Ομιλία Γ. Πούλου στην Ολομέλεια της Βουλής για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου

Στην ομιλία μου στην Ολ​ομέλεια της Βουλής για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου «Κύρωση Κώδικα Νομοθεσίας για την υποδοχή, τη διεθνή προστασία πολιτών τρίτων χωρών κ.λπ.» τόνισα ότι ο νέος Κώδικας σαν μοναδικό στόχο έχει να υπηρετήσει το δόγμα της πάση θυσία αποτροπής των προσφυγικών ροών, και γι’ αυτό καθιερώνει καθεστώς παρεκκλίσεων από την αρχή της εξατομικευμένης εξέτασης των αιτήσεων διεθνούς προστασίας.

Στο πλαίσιο αυτό, υπογράμμισα ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη σχεδίασε και υλοποίησεσχέδιο διάλυσης του επιτυχημένου Προγράμματος «ESTIA», που τόσα οφέλη προσέφερε στις τοπικές κοινωνίες, στους νέους που δούλευαν στο πρόγραμμα, στους μικροϊδιοκτήτες που μέσα στην κρίση μπορούσαν να εισπράττουν ένα ενοίκιο, στην τοπική αγορά, αλλά και στους πρόσφυγες. Το παράδειγμα της Λιβαδειάς, που υπηρέτησα τότε ως Δήμαρχος και που βραβεύτηκε πανελλαδικά και πανευρωπαϊκά, αποδεικνύει του λόγου το αληθές.

Τέλος, επεσήμανα ότι το μόνο που κωδικοποιεί ο νέος Κώδικας είναι το ιδεοληπτικό δόγμα μιας κυβέρνησης που δεν μπορεί και δεν θέλει να διαχειριστεί το προσφυγικό προς όφελος τόσο της ελληνικής κοινωνίας όσο και των προσφύγων.

Η νέα προοδευτική κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία θα δουλέψει μαζί με την κοινωνία, για να ευθυγραμμιστεί και πάλι η χώρα με το διεθνές δίκαιο, να προστατευτεί η εθνική κυριαρχία, αλλά και να προχωρήσει η ουσιαστική ένταξη των προσφύγων.

Αναλυτικά η ομιλία:

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
συζητούμε σήμερα για μία ακόμη απόπειρα της Κυβέρνησης Μητσοτάκη να κωδικοποιήσει τη νομοθεσία περί διεθνούς προστασίας πολιτών τρίτων χωρών και πραγματικά έχουμε χάσει το λογαριασμό.
Ο πρώτος σχετικός Κώδικας μάς παρουσιάστηκε το 2019 με πολλές τυμπανοκρουσίες, αλλά πριν συμπληρώσει τρία χρόνια, ένας νέος παίρνει σήμερα τη θέση του. Όμως, ούτε αυτός θα μακροημερεύσει, αφού το νέο ευρωπαϊκό σύμφωνο για την μετανάστευση και το άσυλο θα οδηγήσει σύντομα σε έναν τρίτο κώδικα.
Εμείς γνωρίζαμε, κύριοι Υπουργοί, ότι η κωδικοποίηση των νόμων αποτελεί μια χρήσιμη νομοθετική πρακτική, ώστε η δικαιοσύνη, η διοίκηση και οι πολίτες να έχουν στη διάθεσή τους ένα συνεκτικό και κατανοητό σύστημα διατάξεων που θα θεωρείται από όλους ως οριστικό και δεδομένο για πολλά χρόνια.
Όμως, εσείς αλλάζετε τους κώδικες σαν τα πουκάμισα και ούτε ιδρώνει το αυτί σας για το πλήγμα στην ασφάλεια δικαίου, στην καλή νομοθέτηση ή στην πολύπαθη εκείνη επιτελικότητα που την έχετε καταντήσει ανέκδοτο.
