Άρθρο του Τομεάρχη Εξωτερικών της Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία στην επετειακή έκδοση του περιοδικού της Βουλής «Επί του Περιστυλίου»

«Η τελική φάση της μεγάλης συζήτησης για το Μέλλον της Ευρώπης ξεκινά στη συμβολική ημερομηνία της 9ης Μαΐου. Ο εορτασμός της μέρας της Ευρώπης συμπίπτει με μιαν άλλη, κορυφαία στιγμή για την Ήπειρο μας, τη νίκη των λαών κατά του ναζισμού και του φασισμού. Το ευγενικό όραμα μιας Ενωμένης Ευρώπης, όπως σκιαγραφήθηκε από αντιφασίστες αγωνιστές όπως ο Αλτιέρο Σπινέλι, αντανακλούσε την αγωνία των προοδευτικών Ευρωπαίων να μην δουν ξανά ποτέ πόλεμο και ποτέ πια φασισμό. Σήμερα, εξήντα χρόνια μετά, έχουμε πράγματι την μεγαλύτερη περίοδο ειρήνης στην Ευρώπη, παρά την θλιβερή παρένθεση των πολέμων που ακολούθησαν την αποσύνθεση της Γιουγκοσλαβίας. Και, μολονότι η μήτρα που γέννησε το αυγό του φιδιού είναι ακόμη γόνιμη, δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις κυβερνούν τις χώρες της Ευρώπης.

Το ευγενικό όνειρο μιας ενωμένης Ευρώπης έφερε πιο κοντά τους λαούς της και δημιούργησε ένα ενιαίο χώρο χωρίς σύνορα και χωρίς πολέμους. Οι προκλήσεις όμως για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σήμερα μεγάλες, θα έλεγε κανείς υπαρξιακές. Η νομισματική ένωση δεν έχει ακόμη μετεξελιχθεί σε μία οικονομική ένωση αλληλεγγύης, οι πολιτικές λιτότητας αναστρέφουν πολλές από τις κατακτήσεις του κοινωνικού κράτους, οι ανισότητες στο εσωτερικό και μεταξύ των κρατών μας γίνονται εκρηκτικές. Είμαστε η πρώτη γενιά Ευρωπαίων μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο που φοβάται ότι τα παιδιά μας μπορεί να έχουν μια χειρότερη ζωή από τη δική μας. Τα πολλαπλά και επικαλυπτόμενα ελλείμματα δημοκρατίας, ιδίως στην οικονομική διακυβέρνηση, αλληλεγγύης στην διαχείριση του μεταναστευτικού, αποτελεσματικότητας στην κοινή εξωτερική πολιτική και άμυνα αποτελούν προκλήσεις που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε.

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι δύναμη αριστερού ευρωπαϊσμού και διεκδικεί τη ριζική αλλαγή και μια νέα δυναμική της Ευρώπης. Η νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη της Ε.Ε. έδειξε τα αδιέξοδα της στον καταστροφικό τρόπο αντιμετώπισης της τελευταίας χρηματοπιστωτικής κρίσης και ειδικότερα της κρίση χρέους της Ελλάδας και άλλων κρατών μελών του Νότου. Η Ευρώπη άργησε να παρέμβει, και στη συνέχεια επέλεξε την επιβολή τιμωρητικών προγραμμάτων ακραίας λιτότητας λογικής ΔΝΤ. Τα προγράμματα λιτότητας κατέστρεψαν αντί να θεραπεύσουν τις οικονομίες, διέλυσαν τον κοινωνικό ιστό, έφεραν φτώχεια και ανεργία.

Η πανδημία έφερε επίσης στην επιφάνεια τα ίδια βαθιά δομικά προβλήματα. Η πολυετής εξασθένηση των συστημάτων υγείας και των άλλων κοινωνικών υποδομών στοίχισε χιλιάδες ανθρώπινες ζωές. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, παρά τα κάποια δείγματα αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας, επικράτησαν ο εθνικός εγωισμός και οι μονομερείς ενέργειες. Αντίθετα όμως με την αντίδραση στην οικονομική κρίση, υπάρχουν στις πρόσφατες αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης ελπίδες για μιαν άλλη πορεία. Η πρόταση της Επιτροπής για το Ταμείο Ανάκαμψης, που για πρώτη φορά περιλαμβάνει αμοιβαιοποίηση χρέους, αποτελεί σημαντικό βήμα προς την ορθή κατεύθυνση και, παρά την αισθητή αποδυνάμωσή της από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, παραμένει ένα σημείο εκκίνησης για μια γενικότερη στροφή της Ευρώπης.

