ΣΥΡΙΖΑ Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς


Επικοινωνία / Contact RSS Twitter Facebook YouTube Instagram

03/08/2021

Δ. Παπαδημούλης: Ευκαιρίες και προκλήσεις για μια νέα Ευρώπη την εποχή της πανδημίας

Δ. Παπαδημούλης: Ευκαιρίες και προκλήσεις για μια νέα Ευρώπη την εποχή της πανδημίας



Άρθρο Δ. Παπαδημούλη στο διαδικτυακό περιοδικό του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς Quistioni - «Η πανδημία λειτουργεί ως επιταχυντής αλλαγών τόσο για την ίδια την Ευρώπη όσο και για κάθε κράτος μέλος χωριστά | Ευκαιρία, αλλά και χρέος, της Αριστεράς και όλων των προοδευτικών δυνάμεων να αγωνιστούμε για μια ουσιαστική αλλαγή σελίδας στη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης, για μια αλλαγή προς μια δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς» -  ​«Να εξασφαλίσουμε ότι η λαϊκή δυσαρέσκεια, η κοινωνική αγωνία, η ανασφάλεια και ο φόβος των πολιτών για το μέλλον, θα εκφραστούν μέσα από προοδευτικές δυνάμεις και όχι μέσα από την στροφή στον συντηρητισμό και την ακροδεξιά»


Άρθρο με τίτλο: «Ευκαιρίες και προκλήσεις για μια νέα Ευρώπη την εποχή της πανδημίας», του Αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Δημήτρη Παπαδημούλη, φιλοξενεί το διαδικτυακό περιοδικό του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, “Quistioni’’.

«Ο στόχος των συντηρητικών δυνάμεων για επιστροφή στην κανονικότητα του παρελθόντος μόνο ως καταδίκη επανάληψης των ίδιων τραγικών λαθών μπορεί να εκληφθεί» τονίζει ο Δημ. Παπαδημούλης, για να συμπληρώσει πως «χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα αποδυναμωμένα συστήματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας που, μετά από χρόνια λιτότητας, άγγιξαν από την πρώτη στιγμή τα όριά τους και εξακολουθούν να βρίσκονται στο κόκκινο, ιδίως στις χώρες, όπως η Ελλάδα, που έζησαν με τον πλέον βάναυσο τρόπο εποχές σκληρών μνημονίων και ακραίων περικοπών των κοινωνικών δαπανών».

Αναφερόμενος στην κρίση της πανδημίας, η οποία «κατέδειξε με τον πλέον έκδηλο τρόπο τα αδιέξοδα, τα δομικά ελλείμματα και τις πολλαπλές ανεπάρκειες των νεοφιλελεύθερων πολιτικών», ο Δημ. Παπαδημούλης υπογραμμίζει πως «είναι μια κρίση συμμετρική που, παρά τις ασύμμετρες συνέπειες της, επηρεάζει το σύνολο της Ευρώπης» και ως εκ τούτου «δεν υπάρχει πλέον χώρος για πειραματισμούς με  τις χώρες του νότου, για τιμωρητικές πολιτικές απέναντι σε ορισμένες χώρες, για την εφαρμογή πολιτικών σε λαούς-πειραματόζωα». Ακριβώς αυτή «η καθολικότητα της πρωτόγνωρης αυτής υγειονομικής κρίσης, με τις τρομερές κοινωνικο-οικονομικές συνέπειες που προκαλεί, είναι που οδήγησε την Ευρώπη σε αποφάσεις που πριν από 1-1,5 χρόνο έμοιαζαν αδιανόητες: ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, έκδοση κοινού χρέους της ΕΕ για τη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης, πρωτοφανή μέτρα στήριξης από την ΕΚΤ».

Όπως επισημαίνει ωστόσο ο επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, «αυτές οι πρωτόγνωρες αποφάσεις -παρότι ανεπαρκείς, δεδομένης της σφοδρότητας της πανδημίας και των συνεπειών της- δημιουργούν νέα δεδομένα που ανοίγουν τον δρόμο για μια νέα συζήτηση για το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης». Πιο συγκεκριμένα, αναφέρει:

·         «Απαιτείται μια ευρωπαϊκή λύση για την ελάφρυνση του δημόσιου χρέους – τουλάχιστον του χρέους που έχει δημιουργήσει η πανδημία - ώστε να διευκολυνθεί η κοινωνική και οικολογική αναδόμηση μετά την πανδημία».

·         «Αυτή η ελάφρυνση του κορονοχρέους θα πρέπει να συνοδεύεται από την κατάργηση του υφιστάμενου Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και την αντικατάστασή του από ένα Σύμφωνο Σύγκλισης και Βιώσιμης Ανάπτυξης, μακριά από ασφυκτικούς δημοσιονομικούς κανόνες, με αμοιβαιοποίηση του χρέους και νέους ρεαλιστικούς κανόνες για τα ελλείμματα».