Μήπως όμως ο νέος Κώδικάς σας είναι τόσο άψογος που άξιζε τον κόπο η αλλαγή; Δυστυχώς, ούτε αυτό ισχύει, αφού στο νέο Κώδικα συγκεντρώνετε όπως όπως τα δεκάδες νομοθετικά μπαλώματα της τελευταίας τριετίας, με πολλές αστοχίες, ασάφειες και επικαλύψεις. Αναρωτιόμαστε μάλιστα αν μπορεί καν να χαρακτηριστεί «κώδικας», αφού δεν κωδικοποιεί μόνο υπάρχουσα νομοθεσία, αλλά συμπεριλαμβάνει και νέες ρυθμίσεις και γι’ αυτό θα έπρεπε να τύχει διαφορετικής επεξεργασίας.
Όμως, εσείς επιλέξατε τη μορφή του κώδικα όχι γιατί σας ενδιαφέρει το νομοθετικό νοικοκύρεμα, αλλά για να πετύχετε με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια, να περάσετε δηλαδή «πακέτο» όλες τις αλλαγές γρήγορα και χωρίς την –ενοχλητική για εσάς- διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών, αλλά και για να στήσετε ακόμη ένα επικοινωνιακό αφήγημα περί δήθεν τακτοποίησης ενός χαοτικού πεδίου και όλα αυτά με ένα νομοθέτημα που, όπως θα δούμε στη συνέχεια, φέρει φαρδιά πλατιά τη σφραγίδα της ιδεοληψίας σας για πάση θυσία αποτροπή των προσφυγικών ροών.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
το γεγονός ότι ο νέος Κώδικας εντάσσεται μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της πολιτικής της Κυβέρνησης Μητσοτάκη για το προσφυγικό αρκεί για να τον αναιρέσει πλήρως. Ποιο είναι αυτό το πολιτικό πλαίσιο; Τρία χρόνια προπαγάνδας για μια Ελλάδα δήθεν φρούριο και ασπίδα της Ευρώπης. Τρία χρόνια υποκρισίας άστοχων θεσμικών πειραματισμών, προσχηματικών πολιτικών και στοχοποίηση των προσφύγων. Τρία χρόνια παγκόσμιου διασυρμού της χώρας από τη βροχή των καταγγελιών για παράνομες επαναπροωθήσεις.
Κι όμως, τολμάτε, κύριε Υπουργέ, να κάνετε τη σύγκριση με το ΣΥΡΙΖΑ που διαχειρίστηκε επιτυχώς το 2015 μια πλημμυρίδα με περισσότερους από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες, ενώ εσείς αντιμετωπίσατε ροές ελάχιστων χιλιάδων, όπως λέτε. Και η επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ έχει μεγαλύτερη αξία γιατί έγινε με απόλυτο σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και η χώρα μας αναδείχθηκε ως παράδειγμα αλληλεγγύης και ανθρωπισμού.
Όμως, οι εκλογές πλησιάζουν και πιάσατε το γνωστό τροπάρι. Εργαλειοποιείτε ξανά το προσφυγικό, για να μαζέψετε στη «γαλάζια» πολυκατοικία της ακροδεξιάς ψήφους που και άλλα κόμματα διεκδικούν. Γιατί πώς να σας πιστέψουμε ότι όντως θέλετε να νοικοκυρέψετε το θεσμικό πλαίσιο;
Εσείς δεν καταργήσατε το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου το 2019 ως δήθεν κακή καινοτομία του ΣΥΡΙΖΑ και όταν πανικόβλητοι αντιληφθήκατε το σφάλμα σας το επανασυστήσατε εν μια νυκτί; Εσείς δεν κάνατε το ίδιο Υπουργείο πρωταθλητή των απευθείας αναθέσεων; Εσείς δεν αντικαταστήσατε τον διοικητικό μηχανισμό του με στρατό γαλάζιων μετακλητών που ουσιαστικά το διοικούν και κάνετε αναθέσεις εκατομμυρίων σε εταιρεία συμβούλων;  Εσείς δεν βάζετε λουκέτο στο πρόγραμμα «ΕΣΤΙΑ», αφού πρώτα φροντίσατε να πετάξετε εκτός την αυτοδιοίκηση, τις τοπικές κοινωνίες δηλαδή, για να γεμίσετε τις δομές-φυλακές στα νησιά; Εσείς δεν φέρατε μια εντελώς προσχηματική και πρόχειρη στρατηγική ένταξης, με αποκλειστικό στόχο το ζεστό χρήμα του Ταμείου Ανάκαμψης; Εσείς είστε υπεύθυνοι για όλα αυτά. Δικά σας έργα είναι.
