Στην ομιλία μου στην Ολομέλεια της Βουλής για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και ρύθμιση ειδικότερων θεμάτων απολιγνιτοποίησης» τόνισα ότι η ενεργειακή μετάβαση που σχεδιάζει η Νέα Δημοκρατία ούτε «πράσινη» είναι, ούτε αναπτυξιακή!

Εγκαταλείπουμε τον λιγνίτη, όχι για να υιοθετήσουμε ένα βιώσιμο μείγμα από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) όπως θα έπρεπε, αλλά ένα εισαγόμενο ορυκτό καύσιμο, το φυσικό αέριο, που θα τροφοδοτεί τις ιδιωτικές μονάδες παραγωγής και θα επιβαρύνει την οικονομία και το περιβάλλον...

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη εγκλωβίζει την Ελλάδα σε ένα στρεβλό ενεργειακό μοντέλο, αφενός με την εντελώς άναρχη και αναποτελεσματική ανάπτυξη των ΑΠΕ και αφετέρου με μια «απολιγνιτοποίηση» που δεν μας απαλλάσσει όμως από τα ορυκτά καύσιμα!

«Κατάφερε» να δημιουργήσει σε όλη τη χώρα τοπικά κινήματα κατά των ΑΠΕ, αφού δεν ολοκληρώνει τον ειδικό χωροταξικό σχεδιασμό και δεν θέτει προδιαγραφές και κριτήρια, παραβιάζοντας την αρχή της αναλογικότητας στην κατανομή τους.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Βοιωτίας, όπου η εγκατάσταση των ΑΠΕ καταστρέφει περιοχές NATURA, παρθένα δάση, αρχαιολογικούς χώρους, περιοχές ήπιας τουριστικής ανάπτυξης, ενώ αυξάνεται η εξάρτηση από το φυσικό αέριο, αφού ο νομός καλύπτει με έξι μονάδες φυσικού αερίου, και την έβδομη που ετοιμάζεται, το 32% της εγχώριας παραγωγής, με πάνω από 2,5 χιλιάδες ΜW!

Μια πραγματική και δίκαιη «πράσινη μετάβαση», με επαρκή ενεργειακό εφοδιασμό, διαφάνεια, συμμετοχή της κοινωνίας και προστασία των ευάλωτων καταναλωτών, αποτελεί στρατηγικό στόχο της επόμενης προοδευτικής κυβέρνησης, που θα κληθεί για δεύτερη φορά να συμμαζέψει τα καταστροφικά αποτελέσματα της νεοφιλελεύθερης λαίλαπας!

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

για την Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη το πεδίο της ενέργειας αποτελεί ακόμη ένα ιδανικό πεδίο απορρύθμισης και εκποίησης, ένα πραγματικό Ελντοράντο για τα ιδιωτικά συμφέροντα που η ίδια εξυπηρετεί με συγκινητική αφοσίωση.

Σηκώσατε τα μανίκια, κύριοι της Κυβέρνησης, και μέσα σε λιγότερο από δυόμισι χρόνια προλάβετε να ιδιωτικοποιήσετε, δηλαδή να ξεπουλήσετε τους σημαντικότερους δημόσιους φορείς ενέργειας της χώρας, από τη ΔΕΠΑ Υποδομών και το Διοικητικό Συμβούλιο των ΕΛΠΕ μέχρι τα δίκτυα του ΔΕΔΔΗΕ και φυσικά την ίδια τη ΔΕΗ. Και, βέβαια, μετά από τόση δουλειά ήρθαν τα βραβεία και οι πρωτιές. Πρώτη σε όλη την Ευρώπη η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, αλλά μόνο εκεί που για το καλό της χώρας θα έπρεπε να είναι τελευταία. Τον Δεκέμβριο η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι στην κορυφή της Ευρώπης ως προς τη χονδρική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, όπως ήταν και τον Αύγουστο.
Αυτή η πρωτιά σας, όμως, κύριοι Υπουργοί, έχει ως συνέπεια να βυθίζει την ελληνική κοινωνία στην ανέχεια. Τα νοικοκυριά, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ακόμα και οι βιομηχανίες στενάζουν κάτω από το αυξανόμενο κόστος της ενέργειας. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η εστίαση, τα ξενοδοχεία, οι φούρνοι, οι αγρότες επιβαρύνονται με 1.000 έως 1.500 ευρώ επιπλέον για το ηλεκτρικό κάθε μήνα, ενώ η βιομηχανία επιβαρύνεται με αύξηση 150 εκατομμυρίων ευρώ στο ρεύμα χαμηλής και μέσης τάσης το μήνα, αλλά και με αύξηση του κόστους παραγωγής από 20% έως και 40%.

Με τέτοια εκτόξευση στα κόστη παραγωγής δεν απορεί κανείς που τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν πρωτοφανές κύμα ανατιμήσεων σε όλα τα βασικά καταναλωτικά προϊόντα, που μια απλή επίσκεψη στο σούπερ-μάρκετ της γειτονιάς έχει μετατραπεί σε εφιάλτη για τους πολίτες. Εδώ, όμως, οι συνάδελφοι της Νέας Δημοκρατίας αλληλοσυγχαίρονται για το σπουδαίο έργο τους.

