Εισήγηση της Πέτης Πέρκα στην Α΄ συνεδρ​ίαση της Βουλής για το ν/σ του ΥΠΕΝ για ΑΠΕ, αποθήκευση ενέργειας, θαλάσσια ΦΒ και άλλες διατάξεις για ενέργεια και περιβάλλον

Θα περίμενε κανείς να έχετε υιοθετήσει κάποιες από τις προτάσεις της Ε.Ε. όπως περιγράφονται στη δεύτερη εργαλειοθήκη (8 Μαρτίου) που συμπλήρωνε την πρώτη του Οκτώβρη με προτεινόμενα μέτρα αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης, στο λεπτομερές σχέδιο REPowerEU, που δημοσιεύτηκε στις 18.5.2022, στη Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 18.5.2022 (C 2022 3219 FINAL), σχετικά με την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης για έργα  ΑΠΕ, αλλά και στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την τροποποίηση της οδηγίας 2018/2001, σε ό,τι αφορά στην προώθηση της ενέργειας ΑΠΕ.

Πολύ φοβάμαι ότι ενώ επικαλείστε όλα αυτά τα εργαλεία, δεν τα εφαρμόζετε στο νομοσχέδιο που μας φέρατε ή για να το θέσω και διαφορετικά, επιχειρείτε μια αποσπασματική και στρεβλή μεταφορά με τρόπο που δεν βοηθάει τον σκοπό της πράσινης μετάβασης. Είναι φανερό ότι δεν πιστεύετε στην πράσινη μετάβαση και δεν ακολουθήσατε τίποτα από τα παραπάνω, ούτε Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ούτε βέλτιστες πρακτικές, ούτε μελέτες επιστημονικά τεκμηριωμένες.

Για να δούμε όμως κάποιες βασικές συστάσεις της Ε.Ε. που δεν λάβατε υπόψη:

1.    ΤΑΧΥΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΤΕΡΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ
Από την ενδιάμεση έκθεση της μελέτης RES Simplify, που εκπονήθηκε για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκύπτει ότι τα διοικητικά ζητήματα και τα θέματα δικτύου αποτελούν περίπου το 46 % του συνόλου των βασικών εμποδίων στην ανάπτυξη των ΑΠΕ.

Το νομοσχέδιο σας ενώ αναφέρεται σε απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης των ΑΠΕ, το μόνο από τα υφιστάμενα στάδια που αφαιρεί από τη διαδικασία αδειοδότησης, είναι η Μη Οριστική Προσφορά Σύνδεσης. Κατ’ αρχάς ο χαρακτήρας του είναι ιδιαίτερα τεχνικός και σε αρκετά σημεία είναι σαν να διαβάζουμε Κανονισμό της ΡΑΕ. Στην ουσία πρόκειται για κωδικοποίηση νομοθεσίας και πολύ απέχει από την προώθηση των ΑΠΕ. Το νομοσχέδιο δεν περιορίζει την γραφειοκρατία. Ρυθμίζει απίστευτες λεπτομέρειες, πολλές και σύνθετες γραφειοκρατικές απαιτήσεις, που δεν απλοποιούν τελικά τις διαδικασίες που θα επωμιστούν οι ενδιαφερόμενοι παραγωγοί και οι αρμόδιοι φορείς. Ένα διοικητικό τερατούργημα τεχνικής φύσεως.

2.    ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ
«Η έλλειψη δημόσιας αποδοχής των έργων ΑΠΕ αποτελεί ένα σημαντικό κώλυμα στην ανάπτυξη των ΑΠΕ. Για να αντιμετωπιστεί αυτό, οι απόψεις των πολιτών και των κοινωνικών φορέων θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε όλα τα στάδια της ανάπτυξης έργων ΑΠΕ —από την ανάπτυξη πολιτικής έως τον χωροταξικό σχεδιασμό και την ανάπτυξη του έργου».

