Άρθρο του βουλευτή Α΄ Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία Δημήτρη Τζανακόπουλου ​ στο pontiki.gr​

Οι θεσμικές κρίσεις καθ’ όλη την μεταπολιτευτική περίοδο δεν ήταν άγνωστες. Από την συνταγματική- πολιτειακή αμφισημία την περίοδο 75-86 μέχρι το σκάνδαλο Κοσκωτά και από την υπόθεση των υποκλοπών του 1993 μέχρι τις θεσμικές ανισορροπίες της περιόδου των μνημονίων, πάντοτε η ελληνική δημοκρατία αντιμετώπιζε προκλήσεις ακόμα και κρίσεις τις οποίες αντιμετώπιζε λιγότερο ή περισσότερο αποτελεσματικά.

Δεν πρόκειται εδώ για τα ελλείμματα δημοκρατίας, τα συνταγματικά κενά, τις υπερσυγκεντρωτικές κυβερνητικές δομές, την αυτονόμηση της διοίκησης και της εκτελεστικής εξουσίας έναντι του κοινοβουλίου ή των λαϊκών αγώνων που είναι βεβαίως χαρακτηριστικά του σύγχρονου κράτους αλλά δεν σηματοδοτούν μια γενικευμένη κρίση του,
- ούτε βέβαια μια ειδική κρίση του ελληνικού κράτους - καθώς είναι δομικά χαρακτηριστικά της κρατικής δομής στον ύστερο καπιταλισμό.

Αυτό που συμβαίνει ωστόσο σήμερα στην Ελλάδα, και μιλώ φυσικά για το σκάνδαλο των υποκλοπών και την διαχείριση του, δεν θεωρώ ότι υπάγεται σε αυτή την τελευταία κατηγορία πολύ πραγματικών προβλημάτων, ούτε μπορεί να βρει αναλογίες στη σύγχρονη μεταπολιτευτική ιστορία και τις προκλήσεις που αντιμετώπισε η ελληνική κοινοβουλευτική δημοκρατία την περίοδο της ενηλικίωσης της.

Η κυβέρνηση βεβαίως επιχειρεί να μας πείσει ότι  έχουμε να κάνουμε με ένα παγκόσμιο πρόβλημα που σχετίζεται με την αλματώδη ανάπτυξη των λογισμικών παρακολούθησης και τον τρόπο με τον οποίο δίνεται πλέον η δυνατότητα όχι μόνο, ή κυρίως, σε κυβερνήσεις αλλά και σε ιδιώτες για γενικευμένες παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής και των ατομικών δικαιωμάτων.

Εδώ όμως δεν πρόκειται  κυρίως για τεχνολογικό ζήτημα, ούτε υπάρχει φυσικά κάποιου είδους αλλαγή παραδείγματος σε σχέση με τα όσα συνέβησαν τον 20ο αιώνα σε αυτό το πεδίο των παραβιάσεων. Δεν μπορώ να επεκταθώ σε αυτό το σύντομο άρθρο αλλά μόνο να σημειώσω ότι  ποτέ η τεχνολογική εξέλιξη δεν έχει την προτεραιότητα έναντι των κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων. Όπως το πέρασμα από τον ανεμόμυλο στον ατμόμυλο δεν εξηγεί το πέρασμα από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό έτσι και το σημερινό πρόβλημα, και ειδικά στην Ελλάδα, δεν έχει να κάνει κυρίως με την εξέλιξη των τεχνικών παρακολούθησης αλλά κυρίως με την ερμηνεία των κανόνων που ορίζουν το θεσμικό πλαίσιο δηλαδή με τον πολιτικό και κοινωνικό συσχετισμό. Είναι δηλαδή άμεσα συνδεδεμένο με την κύρια πολιτική στόχευση της κυβέρνησης να εγκαθιδρύσει ένα σύστημα εξουσίας που θα ελέγξει ασφυκτικά το σύνολο της δημόσιας ζωής και των πολιτικών εξελίξεων και με τη δυνατότητα που της δόθηκε να το κάνει στο πλαίσιο του συσχετισμού δύναμης που διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα στον τομέα της ενημέρωσης, αν και όχι μόνο.  