Ούτε βέβαια απορεί κανείς που οι προμηθευτές βρήκαν ευκαιρία να αισχροκερδήσουν μέσα στο 2020, εν μέσω πανδημίας, πωλώντας τέσσερις φορές πάνω από τη χονδρική τιμή του ρεύματος, αφού κανείς δεν τους ελέγχει, ενώ η ιδιωτική πλέον ΔΕΗ στέλνει τον έναν μετά τον άλλον τους «φουσκωμένους» λογαριασμούς στα νοικοκυριά.

Μέσα σε αυτό, λοιπόν, το ασφυκτικό πλαίσιο που εσείς δημιουργήσατε, κύριοι Υπουργοί, έρχεστε τώρα να μας παρουσιάσετε ένα σχέδιο για την δήθεν πράσινη μετάβαση στην ενέργεια.

Ας το εξετάσουμε προσεκτικά, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι.

Με το νομοσχέδιο που συζητούμε σήμερα η Κυβέρνηση Μητσοτάκη στήνει και πάλι ένα φανταχτερό επικοινωνιακό σκηνικό πάνω στο οποίο τοποθετεί τις φωτεινές επιγραφές της απολιγνιτοποίησης και της δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης. Τί βρίσκουμε, όμως, πίσω από αυτό το σκηνικό της παραπλάνησης; Βρίσκουμε το πρώτο και μεγαλύτερο ψέμα της, που αφορά φυσικά στην ίδια την απολιγνιτοποίηση, που υποτίθεται πως θα οδηγήσει την Ελλάδα στην εποχή της πράσινης ενέργειας.

Ισχύει, όμως, αυτό που λέει; Όχι, βέβαια. Κύριοι Υπουργοί, η απολιγνιτοποίηση, όπως την σχεδιάζετε, δεν σημαίνει απανθρακοποίηση, δεν σημαίνει σταδιακή απεξάρτηση της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα. Εσείς θέλετε να εγκαταλείψουμε ένα εγχώριο ορυκτό καύσιμο, το λιγνίτη, όχι για να υιοθετήσουμε ένα βιώσιμο μείγμα από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως θα έπρεπε, αλλά ένα εισαγόμενο ορυκτό καύσιμο, το φυσικό αέριο, που θα τροφοδοτεί τις ιδιωτικές μονάδες παραγωγής, που θα επιβαρύνει την οικονομία με μεγάλο κόστος και θα δεσμεύσει τη χώρα για πολλά χρόνια. Με δική σας ευθύνη η χώρα απομακρύνεται από τον πράσινο δρόμο που άνοιξε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ -και όσο κι αν δεν θέλετε να το ακούτε, θα το επαναλάβω-, ήδη από το 2015, με τη δέσμευση του Αλέξη Τσίπρα για την κλιματική ουδετερότητα στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και βέβαια από το 2016 με τον πρώτο νόμο για το κλίμα που ενσωμάτωσε στο εγχώριο Δίκαιο τη Συμφωνία των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή.

Ας έρθουμε τώρα στα άρθρα 2 έως 15 του παρόντος, στο προτεινόμενο μοντέλο δηλαδή διακυβέρνησης απολιγνιτοποίησης που περιλαμβάνει την Ειδική Υπηρεσία Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης στο Υπουργείο Ανάπτυξης και τη Μετάβαση ΑΕ, για τη σύσταση των οποίων μάλιστα χρειαστήκατε δυόμισι χρόνια προετοιμασίας. Λογικό όμως φαίνεται αυτό, αφού ούτε για το χρονικό ορίζοντα της απολιγνιτοποίησης είχατε καταλήξει. Ξεκινήσατε με όριο της μετάβασης στο 2028, περάσετε στο 2023, μετά πάλι στο 2025 και πάλι πίσω στο 2028. Χρειαστήκατε, λοιπόν, δυόμισι χρόνια για ένα σχήμα που τελικά δεν πληροί καμία ευρωπαϊκή και διεθνή προδιαγραφή.

Δεν πληροί ούτε τον κανονισμό για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, ούτε τον κανονισμό για τις κοινές διατάξεις των Ταμείων, ούτε την εργαλειοθήκη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διακυβέρνηση της μετάβασης, ούτε τις οδηγίες της Παγκόσμιας Τράπεζας. Δυόμισι χρόνια για ένα μοντέλο εξαιρετικά περίπλοκο, με «γκρίζες» ζώνες, κατά την προσφιλή σας μέθοδο, με πλήρη παραγκωνισμό του Υπουργείου Περιβάλλοντος, με πολλές επικαλύψεις αρμοδιοτήτων, με παράλληλες δομές στο Υπουργείο Ανάπτυξης και τη Μετάβαση ΑΕ, με υπερεξουσίες χωρίς έλεγχο, με μια αλλοπρόσαλλη πολυαρχία ανάμεσα στον Υπουργό, στον Συντονιστή, στον Διοικητή, στον Διευθύνοντα Σύμβουλο, στον εντεταλμένο σύμβουλο. Δυόμισι χρόνια για μια δομή που αποκλείει την κοινωνία των πολιτών, που αγνοεί και πάλι προκλητικά τους φορείς της Αυτοδιοίκησης και τις ενεργειακές κοινότητες φυσικά, που εξαφανίζει συνολικά την περιφερειακή διάσταση της μετάδοσης.

