Ομιλία του τομεάρχη Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία στο συνέδριο Power and Gas Supply Forum

Θα ξεκινήσω την ομιλία μου με μία αναφορά στην πρωτόγνωρη και ιδιαίτερη συνθήκη που βιώνουμε σήμερα λόγω κορονοϊού που έχει «παγώσει» την παγκόσμια κοινότητα και οικονομία και έχει μεταβάλλει τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα αλλά και τις απαιτήσεις. Αυτή τη στιγμή, ειδικότερα στην Αττική, βιώνουμε το σφοδρότερο κύμα τις πανδημίας με δεκάδες ανθρώπινες απώλειες καθημερινά. Είναι πλέον ξεκάθαρη η ανεπάρκεια και η αναποτελεσματικότητα των επιλογών και το έλλειμμα στρατηγικής της παρούσας κυβέρνησης στην αντιμετώπιση της πανδημίας στον τομέα της υγείας όπως και της οικονομίας. Και αυτό εντείνει την ανησυχία και την ένταση και στην κοινωνία αλλά και στην αγορά.

Η ύφεση και η επερχόμενη οικονομική κρίση που επηρεάζει ήδη το επιχειρείν στην Ελλάδα και τα νοικοκυριά έρχεται δυστυχώς να προστεθεί σε μία δεκαετή πορεία που αδυνάτισε τους επαγγελματίες, τις μικρές, μεσαίες επιχειρήσεις και μεγάλες επιχειρήσεις αλλά και τα νοικοκυριά. Συνεπώς, το επίδικο και το κρίσιμο ερώτημα σήμερα, και για την επόμενη ημέρα, είναι πώς θα μπορούμε να στηρίξουμε τα νοικοκυριά και την επιχειρηματικότητά μας για να αντέξουν και να ανακάμψουν από μία ακόμα κρίση. Νομίζω ότι σε αυτό συμφωνούμε όλοι τουλάχιστον επί της αρχής.

Το ερώτημα αυτό τίθεται στο ευρύτερο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης και της επίτευξης των φιλόδοξων ευρωπαϊκών στόχων για το κλίμα, που οδηγούν σε αναθεώρηση της εθνικής πολιτικής για να καλυφθούν οι αναθεωρημένοι στόχοι της ΕΕ για το 2030.

Επιτρέψτε μου να υπογραμμίσω την ανάγκη αναθεώρησης των στόχων προς τα πάνω, προς πιο προς φιλόδοξους στόχους, ειδικά επειδή ακούστηκαν διάφορα για οπισθοδρόμηση σε σχέση με τους στόχους της Ελλάδας, και να υπογραμμίσω την ανάγκη ενός κλιματικού νόμου όπως έχουμε επισημάνει αρκετές φορές στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ καθώς και άλλες πολιτικές παρατάξεις και φυσικά και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Ενώ η ενέργεια αποτελεί κοινωνικό αγαθό και αναπτυξιακό αγαθό που είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ποιότητα ζωής, το περιβάλλον και τον κλιματικό ανταγωνισμό, παρατηρούμε, αυτή την κρίσιμη στιγμή, σοβαρότατο έλλειμμα στην εθνική ενεργειακή πολιτική και σοβαρές αρρυθμίες ήδη, για να μην πω βραχυκύκλωμα, και στα θέματα άμεσης προτεραιότητας αλλά και στα ζητήματα της ενεργειακής μετάβασης. Αυτό, ενώ η παρούσα κυβέρνηση παρέλαβε από τον ΣΥΡΙΖΑ, το 2019, την Ελλάδα εκτός μνημονίων, προωθημένο θεσμικό πλαίσιο, βιώσιμο τον Ειδικό Λογαριασμό για τις ΑΠΕ, ανταγωνιστικές διαδικασίες για τις ΑΠΕ, μείωση της ενεργειακής φτώχειας και καμία αύξηση στα τιμολόγια ρεύματος.