·         «Η ίδια ανάγκη αποφυγής του φαύλου κύκλου της σκληρής λιτότητας υπαγορεύει και την αναγκαιότητα ρύθμισης του ιδιωτικού χρέους των πολιτών και των επιχειρήσεων που δημιουργήθηκε λόγω της πανδημίας».

·         «Αυτή η ελάφρυνση του χρέους (δημοσίου και ιδιωτικού) θα πρέπει να συνοδευτεί από περισσότερα κονδύλια για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης. Τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης πρέπει να αυξηθούν σημαντικά – τουλάχιστον να διπλασιαστούν. Οι αναγκαίοι πόροι μπορούν να προκύψουν, μεταξύ άλλων, από τη θεσμοθέτηση ενός φόρου επί του πλούτου, τη θέσπιση ενός παγκόσμιου ελάχιστου εταιρικού φόρου και τη φορολόγηση των ψηφιακών γιγάντων. Τέτοια μέτρα μπορούν να οδηγήσουν σε πολλαπλά οφέλη, μεσοπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα».

Σε ό,τι αφορά τέλος τις εντεινόμενες ανισότητες που είναι «αναμφίβολα ένα από τα μελανά σημεία της πανδημίας» αλλά και την όξυνσή τους, ως «αναπόδραστη συνέπεια των νεοφιλελεύθερων πολιτικών», ο Δημ. Παπαδημούλης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου που «αναδύεται και πάλι εν μέσω πανδημίας και πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε στην πηγή του, στις αιτίες του, αν θέλουμε να αποφύγουμε νέα άνοδο της ακροδεξιάς. Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι η λαϊκή δυσαρέσκεια και η κοινωνική αγωνία θα εκφράζονται μέσα από προοδευτικές, δημοκρατικές δυνάμεις και όχι μέσα από την στροφή στον συντηρητισμό και τις ακραίες θέσεις».

«Είναι ευκαιρία, αλλά και χρέος, της Αριστεράς και όλων των προοδευτικών δυνάμεων να αγωνιστούμε για μια ουσιαστική αλλαγή, για αλλαγή σελίδας στη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης, για μια αλλαγή προς μια τροχιά πραγματικά δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Είναι ένας αγώνας που οφείλουμε να δώσουμε και μπορούμε να κερδίσουμε» αναφέρει στον επίλογο του άρθρου ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Ακολουθεί το πλήρες άρθρο (μεταφρασμένο στα ελληνικά):

Ευκαιρίες και προκλήσεις για μια νέα Ευρώπη την εποχή της πανδημίας

του Δημήτρη Παπαδημούλη *

Η κρίση της πανδημίας κατέδειξε με τον πλέον έκδηλο τρόπο τα αδιέξοδα, τα δομικά ελλείμματα και τις πολλαπλές ανεπάρκειες των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Η συμμετρική κρίση που χτύπησε την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο ακύρωσε ακρογωνιαίους λίθους του νεοφιλελεύθερου δόγματος, όπως η αυτορρύθμιση της αγοράς, οδηγώντας σε -μερική και προσωρινή έστω- υποχώρηση ακόμη και τους υπερασπιστές του.

Με τα διαρκή κύματα της πανδημίας να μας χτυπούν με σφοδρότητα, το ένα μετά το άλλο, δεν μπορεί να πει κανείς σε ποιο ακριβώς βαθμό έχει αλλάξει ο τρόπος αντίληψης των πραγμάτων από την κοινωνία. Ωστόσο, είναι απολύτως βέβαιο ότι μετά από αυτήν την πανδημία, τίποτα δεν θα είναι πια το ίδιο.

Με αυτό το δεδομένο, ο στόχος των συντηρητικών δυνάμεων για επιστροφή στην κανονικότητα του παρελθόντος μόνο ως καταδίκη επανάληψης των ίδιων τραγικών λαθών μπορεί να εκληφθεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα αποδυναμωμένα συστήματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας που, μετά από χρόνια λιτότητας, άγγιξαν από την πρώτη στιγμή τα όριά τους και εξακολουθούν να βρίσκονται στο κόκκινο, ιδίως στις χώρες, όπως η Ελλάδα, που έζησαν με τον πλέον βάναυσο τρόπο εποχές σκληρών μνημονίων και ακραίων περικοπών των κοινωνικών δαπανών.