Επομένως απαιτείται ενεργή συμμετοχή των πολιτών και διάχυση του οφέλους μέσω Ενεργειακών Κοινοτήτων και άλλων σχημάτων, ώστε  με τη συμμετοχή του κοινού να ενισχυθεί η αποδοχή των ΑΠΕ. Η πορεία της απολιγνιτοποίησης είναι ενδεικτική του απόλυτα συγκεντρωτικού τρόπου διακυβέρνησης σας. Η τοπική κοινωνία απούσα παντού. Η μη αποδοχή των ΑΠΕ από μέρος των τοπικών κοινωνιών είναι ένα τεράστιο σφάλμα που συνεχίζετε να κάνετε. Η ενεργειακή δημοκρατία και ο πλουραλισμός της παραγωγής ενέργειας, σας  είναι έννοιες ξένες.

3.    ΕΠΑΡΚΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
«Στην μελέτη RES Simplify αναφέρεται: Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν την επαρκή και κατάλληλη στελέχωση, με σχετικές δεξιότητες και προσόντα, των φορέων αδειοδότησης και των αρχών εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων».

Εδώ έχουμε διαρκή υποστελέχωση των υπηρεσιών που πρέπει να ανταποκρίνονται σε όλο και πιο ασφυκτικές προθεσμίες. Αυξάνετε το διοικητικό βάρος στις ήδη βεβαρυμένες, υποστελεχωμένες δημόσιες υπηρεσίες, χωρίς ταυτόχρονα να φροντίζετε για την ενίσχυσή τους με εξειδικευμένο προσωπικό. Παράλληλα θα πρέπει να δοθεί έμφαση και σε υπηρεσίες σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, που έχουν ως αρμοδιότητα την αδειοδότηση και την περιβαλλοντική εκτίμηση.

4.    ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΟΠΟΘΕΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑ
Να και το ειδικό χωροταξικό για τις ΑΠΕ που έτσι όπως το πάτε, θα έρθει εκ των υστέρων να νομιμοποιήσει τις όποιες επιλογές, αφού σύμφωνα με την απόφαση του ΥΠΕΝ η κύρωσή του προβλέπεται το νωρίτερο στο τέλος του 2023. Μέχρι τότε όμως θα έχουν χωροθετηθεί όλα τα έργα ΑΠΕ για την επόμενη δεκαετία.

«Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσδιορίσουν ταχέως κατάλληλες χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές για έργα ΑΠΕ. Οι περιοχές που θα χαρακτηριστούν ως ιδιαίτερα κατάλληλες για την ανάπτυξη ανανεώσιμης ενέργειας (περιοχές πρώτης επιλογής) θα πρέπει να είναι περιορισμένες και σαφώς καθορισμένες, αποφεύγοντας παράλληλα όσο το δυνατόν περισσότερο τις περιβαλλοντικά πολύτιμες περιοχές και δίνοντας προτεραιότητα, μεταξύ άλλων, σε υποβαθμισμένες εκτάσεις που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για γεωργικούς σκοπούς».

Τα συγκρουόμενα δημόσια αγαθά είναι η δεύτερη κύρια πηγή εμποδίων για την ανάπτυξη ΑΠΕ. Τα κυριότερα εξ αυτών αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος (τη βιοποικιλότητα και προστασία απειλούμενων ειδών και την προστασία των υδάτινων συστημάτων) και άλλες χρήσεις.

Αν είχατε προχωρήσει το ειδικό χωροταξικό για τις ΑΠΕ, τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, όπου βάσει της οδηγίας θα έπρεπε μέχρι 31 Μαρτίου 2021 να έχετε εγκρίνει το εθνικό θαλάσσιο χωροταξικό σχέδιο, τις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελετών στις περιοχές NATURA, τώρα η συζήτηση θα ήταν διαφορετική.

