ΕΡΩΤΗΣΗ

Προς τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

ΘΕΜΑ: «Ανάγκη αύξησης του προϋπολογισμού του υπομέτρου 6.1 στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου και επανεξέτασης των κριτηρίων στη βάση της τοπικότητας και της νησιωτικότητας».

Το υπομέτρο 6.1 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020 «Εγκατάσταση Νέων Γεωργών» αποτελεί σημαντικό τμήμα των προγραμμάτων που υλοποιούνται κατά τη μεταβατική περίοδο 2021 -2022. Γενικότερα, η σημασία του υπομέτρου για τη στήριξη των νέων που επιθυμούν να εισέλθουν στον πρωτογενή τομέα, την ηλικιακή ανανέωση του αγροτικού δυναμικού, αλλά και την συγκράτηση του πληθυσμού στην Περιφέρεια της χώρας είναι αυτονόητα υψηλή.
Δυστυχώς, όμως, παρατηρούνται αστοχίες στην εφαρμογή του υπομέτρου, τα οποία σχετίζονται τόσο με τη διαχείρισή του, όσο και με τους όρους και προϋποθέσεις που αυτό περιλαμβάνει. Όπως έχει καταγγελθεί - και δια του κοινοβουλευτικού ελέγχου από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ – ο συνολικός προϋπολογισμός του υπομέτρου ήταν περιορισμένος, κάτι που έχει ως συνέπεια τον υψηλό αριθμό αιτήσεων που δεν χρηματοδοτούνται λόγω ορίου πιστώσεων, ενώ έχουν παρατηρηθεί και μια σειρά από επιμέρους δυσλειτουργίες από πλευράς υπηρεσιών των Περιφερειών της χώρας, οι οποίες έχουν οριστεί ως Ενδιάμεσοι Φορείς Διαχείρισης του υπομέτρου.
Στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου (ΠΒΑ) εμφανίζονται τέτοια προβλήματα, καθώς βάσει των αποτελεσμάτων που ανακοινώθηκαν με έγγραφο της 18/8/22 αρμόδιας Γενικής Διεύθυνσής της (ΑΔΑ:Ω3Δ17ΛΩ-Γ37), 234 αιτήσεις ενδιαφερόμενων νέων αγροτών, ήτοι πάνω από το 25% των συνολικών, δεν χρηματοδοτούνται λόγω περιορισμού στον προϋπολογισμό του υπομέτρου.
Πέραν τούτου, προκύπτουν και σοβαρά ζητήματα ως προς την κατανομή των αιτήσεων και των δικαιούχων ανά Περιφερειακή Ενότητα (ΠΕ) της ΠΒΑ. Συγκεκριμένα, βάσει στοιχείων που επεξεργάστηκε και δημοσιοποίησε πρόσφατα η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου (ΕΜΧ), από τις συνολικά 857 κατατεθείσες αιτήσεις, μόνο 160 (δηλαδή περίπου 18,5%) προέρχονταν από τη Χίο, ποσοστό που σαφώς υπολείπεται του περίπου 27% που αντιπροσωπεύει ο πληθυσμός της ΠΕ Χίου στο σύνολο της ΠΒΑ, βάσει των προσωρινών αποτελεσμάτων της πρόσφατης απογραφής. Πιο σημαντικό, όμως, είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΜΧ, το ποσοστό των αιτούντων αγροτών εκ Χίου που εντάσσονται στους δικαιούχους του υπομέτρου είναι 40%, τη στιγμή που άνω του 70% των αιτήσεων από τις ΠΕ Λέσβου και Σάμου θα λάβει χρηματοδότηση.
Το συμπέρασμα που προκύπτει, το οποίο μάλιστα ενισχύεται από παρόμοια αποτελέσματα στις προσκλήσεις άλλων υπομέτρων του ΠΑΑ, είναι πως οι όροι του υπομέτρου 6.1 δεν ανταποκρίνονται στα ειδικά χαρακτηριστικά του πρωτογενή τομέα στη Χίο, αλλά και σε μια σειρά άλλων νησιών. Για παράδειγμα, λίγες αιτήσεις από τη Χίο αφορούσαν την αιγοπροβατοτροφία, η οποία αποτελεί τομέα προτεραιότητας του ΠΑΑ 2014-2020 και ως εκ τούτου πριμοδοτείται, όπως προκύπτει από τον καθορισμό του βάρους των κριτηρίων βαθμολόγησης που περιλαμβάνεται στο Παράρτημα Ι της 3ης Πρόσκλησης του υπομέτρου (ΑΔΑ: ΨΒΓΕ4653ΠΓ-ΞΞΖ). Ομοίως, ο μικρός και κατακερματισμένος χαρακτήρας των εκμεταλλεύσεων της Χίου, αλλά και η έμφαση στη μαστιχοκαλλιέργεια, δεν διευκολύνουν την παραγωγή βιολογικών προϊόντων, επί παραδείγματι, κάτι που επίσης πριμοδοτείται κατά τη βαθμολόγηση των αιτήσεων.