Αυτή η κρίση, όμως, έχει μια πολύ βασική διαφορά σε σχέση με την οικονομική κρίση του 2008. Είναι μια κρίση συμμετρική που, παρά τις ασύμμετρες συνέπειές της, επηρεάζει το σύνολο της Ευρώπης. Δεν υπάρχει πλέον χώρος για πειραματισμούς με τις χώρες του νότου, για τιμωρητικές πολιτικές απέναντι σε ορισμένες χώρες, για την εφαρμογή πολιτικών σε λαούς-πειραματόζωα.

Η καθολικότητα της πρωτόγνωρης αυτής υγειονομικής κρίσης, με τις τρομερές κοινωνικο-οικονομικές συνέπειες που προκαλεί, είναι που οδήγησε την Ευρώπη σε αποφάσεις που πριν από 1-1,5 χρόνο έμοιαζαν αδιανόητες: ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, έκδοση κοινού χρέους της ΕΕ για τη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης, πρωτοφανή μέτρα στήριξης από την ΕΚΤ κλπ.

Αυτές οι πρωτόγνωρες αποφάσεις -παρότι ανεπαρκείς, δεδομένης της σφοδρότητας της πανδημίας και των συνεπειών της- δημιουργούν νέα δεδομένα. Νέα δεδομένα που ανοίγουν τον δρόμο για μια νέα συζήτηση για το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης. Οι προκλήσεις, βέβαια, παραμένουν πολλές - και πλέον είναι ακόμη μεγαλύτερες, μεγεθυμένες από την πανδημία.

Με τη διαρκή διόγκωση του δημόσιου χρέους των κρατών, είναι πλέον αυταπόδεικτο ότι πρέπει να αποφύγουμε μια νέα κρίση χρέους που θα επαναφέρει τις ορέξεις για νέο κύκλο λιτότητας και κοινωνικού μαρασμού. Αυτή η συνταγή δοκιμάστηκε και απέτυχε παταγωδώς. Ωστόσο, το γεγονός της εκτόξευσης του δημόσιου χρέους παραμένει. Ποια είναι, λοιπόν, η λύση;

Απαιτείται μια ευρωπαϊκή λύση για την ελάφρυνση του δημόσιου χρέους - τουλάχιστον του χρέους που έχει δημιουργήσει η πανδημία. Ήδη περισσότεροι από 100 έγκριτοι οικονομολόγοι ζητούν τη διαγραφή των δημοσίων χρεών που διακρατά η ΕΚΤ ή έστω τη μετατροπή τους σε άτοκα χρέη εις το διηνεκές, ώστε να διευκολυνθεί η κοινωνική και οικολογική ανοικοδόμηση μετά την πανδημία. Μιλούμε για το 25% περίπου του ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους ή περίπου 2,5 τρισ. ευρώ (σχεδόν 3,5 φορές τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης!).

Αυτή η ελάφρυνση του κορονοχρέους θα πρέπει να συνοδεύεται από την κατάργηση του υφιστάμενου Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και την αντικατάστασή του από ένα Σύμφωνο Σύγκλισης και Βιώσιμης Ανάπτυξης, μακριά από ασφυκτικούς δημοσιονομικούς κανόνες, με αμοιβαιοποίηση του χρέους, νέους ρεαλιστικούς κανόνες για τα ελλείμματα και στόχους πραγματικής και προς τα πάνω κοινωνικής, οικονομικής και περιφερειακής σύγκλισης.

Η ίδια ανάγκη αποφυγής του φαύλου κύκλου της σκληρής λιτότητας υπαγορεύει και την αναγκαιότητα ρύθμισης του ιδιωτικού χρέους των πολιτών και των επιχειρήσεων που δημιουργήθηκε λόγω της πανδημίας. Η αναδιάρθρωση και μερική διαγραφή του ιδιωτικού χρέους αποτελεί βασική συνιστώσα και αναγκαία συνθήκη για να αποφύγουν τα κράτη μέλη πολιτικές βίαιης προσαρμογής και εσωτερικής υποτίμησης μετά την κρίση της πανδημίας - ακόμη χειρότερα, εν μέσω πανδημίας.

Πρόκειται για αίτημα που κερδίζει διαρκώς έδαφος πανευρωπαϊκά. Τον Μάρτιο του 2020 τέθηκε ακόμη και από τον πρώην Πρόεδρο της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, ο οποίος δήλωσε, προς έκπληξη όλων, ότι η κρίση του κορονοϊού είναι σαν να βρισκόμαστε σε πόλεμο και επομένως πρέπει να διαγραφούν ιδιωτικά χρέη που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκειά της.

