεν προχωρήσει με ορθοπεταλιά, κινδυνεύει να γείρει και να πέσει. Και έχει μπροστά της τεράστιες προκλήσεις. Οι επικίνδυνες ανισότητες που μεγαλώνουν μέσα στην ΕΕ απαιτούν να υπάρξει σύγκλιση στη θέση της διαρκούς απόκλισης, ο χαμηλός έως ανύπαρκτος γεωπολιτικός ρόλος της Ευρώπης δεν μπορεί να συνεχιστεί στο διηνεκές χωρίς να μπουν σε κίνδυνο βασικές οικονομικές και κοινωνικές κατακτήσεις και η Ευρώπη παραμένει – το είδαμε και στη Συρία και στην Ανατολική Μεσόγειο και παντού, ένας συμπονετικός γίγαντας αλλά πολιτικός νάνος.
Επίσης, για να υπάρξουν επενδύσεις, διότι υπάρχει τεράστιο κενό επενδύσεων στην ευρωπαϊκή οικονομία, χρειάζεται ευρωπαϊκή παρέμβαση. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ψηφιακοί γίγαντες αυτή τη στιγμή έχουν ως έδρα τις ΗΠΑ και την Κίνα και όχι την Ευρώπη. Και επίσης όλοι γνωρίζουν ότι αυτοί οι οικονομικοί γίγαντες, βασίστηκαν σε άφθονη κρατική στήριξη και επιδοτήσεις.
Και κάτι ακόμη: Η ΕΕ γερνά. Και άρα θέλουμε -και αυτό έχει σχέση μεγάλη και με την οικονομία, μια ευρωπαϊκή πολιτική και για το άσυλο και για τη μετανάστευση, όχι 27 διαφορετικές πολιτικές. Αυτό το έλλειμμα κοινής αντιμετώπισης, το ζούμε και το υφιστάμεθα και ως ελληνική κοινωνία καθώς σηκώνουμε το μεγαλύτερο βάρος στη μετανάστευση.
Κάτι τελευταίο: Πράγματα που ήταν αυτονόητα και συγκριτικά πλεονεκτήματα της ΕΕ και κατακτήσεις δεκαετιών - αναφέρομαι στο κράτος δικαίου και στο ευρωπαϊκό δημοκρατικό και κοινωνικό μοντέλο, βρίσκονται πλέον σε κίνδυνο, μέσα στην ίδια την καρδιά της ΕΕ. Αναφέρω για παράδειγμα χαρακτηριστικό την κατάργηση των αμβλώσεων από την κυβέρνηση της Πολωνίας, χωρίς αυτή τη στιγμή να έχει κουνηθεί φύλλο για την ενεργοποίηση του μηχανισμού για την επιβολή κυρώσεων από την Κομισιόν.
Αυτά τα θέματα συνδέονται πάρα πολύ με το υπόδειγμα πώς η ευρωπαϊκή οικονομία και κοινωνία θέλει να κινηθεί στο μέλλον. Και σε πείσμα μιας προπαγάνδας που λέει ότι μόνο τα αυταρχικά μοντέλα μπορούν να παράγουν οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική πρόοδο, υποστηρίζω ότι το στοίχημα μιας ενωμένης Ευρώπης, μπορεί να αποδειχθεί και οικονομικά και κοινωνικά αποτελεσματικό. Με μια πολιτική προϋπόθεση: ότι θα διευρυνθεί άμεσα, γρήγορα, δραστικά, η λίστα των θεμάτων που αποφασίζονται με διευρυμένη πλειοψηφία και όχι με ομοφωνία.
Και αυτή νομίζω ότι είναι η μεγάλη θεσμική, δημοκρατική τομή που πρέπει να συζητηθεί στη Συνέλευση της Ευρώπης που ξεκινά σε λίγες εβδομάδες. Γιατί χωρίς αυτό, μια Ευρώπη δυσκίνητη θα χάσει το τρένο έναντι των απαιτήσεων των πολιτών της αλλά και έναντι της κούρσας που εκ των πραγμάτων δίνει με τους οικονομικούς και γεωπολιτικούς της ανταγωνιστές.