Και έρχεστε και σχεδιάζετε πιλοτικά πλωτά φ/β πού άραγε; Με ποια περιβαλλοντικά κριτήρια; Άνευ όρων αδειοδότηση των Πιλοτικών Θαλάσσιων Πλωτών Φωτοβολταϊκών Σταθμών με ειδικό καθεστώς απαλλαγής από περιβαλλοντική αδειοδότηση. Είναι σαφές ότι η άναρχη χωροθέτηση θα δημιουργήσει πλήθος συγκρούσεων μεταξύ οικονομικών δραστηριοτήτων αλλά και άλλων χρήσεων γης. Προφανώς Οι ρυθμίσεις αυτές δε συνιστούν φυσικά κανενός είδους «πλαίσιο». Η μόνη πρόβλεψη είναι ότι δεν απαιτείται καμία αδειοδότηση λόγω του πιλοτικού χαρακτήρα του έργου, το οποίο όμως θα λειτουργεί για τουλάχιστον 20 χρόνια.

Για ακόμα μια φορά στο όνομα της κλιματικής αλλαγής θεωρείτε το περιβάλλον ως  εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί. Εντύπωση προκαλεί η τόσο κραυγαλέα απουσία περιβαλλοντικών ρυθμίσεων ή προβλέψεων από το Υπουργείο που έχει στην αρμοδιότητά του τόσο τα θέματα περιβάλλοντος, όσο και αυτά της ενέργειας.

5.    ΕΥΚΟΛΟΤΕΡΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ
Στην χώρα μας, οι διαδικασίες σύνδεσης με το δίκτυο αποτελούν το βασικότερο εμπόδιο στην διάδοση των ΑΠΕ. Υπάρχει ένα αδιαφανές, περιπτωσιολογικό και συγκεχυμένο νομικό πλαίσιο. Κυρίως όμως λείπει ένας μακροπρόθεσμος σχεδιασμός δικτύου και οι απαιτούμενες επενδύσεις που πρέπει να λάβουν υπόψη τη μελλοντική ζήτηση και τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας.

Στο νομοσχέδιο αντί για την άμεση αναβάθμιση και τις επεκτάσεις στοιχείων του Δικτύου, η ανεπάρκεια καλύπτεται μέσω των περιορισμών έγχυσης ενέργειας.

Έχω αναφερθεί πολλές φορές στο παράδοξο της οργάνωσης των τοπικών κοινωνιών με Ενεργειακές Κοινότητες, παρόλο που η κυβέρνηση δεν στηρίζει καθόλου το θεσμό ούτε θεσμικά ούτε με χρηματοδοτικά μέσα, και τελικά δεν μπορούν να συνδεθούν στο δίκτυο λόγω έλλειψης ηλεκτρικού χώρου.

Το γεγονός ότι εξαγγείλατε απολιγνιτοποίηση, κομπάζετε για το ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ και όταν πάει κάποιος να συνδεθεί παίρνει την κυνική απάντηση ότι δεν υπάρχει ηλεκτρικός χώρος, θα το αφήσω ασχολίαστο!

Τώρα να μην συνεχίσω με τις συστάσεις περί βελτίωσης εσωτερικού συντονισμού στο πλαίσιο της πολύ-επίπεδης διακυβέρνησης μεταξύ κεντρικών περιφερειακών και τοπικών υπηρεσιών και για προώθηση καινοτόμων τεχνολογιών, αφού καταργείτε έργα τηλεθέρμανσης για να βάλετε φυσικό αέριο για θέρμανση ή για την εξασφάλιση πρόσβασης στις συμβάσεις αγοράς ενέργειας (ΣΑΗΕ) για τις ΜΜΕ.

Τέλος κάτι που θα έπρεπε να υπάρχει ήδη, είναι η παρακολούθηση της πορείας των ΑΠΕ και η επανεξέταση του σχεδιασμού. Εάν γινόταν αυτή η άσκηση θα βλέπαμε το αδιέξοδο. Με τις εκατοντάδες εκκρεμείς αιτήσεις. Εδώ παρουσιάζεται ένα πρόβλημα και με τη μαθηματική έννοια του όρου.