Αυτή η ελάφρυνση του χρέους (δημόσιου και ιδιωτικού) θα πρέπει να συνοδευτεί από περισσότερα κονδύλια για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης. Το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ, αν και θετικό βήμα, είναι ανεπαρκές. Σχεδιάστηκε με τα δεδομένα του πρώτου κύματος της πανδημίας, ενώ πλέον η πανδημία έχει πολύ πιο εκτεταμένες και βαθιές συνέπειες. Και αν συγκριθεί με το διπλό πακέτο μέτρων του Προέδρου Μπάιντεν, συνολικού ύψους 4,15 τρισ. δολαρίων, φανερώνει τους εγγενείς αυτοπεριορισμούς του υφιστάμενου πολιτικού και οικονομικού συστήματος της Ευρώπης.

Τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης πρέπει να αυξηθούν σημαντικά - τουλάχιστον να διπλασιαστούν. Οι αναγκαίοι πόροι μπορούν να προκύψουν, μεταξύ άλλων, από τη θεσμοθέτηση ενός φόρου επί του πλούτου, τη θέσπιση ενός παγκόσμιου ελάχιστου εταιρικού φόρου και τη φορολόγηση των ψηφιακών γιγάντων. Τέτοια μέτρα μπορούν να οδηγήσουν σε πολλαπλά οφέλη, μεσοπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα. Θα επιτρέψουν τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης με κονδύλια που θα προέρχονται από τους κατέχοντες τον πλούτο και αυτούς που επωφελήθηκαν από την κρίση. Θα συμβάλουν στη φορολογική και κοινωνική δικαιοσύνη, επιμερίζοντας δικαιότερα τα φορολογικά βάρη και αμβλύνοντας τις υφιστάμενες συνθήκες παραβίασης του υγιούς ανταγωνισμού. Και θα επιτρέψουν τη δημιουργία μονιμότερων μηχανισμών μεταβιβαστικών πληρωμών και αμοιβαιοποίησης στην Ευρώπη, που θα συμβάλουν με τη σειρά τους πιο αποφασιστικά στην αντιμετώπιση των διαρκώς εντεινόμενων ανισοτήτων τόσο μεταξύ των κρατών μελών όσο και εντός των κρατών μελών.

Οι εντεινόμενες ανισότητες είναι αναμφίβολα ένα από τα μελανά σημεία της πανδημίας. Δεν είναι, βέβαια, ένα στοιχείο νέο. Η δημιουργία και όξυνση των ανισοτήτων αποτελούν αναπόδραστη συνέπεια των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Το ζήσαμε εμφατικά τις προηγούμενες δεκαετίες, με την τρομακτική συγκέντρωση υπερβολικού πλούτου στα χέρια λίγων, την ολιγαρχοποίηση της οικονομίας και την υποβάθμιση των κοινωνικών πολιτικών και των πολιτικών συνοχής και ουσιαστικής σύγκλισης.

Δεν θα πρέπει, άλλωστε, να ξεχνούμε ότι τις ανισότητες αυτές, όπως και την ανασφάλεια των πολιτών και τον φόβο τους για το μέλλον, είναι που εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο η ακροδεξιά στην Ευρώπη προκειμένου να ανελιχθεί. Ο ίδιος κίνδυνος αναδύεται και πάλι εν μέσω πανδημίας και πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε στην πηγή του, στις αιτίες του, αν θέλουμε να αποφύγουμε νέα άνοδο της ακροδεξιάς. Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι η λαϊκή δυσαρέσκεια και η κοινωνική αγωνία θα εκφράζονται μέσα από προοδευτικές, δημοκρατικές δυνάμεις και όχι μέσα από την στροφή στον συντηρητισμό και τις ακραίες θέσεις.

Η πανδημία λειτουργεί αναμφίβολα ως επιταχυντής αλλαγών τόσο για την ίδια την Ευρώπη όσο και για κάθε χώρα χωριστά. Και είναι ευκαιρία, αλλά και χρέος, της Αριστεράς και όλων των προοδευτικών δυνάμεων να αγωνιστούμε για μια ουσιαστική αλλαγή, για αλλαγή σελίδας στη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης, για μια αλλαγή προς μια τροχιά πραγματικά δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Είναι ένας αγώνας που οφείλουμε να δώσουμε και μπορούμε να κερδίσουμε.


* Ο Δημήτρης Παπαδημούλης είναι Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία. Είναι Συντονιστής της Ευρωομάδας της Αριστεράς (Τhe Left) στην Επιτροπή Προϋπολογισμών (BUDG), σκιώδης εισηγητής για το Ταμείο Ανάκαμψης και μέλος της Ομάδας Εργασίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον έλεγχο εφαρμογής του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Είναι, ακόμη, μέλος της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής (ECON) και αναπληρωματικό μέλος της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης (REGI).



Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία πλοήγησης και να αναλύουμε την επισκεψιμότητα της ιστοσελίδας μας. Με την παραμονή σας στην ιστοσελίδα, αποδέχεστε τη χρήση cookies όπως αυτή περιγράφεται στην Πολιτική Cookies ΟΚ