Με το «άριστο» μοντέλο σας δημιουργείτε τρεισήμισι χιλιάδες θέσεις ανέργων στις λιγνιτικές περιοχές, στη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη, χωρίς σχέδιο για την εργασιακή αποκατάστασή τους. Και όμως, δεν τους δίνετε καν εκπροσώπηση στη νέα δομή, ακριβώς γιατί δεν θέλετε να ακουστεί η φωνή τους και να υπάρχει κοινωνικός έλεγχος.

Ταυτόχρονα, φυσικά, δεν παραλείψατε να προβλέψετε τουλάχιστον εβδομήντα οκτώ θέσεις στην ειδική υπηρεσία και απροσδιόριστο αριθμό διευθυντών στην εταιρεία, χωρίς σαφή κριτήρια πρόσληψης, αλλά με διατάξεις για χρυσοφόρα μπόνους και ειδικά μισθολόγια όπως κάνατε και στη ΔΕΗ. Είμαστε σίγουροι ότι θα βρεθούν πολύ σύντομα τα γαλάζια golden boys που θα καλύψουν αυτές τις θέσεις.

Αυτά δεν τα ξεχάσετε, λοιπόν, αλλά ξεχάσατε τη δημιουργία των κατάλληλων μηχανισμών θεσμικού και κοινωνικού ελέγχου της όλης δομής. Δεν θεσπίζετε αυτόνομο Παρατηρητήριο Δίκαιης Μετάβασης, ούτε σαφείς διαδικασίες ελέγχου στη Μετάβαση ΑΕ από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας, τη Συντονιστική και την Κυβερνητική Επιτροπή, ούτε καν από τη Βουλή. Όλοι σχεδόν οι φορείς σας επεσήμαναν στην ακρόαση αυτές τις ελλείψεις και τις στρεβλώσεις, όπως και το ότι εκκρεμεί η διευθέτηση του ζητήματος της αποκατάστασης και αξιοποίησης των εδαφών στις λιγνιτικές περιοχές, ενώ οι συνεχιζόμενες εκκρεμότητες στο χωροταξικό σχεδιασμό παρατείνουν την αγωνία των τοπικών κοινωνιών.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

η ενεργειακή μετάβαση που σχεδιάζει η Κυβέρνηση Μητσοτάκη ούτε πράσινη είναι ούτε αναπτυξιακή. Εγκλωβίζει την ελληνική κοινωνία και την οικονομία σε ένα στρεβλό μοντέλο αφενός με την εντελώς άναρχη και αναποτελεσματική ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αφετέρου με την απολιγνιτοποίηση, που δεν μας απαλλάσσει όμως από τα ορυκτά καύσιμα.

Κατάφερε να δημιουργήσει σε όλη τη χώρα τοπικά κινήματα κατά των ΑΠΕ, αφού αντί να ολοκληρώσει τον ειδικό χωροταξικό σχεδιασμό και να θέσει προδιαγραφές και κριτήρια, επιχειρεί τις ανεξέλεγκτες και καταστροφικές για το περιβάλλον εγκαταστάσεις τους σε περιοχές NATURA, σε παρθένα δάση, σε αρχαιολογικούς χώρους, σε περιοχές φυσικού κάλλους, σε περιοχές ήπιου τουριστικού εναλλακτικού τουρισμού, παντού, ανεξέλεγκτα, όπου και όπως εξυπηρετούνται τα ιδιωτικά συμφέροντα που εκπροσωπεί.
Σε αυτό το πλαίσιο χαρακτηριστικό είναι και το παράδειγμα της καταστροφής που έχει προκαλέσει και συνεχίζει να προκαλεί στη Βοιωτία όσον αφορά τις ΑΠΕ, μην έχοντας κανένα καθεστώς προστασίας αλλά και την εξάρτηση από το φυσικό αέριο, αφού η Βοιωτία καλύπτει με έξι μονάδες φυσικού αερίου και την έβδομη, που ετοιμάζεται τώρα, το 32% της εγχώριας συνολικής παραγωγής, δηλαδή περίπου δυόμισι χιλιάδες Μεγαβάτ. Για ποιο ενεργειακό βιώσιμο μείγμα μιλάμε; Για ποια αρχή της αναλογικότητας;

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, μία πραγματική και δίκαιη πράσινη μετάβαση, με επάρκεια στον ενεργειακό εφοδιασμό, με διαφάνεια, με συμμετοχή της κοινωνίας και με την προστασία των ευάλωτων καταναλωτών διαφεύγει της πολιτικής επιλογής της Κυβέρνησης Μητσοτάκη. Αποτελεί, όμως, στρατηγικό στόχο της επόμενης προοδευτικής κυβέρνησης, που θα κληθεί για δεύτερη φορά να συμμαζέψει τα καταστροφικά αποτελέσματα της νεοφιλελεύθερης λαίλαπας.