Επομένως, μέσα σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο που περιέγραψα, ο νέος Κώδικας σαν μοναδικό στόχο έχει να υπηρετήσει το δόγμα της αποτροπής των ροών. Και πράγματι, σε πρακτικό επίπεδο το μόνο που πετυχαίνει είναι να καθιερώνει ένα συστηματικό καθεστώς παρεκκλίσεων από την αρχή της εξατομικευμένης εξέτασης των αιτήσεων διεθνούς προστασίας, αλλοιώνοντας το πνεύμα των σχετικών ευρωπαϊκών οδηγιών και δημιουργώντας κατάλληλες συνθήκες για νέες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και αυτά, αφού ενσωματώνει τους απαράδεκτους και προκατασκευασμένες διαχωρισμούς σε πραγματικούς και μη πραγματικούς πρόσφυγες, αφού διατηρεί στο ακέραιο την απαράδεκτη ΚΥΑ που αναγνωρίζει την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα για μια σειρά εθνικότητες.
Ωστόσο η μεγάλη γκρίζα ζώνη στον Κώδικα αφορά στην ένταξη των προσφύγων, αφού όχι μόνο απουσιάζει από αυτόν κάθε διασύνδεση με το καθεστώς της ένταξης με τη δήθεν στρατηγική σας, αλλά οι συνθήκες για τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας γίνονται ακόμα πιο δύσκολες.
Με το άρθρο 109, για παράδειγμα, επιβεβαιώνεται η υποχρέωση αποχώρησης των αναγνωρισμένων προσφύγων από τις θέσεις υποδοχής εντός τριάντα ημερών. Και καταλαβαίνουμε όλοι ότι αυτό, σε συνδυασμό με το ελλιπές πλαίσιο της νέας στρατηγικής ένταξης για τη στήριξη των προσφύγων, θα οδηγήσει σε νέα έξαρση της ασυλίας τους.
Όμως, η Κυβέρνηση επιμένει στο κλείσιμο του Ελαιώνα που υποτίθεται ότι θα αποτελούσε transit δομή για αναγνωρισμένους που είναι σε αναμονή ένταξης σε στεγαστικό πρόγραμμα ή λήψης βοηθήματος, γιατί επιθυμεί μόνο την γκετοποίηση των προσφύγων στις αποθήκες ψυχών των νησιών. Δεν θέλει την κατανομή τους μέσα στα αστικά κέντρα που μπορεί να συμβάλλει τα μέγιστα στην κοινωνική τους ένταξη.
Γι’ αυτό εξάλλου, κύριοι Υπουργοί, σχεδιάσατε και υλοποιήσατε σχέδιο διάλυσης του επιτυχημένου –όπως είπατε, κύριε Υπουργέ, πριν- προγράμματος «ΕΣΤΙΑ», που τόσα οφέλη προσέφερε τελικά και στις τοπικές κοινωνίες, στους νέους που δούλευαν στο πρόγραμμα, στους μικροϊδιοκτήτες που μέσα στην κρίση μπορούσαν να εισπράττουν ένα ενοίκιο, στην τοπική αγορά, αλλά και στους πρόσφυγες. Το παράδειγμα της Λιβαδειάς, που υπηρέτησα τότε ως δήμαρχος και που βραβεύτηκε πανελλαδικά και ευρωπαϊκά, αποτελεί πραγματικά την αλήθεια των λόγων μου.