Τα παραπάνω οδηγούν στην ανάγκη υλοποίησης του υπομέτρου 6.1, όπως και άλλων προγραμμάτων του ΠΑΑ, σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας, όπως ζητεί και η ΕΜΧ. Η εξειδίκευση των προϋποθέσεων και ο επιμερισμός των διαθέσιμων πόρων θα επιτρέψει να λαμβάνονται υπόψη με όρους ισοτιμίας οι ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Κατ’ ελάχιστον, θα ήταν ορθό να επιτρέπεται εξειδίκευση των προϋποθέσεων ανά Περιφερειακή Ενότητα στο περιφερειακό σκέλος των βαθμολογικών κριτηρίων επιλογής και, ενδεχομένως, η αύξηση της βαρύτητας του σκέλους αυτού.
Μια τέτοια αλλαγή στη φιλοσοφία του υπομέτρου θα ανταποκρινόταν στην επιταγή εφαρμογής της ρήτρας νησιωτικότητας στις δημόσιες πολιτικές και δράσεις, δεδομένου μάλιστα ότι τα νησιά αποτελούν διακριτές γεωγραφικές ενότητες, κάτι που σχετίζεται άμεσα με τον χαρακτήρα της πρωτογενούς παραγωγής. Παρότι υπάρχουν κάποιες ειδικές προβλέψεις για τα νησιά στις λεπτομέρειες εφαρμογής του υπομέτρου 6.1 (ΦΕΚ 4456/Β΄/29-9-2021), το μέγεθος της παραγωγικής δυναμικότητας (εκπεφρασμένο ως τυπική απόδοση) θα μπορούσε να μειωθεί περαιτέρω - τόσο για τα νησιά κάτω, όσο και άνω των 3.100 κατοίκων – προκειμένου να ανταποκρίνεται πιστότερα στη μικρή κλίμακα του νησιωτικού χώρου, ενώ γενικότερα η διάσταση της νησιωτικότητας θα μπορούσε να αποτυπώνεται εντονότερα στην αξιολόγηση των προτάσεων ή/και στις ωφέλειες των δικαιούχων.
Με βάση τα παραπάνω,
Eρωτάται ο αρμόδιος Υπουργός:
1. Θα προβεί στην αύξηση του προϋπολογισμού του υπομέτρου 6.1 στο σύνολο της χώρας - συμπεριλαμβανομένης της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου όπου 234 πλήρεις αιτήσεις μένουν εκτός χρηματοδότησης – προκειμένου να ενταχθούν περισσότεροι δικαιούχοι;
2. Πως εξηγεί τον, αναλογικά, μειωμένο αριθμό αιτήσεων και, κυρίως, το χαμηλό ποσοστό δικαιούχων από την ΠΕ Χίου;
3. Εξετάζει το ενδεχόμενο υλοποίησης του υπομέτρου 6.1 σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας, ή έστω ενίσχυσης της τοπικής διάστασης και αύξησης της βαρύτητας του περιφερειακού σκέλους των κριτηρίων επιλογής;
4. Πως προτίθεται να στηρίξει περαιτέρω τους νέους αγρότες από νησιωτικές περιοχές και εν γένει τη διάσταση της νησιωτικότητας στα επόμενα προγράμματα στήριξης των νέων αγροτών και εν γένει στα μέτρα του ΠΑΑ;

Οι ερωτώντες βουλευτές

Μιχαηλίδης Ανδρέας

Αλεξιάδης Τρύφωνας

Αραχωβίτης Σταύρος

Κασιμάτη Νίνα

Καφαντάρη Χαρά

Μάλαμα Κυριακή

Μαμουλάκης Χαράλαμπος

Παπαδόπουλος Αθανάσιος (Σάκης)

Πολάκης Παύλος

Ραγκούσης Ιωάννης

Συρμαλένιος Νικόλαος

Σκουρολιάκος Παναγιώτης (Πάνος)

Χατζηγιαννάκης Μιλτιάδης