Πόσα GW χρειαζόμαστε; Θέλουμε η Ελλάδα να γίνει «μπαταρία της Ευρώπης»;

Από το δεκαετές πλάνο ανάπτυξης του ΑΔΜΗΕ 2023-2032 προκύπτει ότι, εάν υπολογιστούν σωρευτικά οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις ΑΠΕ μαζί με όσα έργα έχουν κατοχυρώσει το δικαίωμα σύνδεσης, φτάνουμε στα 19,5 GW, ισχύς που υπερβαίνει το στόχο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) στόχο για το 2030 (15,1 GW) και υπολείπεται μόνο κατά 5 GW του στόχου που ανακοινώνει η κυβέρνηση για το νέο ΕΣΕΚ, χωρίς μάλιστα να λαμβάνεται υπόψη η ανάπτυξη των θαλάσσιων αιολικών πάρκων.

Θα έλεγα όμως ότι το πραγματικό ζήτημα που τίθεται μετ’ επιτάσεως σήμερα, δεν είναι το να επισπευσθεί ή και να απλοποιηθεί η διαδικασία αδειοδότησης των ΑΠΕ αλλά να ξεσκαρταριστούν όλα αυτά τα έργα, να υπάρχουν κανόνες περιβαλλοντικοί για την αδειοδότησή τους, να έχουν χώρο οι Ενεργειακές Κοινότητες.  

Και βέβαια ενώ μιλάμε για ΑΠΕ, το  νομοσχέδιο επιτρέπει την αδειοδότηση των μονάδων φυσικού αερίου για έως και τριάντα πέντε (35) χρόνια (2057!!!) και μονάδων μαζούτ και ντίζελ έως είκοσι (20) χρόνια (2042!), με δυνατότητα ισόχρονης παράτασης. Παρά τις περί του αντιθέτου εξαγγελίες, η Κυβέρνηση επιλέγει να αυξήσει ακόμα περισσότερο τα περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά κόστη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείπουν και από αυτό το νομοσχέδιο πολεοδομικές ρυθμίσεις. Πρόκειται στο σύνολό τους για αρνητικές ρυθμίσεις, με την κατάργηση πολύ σημαντικών ελέγχων.

Θα αναγνωρίσουμε πάντως ότι υπάρχουν και κάποια θετικά στοιχεία στο νομοσχέδιο, θα τα δούμε όμως αναλυτικά στην κατ’ άρθρο συζήτηση.

Αποθήκευση ενέργειας

Σε ό,τι αφορά  στο μέρος Γ΄ για την αποθήκευση, οι διατάξεις κινούνται σε θετική κατεύθυνση και είναι κυρίως διαδικαστικού χαρακτήρα και δεν εντοπίζονται σημαντικά προβληματικά ζητήματα.

Οφείλουμε όμως να τονίσουμε ότι καθυστέρησε πάρα πολύ το θεσμικό πλαίσιο αποθήκευσης ενέργειας, το οποίο θα έπρεπε να έχει έρθει εδώ και τουλάχιστον ένα χρόνο στη Βουλή. Η μεγάλη καθυστέρηση του θεσμικού πλαισίου και η σωρεία αιτήσεων/αδειών παραγωγής για μονάδες αποθήκευσης ή για μονάδες ΑΠΕ/ΣΗΘΥΑ με αποθήκευση ανάγκασε την κυβέρνηση να «παγώσει» τις άδειες αποθήκευσης με το Ν. 4819/2021.

Όμως ακόμα και μετά το νομοσχέδιο, το θεσμικό πλαίσιο θα είναι ελλιπές. Περιμένουμε επομένως από την κυβέρνηση να θέσει χρονικό ορίζοντα και πλαίσιο για τις διαγωνιστικές διαδικασίες χρηματοδότησης έργων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και να καθορίσει επαρκώς το πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και χωροθέτησης των μονάδων αποθήκευσης, αλλά και το ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο για τη συμμετοχή τους στις αγορές.

Η κ. Πέρκα συνέχισε την εισήγησή της σχετικά με τα μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, που προστέθηκαν τελευταία στιγμή στο νομοσχέδιο, τα οποία απασχολούν και επηρεάζουν τη ζωή της πλειονότητας των συμπολιτών μας. (διάβασε εδώ το δεύτερο μέρος της εισήγησης)