Από τις 16 Απριλίου, λοιπόν, οι διαθέσιμες θέσεις στο πρόγραμμα περιορίστηκαν σε 10.000 από 27.000 το 2021, ενώ οριστικό λουκέτο θα μπει στο τέλος του έτους. Με αποκλειστική ευθύνη της Κυβέρνησής σας συνεχίζονται από τον Ιανουάριο οι καθυστερήσεις στην εκταμίευση των πόρων προς τουλάχιστον έντεκα οργανώσεις και δεκατέσσερις δημοτικές επιχειρήσεις, σε δεκαπέντε πόλεις που υλοποιούν το πρόγραμμα.
Μόλις σήμερα, κύριε Υπουργέ, έμαθα ότι αναρτήθηκε στο «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» μετά από καθυστέρηση δύο και τριών μηνών, όπως πάντα.
Το αποτέλεσμα είναι να μην καταβάλλεται το ενοίκιο στους ιδιοκτήτες τουλάχιστον τριών χιλιάδων επτακοσίων εξήντα έξι κατοικιών, να παραμένουν ακάλυπτα τα πάγια έξοδα, απλήρωτοι οι προμηθευτές και οι εργαζόμενοι, μια τακτική που ακολουθήσατε από το Σεπτέμβριο του 2021, όταν απεχώρησε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες από το πρόγραμμα και το αναλάβαμε εσείς, κύριε Υπουργέ. Δεν θα ξεχάσει κανείς την αναλγησία σας που αφήσατε ανθρώπους –τότε, το φθινόπωρο- οικογένειες με μικρά παιδιά στη φτώχεια και στην ασιτία.
Επιπλέον, αφού το πρόγραμμα πετσοκόφτηκε δραματικά, μεγάλος αριθμός κατοικιών πρέπει να απενοικιαστούν άμεσα και να επιστρέψουν στους ιδιοκτήτες τους στην αρχική μορφή. Ωστόσο οι δημοτικές επιχειρήσεις και οι οργανώσεις δεν διαθέτουν την αναγκαία ρευστότητα, για να προχωρήσουν στην αποκατάσταση των κατοικιών αυτών και μάλιστα μέσα σε πιεστικές προθεσμίες.
Η ταλαιπωρία συνεχίζεται λοιπόν και η Κυβέρνηση-μπαταχτσής σφυρίζει αδιάφορα, αλλά κανένα σχετικό πρόβλημα δεν αναμένεται να λυθεί ούτε στο μέλλον, αφού η νέα στρατηγική της κ. Βούλτεψη για την κοινωνική ένταξη των προσφύγων είναι εντελώς προσχηματική και προβληματική.
Εγκαταλείψατε, κύριοι Υπουργοί, την ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη στρατηγική ένταξης που παραλάβατε από το ΣΥΡΙΖΑ το 2019 για να φέρετε τι; Ένα κείμενο προσχηματικό που εκπονήσατε κυριολεκτικά στο πόδι, μόνο και μόνο για να πετύχετε την εκταμίευση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Όμως, οι ελλείψεις του είναι τραγικές, αφού για πρώτη φορά βλέπουμε σε μια στρατηγική ένταξης να έχουν αποκλειστεί οι μετανάστες και να αναφέρονται μόνο οι πρόσφυγες, αλλά και να απουσιάζουν εντελώς οι φορείς υλοποίησης, η αυτοδιοίκηση, ο χρονοπρογραμματισμός και η χρηματοδότηση. Πώς, αλήθεια, θα πετύχετε οποιαδήποτε ένταξη;
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το μόνο που κωδικοποιεί ο νέος Κώδικας είναι το ιδεοληπτικό δόγμα μιας κυβέρνησης που δεν μπορεί και δεν θέλει να διαχειριστεί το προσφυγικό προς όφελος τόσο της ελληνικής κοινωνίας όσο και των προσφύγων.
Η νέα προοδευτική κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία θα δουλέψει μαζί με την κοινωνία, για να ευθυγραμμιστεί και πάλι η χώρα με το διεθνές δίκαιο, να προστατευτεί η εθνική κυριαρχία, αλλά και να προχωρήσει η ουσιαστική ένταξη των προσφύγων.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.