Tοποθέτηση του βουλευτή Αρκαδίας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής (17.5.2021), κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την άσκηση της γονικής μέριμνας

Τα ιδιαίτερα προβλήματα που ανακύπτουν μετά τη λύση του γάμου και τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης εντοπίζονται στη δυσκολία ρύθμισης των σχέσεων γονέων-παιδιών.

Το «συμφέρον του παιδιού» αποτελεί το υπέρτατο κριτήριο για την άσκηση της γονικής μέριμνας.

Το «συμφέρον του παιδιού», ως αόριστη νομική έννοια, χρήζει εξειδίκευσης από τα δικαστήρια. Το παιδί είναι και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αυθύπαρκτη προσωπικότητα και όχι ως παράρτημα της ζωής των γονέων του και των δικών τους προσωπικών αναγκών, συμφερόντων και επιθυμιών που πολλές φορές, μέσω του παιδιού, εργαλειοποιούνται στην αντιπαραθετική σχέση τους με τον άλλο γονέα. Σε αυτό το πλαίσιο, το «συμφέρον του παιδιού» κρίνεται κατά περίπτωση. Η συμμετοχή και των δύο γονέων στην άσκηση της γονικής μέριμνας (στην ανατροφή και τη φροντίδα του) δεν συνιστά κριτήριο, αλλά την ευκταία κατάληξη.

Βασικό κριτήριο δεν μπορεί να αποτελέσει η μη συμμόρφωση σε κάποια συμφωνία που είχε συναφθεί και η οποία πολλές φορές είναι αμφιλεγόμενη. Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες μεταβολές των συνθηκών που επέρχονται στη ζωή και την καθημερινότητα του παιδιού καθώς μεγαλώνει, με αναπόφευκτο αποτέλεσμα να αναπροσαρμόζεται και το πλαίσιο άσκησης της γονικής μέριμνας, παρά τους ειδικότερους όρους προγενέστερης συναφθείσας συμφωνίας των γονέων.

Κριτήρια που ενσωματώνουν αοριστία και έντονη αμφισβήτηση, όπως η «διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα και την οικογένειά του και η με κάθε τρόπο πρόκληση διάρρηξης των σχέσεων του τέκνου με αυτούς», δεν είναι πρόσφορα για τον προσδιορισμό του «συμφέροντος του παιδιού». Είναι κριτήρια, τα οποία αποδεικνύονται με επικαλούμενες από τη μία ή την άλλη πλευρά μαρτυρικές καταθέσεις, που αμφισβητούνται έντονα. Η συναισθηματική σχέση με τον άλλο γονέα και η ανάπτυξη πραγματικής σύνδεσης μαζί του είναι απολύτως επιθυμητή, διότι έτσι το παιδί αναπτύσσει ισορροπημένη προσωπικότητα και καλύπτει τις κάθε είδους ανάγκες του.

Η αναφορά σε «εξίσου» άσκηση της γονικής μέριμνας είναι άστοχη, ανακριβής και επικίνδυνη, αφού μάλιστα, ούτε κατά τη συμβίωση εντός του γάμου, προβλέπεται η «εξίσου» άσκηση της γονικής μέριμνας.

Το «εξ ίσου» μπορεί και πρέπει να αντικατασταθεί από το «ισότιμα», ώστε να μην είναι δυνατόν να παρερμηνευθεί, δεδομένου ότι η ισοτιμία, η οποία έχει ποιοτική και όχι ποσοτική διάσταση, περιλαμβάνεται στην έννοια της κοινής άσκησης.

Ως προς τον ελάχιστο χρόνο επικοινωνίας, το προβλεπόμενο 1 / 3 του συνολικού χρόνου, είναι ένα αόριστο αριθμητικό-ποσοτικό κριτήριο που παραπέμπει σε περιουσιακά θέματα και περιουσιακές σχέσεις («συμμετοχή στα αποκτήματα») και που δεν προσφέρεται να ρυθμίσει θέματα επικοινωνίας γονέων-τέκνων. Επιπλέον δημιουργούνται προβλήματα υπολογισμού του χρόνου, λαμβανομένου υπόψη και του γεγονότος ότι οι εργασιακές σχέσεις, εν προκειμένω των γονέων, δεν χαρακτηρίζονται πλέον από σταθερότητα.

Σημαντικό λόγο αποκλεισμού (ή περιορισμού) της γονικής μέριμνας αποτελεί η καταδίκη του γονέα για αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας, για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής. Όμως η πρόβλεψη για έκδοση οριστικής καταδικαστικής απόφασης, ως προϋπόθεσης, αφήνει το παιδί όμηρο και έκθετο σε ένα «κακοποιητικό» περιβάλλον επί χρόνια, αφού η έκδοση οριστικής απόφασης εκδίδεται μετά παρέλευση πολλών χρόνων. Επομένως, η προϋπόθεση ενεργοποίησης του παραπάνω λόγου πρέπει να είναι χρονικά άμεση, π.χ. με την άσκηση ποινικής δίωξης, ώστε να αποτρέπεται, χωρίς καθυστέρηση, η ομηρία και η έκθεση του παιδιού στο «κακοποιητικό» περιβάλλον.