Ένα ντόμινο αρνητικών εξελίξεων ακολούθησε όμως δυστυχώς τις επικοινωνιακές εξαγγελίες και μεγαλοστομίες της κυβέρνησης ΝΔ και στην ενέργεια. Πρώτη πράξη ήταν η «σωτηρία» της ΔΕΗ με τις αυξήσεις στα τιμολόγια και την ταυτόχρονη μείωση του Ειδικού Τέλους Μείωσης Εκπομπών Αέριων Ρύπων (ΕΤΜΕΑΡ), από 01.09.2019, κάτι που, όπως είχαμε τονίσει από την πρώτη στιγμή, οδήγησε σε τρύπα στον Ειδικό Λογαριασμό για τις ΑΠΕ, άλλο ένα déjà vu για την αγορά. Ο «κακός» και αντιαναπτυξιακός ΣΥΡΙΖΑ ήταν αυτός που ισοσκέλισε το έλλειμα των 800 εκατ. ευρώ που άφησε η ΝΔ το 2015 και σήμερα έρχεται μετά από έξι (6) χρόνια το ίδιο κόμμα και δημιουργεί πάλι έλλειμμα.

Το χαράτσι όμως στις ΑΠΕ δημιούργησε ένα κλίμα αναξιοπιστίας στον τομέα των ΑΠΕ που συνεχίζεται δυστυχώς με το αλαλούμ και την υπερθέρμανση στην αγορά, με τη δήθεν απλοποίηση των αδειοδοτήσεων του ν. 4685, που θέτει σε ρίσκο τελικά την επίτευξη των εθνικών στόχων και έχει δημιουργήσει μεγάλες εντάσεις στις τοπικές κοινωνίες.

Στα παραπάνω προστίθενται νέα χαράτσια χωρίς καμία διαβούλευση, το πράσινο τέλος στο πετρέλαιο κίνησης, αναδρομικές μειώσεις στις αποζημιώσεις των παραγωγών ΑΠΕ και άλλα που ο κ. Χατζηδάκης «βάφτισε» ως λύση σε προβλήματα που δημιούργησε ο ίδιος. Προσπάθησε ακόμη να χρεώσει το έλλειμμα στην πανδημία, κάτι που δεν έχει καταφέρει να πείσει κανέναν και, όπως διαβάζουμε, ούτε τις Βρυξέλλες. Να διευκρινίσω εδώ ότι ελπίζουμε να μη συζητείται ακόμη σοβαρά το σχέδιο περί μηχανισμού ισόποσης αυξομείωσης μεταξύ Χρέωσης Υπηρεσιών Κοινής Ωφελείας (ΥΚΩ) και Ειδικού Τέλους Μείωσης Εκπομπών, ένα σχέδιο έωλο και με ελλιπές νομικό υπόβαθρο.

Το πρώτο εξάμηνο του 2020, ενώ οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας έβγαζαν υπερκέρδη, πωλούσαν ακόμη και τέσσερις φορές πάνω από την Οριακή Τιμή του Συστήματος (ΟΤΣ), είχαν αρχίσει μάλιστα οι καταγγελίες για αποκοπές ευάλωτων πολιτών και εν μέσω πανδημίας. Καμία παρέμβαση από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ούτε από τον Ρυθμιστή (ΡΑΕ) και την Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Καμία παρέμβαση και καμία θεσμική προετοιμασία δεν είχαμε και για την εφαρμογή του target model και για τη λειτουργία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας τον Νοέμβριο του 2020, με αποτέλεσμα κόστος εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, αντί ο ανταγωνισμός να οδηγήσει σε χαμηλότερες τιμές. Βλέπουμε καταγγελίες για συντεταγμένο σχέδιο χειραγώγησης της αγοράς εξισορρόπησης και «παιχνίδια» εκατομμυρίων υπέρ λίγων καθετοποιημένων προμηθευτών. Τα υπερκέρδη των λίγων με ανοχή της κυβέρνησης είναι εις βάρος όλων των παραγωγικών δραστηριοτήτων και των νοικοκυριών. Καταναλωτές λαμβάνουν πλέον λογαριασμούς με επιπλέον χρεώσεις όσες και το κόστος ενέργειας, καπέλο 100% δηλαδή.

