Απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ερώτηση του ευρωβουλευτή ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – ΠΣ / The Left και μέλους της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE),Κώστα Αρβανίτη για τα SLAPPs κατά πολιτών

Την απόλυτη και σαφή αποδοκιμασία της πρακτικής των αγωγών SLAPP σε βάρος δημοσιογράφων αλλά και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών επαναλαμβάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαντώντας σε ερώτηση του Κώστα Αρβανίτη, επαναβεβαιώνοντας μάλιστα το χρονοδιάγραμμα που έχει ήδη δρομολογηθεί για τη σχετική της πρωτοβουλία.

Ο Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ  - Προοδευτική Συμμαχία / TheLeft είχε απευθύνει στην Κομισιόν σχετική γραπτή ερώτηση, την πρώτη μιας σειράς από ερωτήματα καθώς τους τελευταίους μήνες η καταχρηστική αυτή πρακτική έχει λάβει μορφή χιονοστιβάδας. Οι αγωγές SLAPP έχουν πλέον καταστεί – με την ανοχή και την αδράνεια της Ελληνικής Πολιτείας – ένας επιπλέον παράγοντας που επιβαρύνει μια ήδη δύσκολη, αν όχι προβληματική κατάσταση στον τομέα της Ενημέρωσης.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο οι Δημοσιογράφοι που στοχοποιούνται από τις αγωγές αυτές, αλλά και πλήθος οργανωμένων φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών, όπως το Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου. Με αφορμή τις μαζικές αγωγές σε βάρος μελών του Παρατηρητηρίου, αγωγές που ολοφάνερα επιδιώκουν να εξασθενίσουν τις αντιδράσεις εκφοβίζοντας και απειλώντας με οικονομική εξάντληση όσους αντιστέκονται σε αμφισβητούμενης νομιμότητας επιχειρηματικές πρακτικές, κατατέθηκε η συγκεκριμένη ερώτηση.

Απέναντι σ’ αυτές τις πρακτικές, η αρμόδια Αντιπρόεδρος Αξιών & Διαφάνειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Vera Jourová επαναλαμβάνει την απόφαση της Κομισιόν να αναλάβει πρωτοβουλία για την προστασία των δημοσιογράφων και των υπερασπιστών των δικαιωμάτων από καταχρηστικές προσφυγές στη δικαιοσύνη. Μάλιστα, όπως υπογραμμίζει, η πρωτοβουλία αυτή βρίσκεται ήδη στο στάδιο της επεξεργασίας, εντός του χρονοδιαγράμματος που έχει τεθεί με ορατό στόχο το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.

Ταυτόχρονα, αναγνωρίζει την ανάγκη για δράσεις με στόχο τη βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος για τους δημοσιογράφους και τη διασφάλιση της ελευθερίας και της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης.

Στο πλαίσιο αυτό και με δεδομένη τη ρητή επαναβεβαίωση από πλευράς Κομισιόν τόσο της σαφούς αποδοκιμασίας της πρακτικής των SLAPP όσο και της εν εξελίξει πρωτοβουλίας για τη διαμόρφωση ενός επαρκούς πλαισίου προστασίας από τις καταχρηστικές αυτές αγωγές, καθώς και άλλων πρωτοβουλιών στην ίδια κατεύθυνση όπως περιλαμβάνονται από την Επίτροπο στην απάντησή της, προκαλεί ερωτήματα η στάση της Κυβέρνησης Μητσοτάκη. Από τη μια παρακολουθεί αδιάφορη το κύμα των SLAPP να παίρνει διαστάσεις χιονοστιβάδας χωρίς να αντιδρά, από την άλλη θεσπίζει διατάξεις περί «διασποράς ψευδών ειδήσεων», που διευκολύνουν την άσκηση εκφοβιστικών αγωγών!

Είναι προφανές πως και στο πεδίο αυτό η Ελλάδα των «Μένουμε Ευρώπη» επιλέγει την ανοχή, αν όχι τη στήριξη, σε πρακτικές που υπονομεύουν την Ελευθερία της Ενημέρωσης, τη δράση της Κοινωνίας των Πολιτών, σε τελική ανάλυση το ίδιο το Κράτος Δικαίου.

Θα αναμένουμε με ενδιαφέρον την πρωτοβουλία της Κομισιόν, μια πρωτοβουλία που οι συνθήκες στη χώρα μας με ευθύνη και της Κυβέρνησης Μητσοτάκη έχουν καταστήσει αναγκαία.