Για να ολοκληρωθεί όμως η στροφή αυτή, πρέπει να αναστραφούν οι αποτυχημένες νεοφιλελεύθερες πολιτικές και η Ευρώπη να ξαναβρεί την ψυχή της. Λιτότητα χωρίς ανάπτυξη και κοινωνική δικαιοσύνη δημιουργεί αξεπέραστα αδιέξοδα. Η ΟΝΕ πρέπει να συμπληρωθεί από την Κοινωνική Ευρώπη και την Οικολογική Ευρώπη. Η δομή και ο τρόπος λειτουργίας της ίδιας της ενοποίησης πρέπει να αλλάξουν. Η Ένωση μας πρέπει να αποκτήσει περισσότερη δημοκρατία και οι θεσμοί της να απεμπλακούν από το ασφυκτικό σημερινό πλαίσιο. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης θα πρέπει να μετατραπεί σε Σύμφωνο Σύγκλισης και Βιώσιμης Ανάπτυξης που δεν θα περιλαμβάνει ασφυκτικούς δημοσιονομικούς κανόνες νεοφιλελεύθερης αιρεσιμότητας, αλλά κριτήρια και στόχους σύγκλισης προς τα πάνω όλων των κοινωνικών δεικτών.

Η Ευρώπη πρέπει να βρει μια ισχυρή και ενιαία φωνή στη διεθνή σκηνή, στρατηγικά αυτόνομη από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, να πρωταγωνιστήσει στην ειρήνη και τη διαχείριση των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης και της γειτονιάς της. Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής κυριαρχίας να εγγυηθεί ουσιαστικά τα σύνορα όλων των κρατών μελών της, ως δικά της σύνορα. Η Ένωση μας χρειάζεται επίσης -και μάλιστα επειγόντως- μια νέα, δεσμευτική μεταναστευτική πολιτική που θα σέβεται τις αρχές του διεθνούς δικαίου και τις δικές της δημοκρατικές παραδόσεις.

Δεν νοείται, επίσης, Ευρώπη που δεν σέβεται τις ευρωπαϊκές αξίες. Τη Δημοκρατία, την ελευθερία, την ισότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη, το κράτος δικαίου, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες. Χωρίς να υπερασπίζει την ψυχή της, που είναι το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο. Πρέπει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης χωρίς να αρνηθεί την ταυτότητα της. Να μην επιτρέψει στις φωνές της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας να πνίξουν την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.

Περισσότερη δημοκρατία σημαίνει ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με περισσότερες αρμοδιότητες, με διευρυμένο λόγο στα θέματα οικονομικής πολιτικής, με έλεγχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Eurogroup. Παράλληλα, θα πρέπει να ενισχυθεί το κράτος δικαίου, η ισότητα των φύλων και η προστασία των μειονοτήτων. Τα κοινωνικά δικαιώματα δεν μπορούν να συνεχίζουν να αντιμετωπίζονται ως παρακολούθημα της οικονομικής ενοποίησης, πόσο μάλλον ως εμπόδια σε αυτή.

Όλα αυτά τα θέματα δεν αφορούν τους πολιτικούς, αλλά όλους τους πολίτες. Η από τα άνω, από τις ελίτ εκπορευόμενη πορεία ενίσχυσης της ολοκλήρωσης έχει εξαντλήσει τα όρια της. Αν το μέλλον της Ευρώπης δεν γίνει υπόθεση όλων των πολιτών της, θα είναι ιδιαίτερα αβέβαιο. Για να υπάρχει μέλλον, η συζήτηση πρέπει να συνδυαστεί με τους αγώνες για μία νέα πορεία προσανατολισμένη στις αρχές της δημοκρατίας και της ισότητας, στην κοινωνική δικαιοσύνη, στην εμβάθυνση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών, για μια δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη για όλους».