Αυτό δεν είναι ελεύθερη αγορά αλλά αρρύθμιστη αγορά αλά ΝΔ, η οποία δημιουργεί αντί να άρει στρεβλώσεις.

Επιπλέον, δεκαοκτώ (18) μήνες μετά από την εξαγγελία του κ. Μητσοτάκη στον ΟΗΕ είμαστε ακόμα χωρίς σχέδιο για την απολιγνιτοποίηση ενώ οι ενεργειακοί φορείς και τα δίκτυα ενέργειας αποτελούν αντικείμενα ιδιωτικοποιήσεων που υλοποιεί η κυβέρνηση, ενώ με αδιαφάνεια σπαταλούνται δημόσιοι πόροι και προσλαμβάνονται γαλάζια παιδιά σε υψηλά αμειβόμενες θέσεις διευθυντών χωρίς υφιστάμενους, όπως στον ΔΕΔΔΗΕ.

Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά στην πρόκληση της ενεργειακής μετάβασης και στην πρόκληση αντιμετώπισης και ανάκαμψης από την πανδημία, με τις στρεβλώσεις όμως και τα αδιέξοδα που έχει δημιουργήσει η κυβέρνηση ΝΔ σε λιγότερο από δύο (2) χρόνια.

Αξιοποιώντας λοιπόν και τα «διδάγματα» της πανδημίας, να απαντήσω στο ερώτημα που έθεσα στην αρχή για το πώς θα πετύχουμε τον «εθνικό» στόχο ανάκαμψης της κοινωνίας και της οικονομίας μετά την πανδημία. Προϋποθέσεις σε αυτήν την κατεύθυνση είναι:

- η πρόσβαση σε ενέργεια σε προσιτές/χαμηλές τιμές

- η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και η απεξάρτηση από εισαγωγές και ορυκτά καύσιμα

- η διατήρηση στρατηγικής σημασίας υποδομών στο δημόσιο (ΔΕΔΔΗΕ, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΠΑ Υποδομών)

- οι δημόσιες επενδύσεις

- ένας ισχυρός ρυθμιστικός ρόλος για τον δημόσιο τομέα/κράτος,

ειδικά αφού η πανδημία έχει αποδείξει πως το «αόρατο χέρι» της αγοράς δεν αρκεί.

Στο πλαίσιο της «κοσμογονίας» που συντελείται στη μετάβαση του ενεργειακού μας συστήματος και της Ανάκαμψης στην κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ καταθέτει μία διαφορετική προγραμματική πρόταση με διαφανείς κανόνες και ισότιμους όρους για όλους τους εμπλεκόμενους, με πλουραλισμό στην παραγωγή ΑΠΕ αντί για συγκέντρωση στα χέρια λίγων, με το 50% της ενέργειας από ΑΠΕ να παράγεται από Ενεργειακές Κοινότητες και μικρούς και μεσαίους «παίκτες» και πραγματικά οφέλη για τους πολίτες.

Σε αυτόν το μετασχηματισμό του ενεργειακού μας συστήματος έχει υποτιμηθεί ο ρόλος της ΔΕΗ και του ΔΕΔΔΗΕ, όπου το μόνο που ενδιαφέρει την κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι η ιδιωτικοποίηση και τα επικοινωνιακά «παιχνίδια» με την τιμή της μετοχής της στο χρηματιστήριο.

Χρειάζεται λοιπόν μία συνολική αλλαγή πλεύσης και μία άλλη στρατηγική. Εμείς ξεκαθαρίζουμε ότι η ενεργειακή πολιτική πρέπει να στοχεύει στην κλιματική ουδετερότητα με κυρίαρχα τα κριτήρια της δικαιοσύνης και της διαφάνειας και στην κοινωνία και στην αγορά. Είναι αληθές όμως ότι αυτές αρχές απαιτούν και μια άλλη προοδευτική κυβέρνηση, γιατί η κυβέρνηση της ΝΔ έχει δείξει ότι δεν μπορεί και δε θέ​λει να ανταποκριθεί σε αυτές τις αρχές άσκησης πολιτικής.