Ακολουθούν τα πλήρη κείμενα της απάντησης Γιούροβα και της ερώτησης του Κώστα Αρβανίτη:

Aπάντηση της αντιπροέδρου κ. Jourová

εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

(27.1.2022)

Οι δημοκρατίες εξαρτώνται από την ενεργό συμμετοχή των δημοσιογράφων και της κοινωνίας των πολιτών όταν διακυβεύεται το δημόσιο συμφέρον. Όπως ανακοινώθηκε στο σχέδιο δράσης για την ευρωπαϊκή δημοκρατία, η Επιτροπή προετοιμάζει επί του παρόντος μια πρωτοβουλία για την προστασία των δημοσιογράφων και των υπερασπιστών των δικαιωμάτων από καταχρηστικές προσφυγές στη δικαιοσύνη, γνωστές και ως «στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού» («SLAPP»). Η πρωτοβουλία αυτή έχει προγραμματιστεί για το πρώτο εξάμηνο του 2022. Στόχος της Επιτροπής είναι να προτείνει μια ολοκληρωμένη δέσμη νομοθετικών και μη νομοθετικών μέτρων για την παροχή του καλύτερου δυνατού συνδυασμού στήριξης όσων αποτελούν στόχο των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού, καθώς και αποτρεπτικά μέτρα για την πρόληψη των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού στην ΕΕ. Η πρωτοβουλία κατά των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού θα ενισχυθεί με άλλες δράσεις για τη βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος για τους δημοσιογράφους και τη διασφάλιση της ελευθερίας και της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης.

Παράλληλα, η Επιτροπή αξιολογεί επίσης την εφαρμογή σχετικών μέσων ιδιωτικού διεθνούς δικαίου, και συγκεκριμένα του κανονισμού Βρυξέλλες Ια[1] και του κανονισμού Ρώμη ΙΙ[2]. Σε συνέχεια των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης, η Επιτροπή θα εκτιμήσει την ανάγκη επανεξέτασης των δύο αυτών μέσων, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού, σε μεταγενέστερο στάδιο. Η πιθανή επανεξέταση αυτών των δύο οριζόντιων μέσων θα έχει πεδίο πολύ ευρύτερο από τα στοιχεία που αφορούν ειδικά τις στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού.


Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης E-005476/2021

προς την Επιτροπή

Άρθρο 138 του Κανονισμού

KonstantinosArvanitis (TheLeft)

Θέμα:          Σειρά αγωγών, με σαφή χαρακτηριστικά SLAPP, από τα Ναυπηγεία Νεωρίου Σύρου κατά πολιτών

Στην Ελλάδα βρίσκεται σε εξέλιξη μια σειρά από αγωγές, που η ιδιοκτησία των Ναυπηγείων Νεωρίου Σύρου έχει καταθέσει κατά κατοίκων του νησιού, μελών του Παρατηρητηρίου Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου.

Η καταχρηστική ή εύκολη προσφυγή σε αλλεπάλληλες δίκες από εταιρείες με άνεση καταβολής δικαστικών εξόδων, οι οποίες φέρονται να παρανομούν και παράλληλα επιδιώκουν να εξασθενίσουν τις αντιδράσεις εκφοβίζοντας και απειλώντας με οικονομική εξάντληση όσους αντιστέκονται, αποτελεί γενικότερο φαινόμενο.

Η πρακτική αυτή, γνωστή ως SLAPP, βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο της προσοχής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των άλλων αρμόδιων θεσμικών οργάνων της Ένωσης.

Η συγκεκριμένη στρατηγική διευρύνεται ολοένα και θα εξακολουθήσει να αποτελεί όχημα αποτροπής της ενεργής συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και εργαλείο καταστολής της δράσης συλλογικών φορέων, αν οι εμπνευστές της δεν αναχαιτιστούν αποτελεσματικά.

Ερωτάται συνεπώς η Επιτροπή:

Πώς σκοπεύει να αποθαρρύνει αυτή τη μορφή διάβρωσης της λειτουργίας της Δικαιοσύνης και να προστατεύσει τα νυν αλλά και μελλοντικά θύματα του SLAPP;

Σχεδιάζει να αναθεωρήσει το πλαίσιο της Ένωσης για το Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο με στόχο την αδρανοποίηση της πρακτικής «αναζήτησης της ευνοϊκότερης δικαιοδοσίας» ώστε ενεργοί πολίτες να μην στοχοποιούνται με τη μέθοδο του SLAPP;


[1]Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1215/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2012, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις  (ΕΕ L 351 της 20.12.2012, σ. 1).

[2]Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 864/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Ιουλίου 2007, για το εφαρμοστέο δίκαιο στις εξωσυμβατικές ενοχές («Ρώμη II») (ΕΕ L 199 της 31.7.2007, σ. 40).