Επομένως, είναι απολύτως προσχηματικό να αποδίδεται το πρόβλημα, από την κυβέρνηση και όσους έχουν αναλάβει - με όλο και λιγότερο ζήλο το τελευταίο διάστημα πρέπει να ομολογήσω - να την υπερασπίζονται,  στο ανεπαρκές θεσμικό πλαίσιο που δήθεν δεν μπορεί να παρακολουθήσει την τεχνολογική εξέλιξη ή σε κάποια θεσμικά κενά σε σχέση με τον έλεγχο και τη λειτουργία της ΕΥΠ.

Δεν ισχυρίζομαι φυσικά ότι δε χωρούν θεσμικές βελτιώσεις ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια και η λογοδοσία των υπηρεσιών ασφαλείας και της κυβέρνησης ή ο ρόλος της ανεξάρτητης αρχής για τη διασφάλιση του απορρήτου των πληροφοριών.

Ισχυρίζομαι όμως ότι εδώ έχουμε να κάνουμε κυρίως με αυθαίρετες, αστήρικτες και ατεκμηρίωτες ερμηνείες του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου και των κανόνων που διέπουν τον κοινοβουλευτικό έλεγχο, τη λειτουργία της ΕΥΠ, το εύρος των αρμοδιοτήτων της ΑΔΑΕ από την κυβέρνηση και την κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ δια της μεθόδου του τσαμπουκά της πλειοψηφίας που επιχειρείται να νομιμοποιηθεί εκ των υστέρων με μια καταιγίδα δημοσιευμάτων από ανθρώπους κατά κύριο λόγο άσχετους με το νόμο και την ερμηνεία του. Και εδώ είναι που εντοπίζεται η ειδικότητα της σημερινής πολιτικής κρίσης που τείνει να μετατραπεί σε πολιτειακή. Εδώ ακριβώς είναι που η σημερινή πολιτική εξουσία μορφοποιείται σε καθεστώς.

Διότι δεν νοείται σε πολίτευμα κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και υπό τις ισχύουσες διατάξεις του ελληνικού Συντάγματος να υπάρχουν πεδία στα οποία η κρατική διοίκηση καθίσταται κοινοβουλευτικά ανέλεγκτη, να υφίστανται νησίδες της κρατικής λειτουργίας για τις οποίες δεν ισχύει η αρχή της λογοδοσίας και εντός των οποίων οι κρατικοί υπάλληλοι έχουν το δικαίωμα να αυθαιρετούν. Πρόκειται δηλαδή για μείζονα κρίση και διάβρωση των ίδιων των οργανωτικών βάσεων, των θεμελίων, του πολιτεύματος και όχι μόνο ή κυρίως για ένα θέμα παραβίασης ατομικών δικαιωμάτων.   

Μετά δε και τις τελευταίες αποκαλύψεις για το πλήθος των παρακολουθούμενων είναι προφανές ότι η κρίση αποκτά ανεξέλεγκτες διαστάσεις που επηρεάζουν ακόμα και την ομαλή πορεία προς τις εκλογές και καθιστούν απολύτως εύλογες τις ανησυχίες τόσο της αντιπολίτευσης όσο και των μελών της εξεταστικής επιτροπής του ευρωκοινοβουλίου για τους όρους διεξαγωγής τους. Είναι επομένως επιτακτικό το σύνολο των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων αλλά και όσων έχουν δημόσιο λόγο να εντείνουν την πίεση στην κυβέρνηση ώστε να διαμορφωθούν όροι αποκατάστασης της στοιχειώδους εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα στην πορεία προς τις εκλογές. Το διακύβευμα είναι το ίδιο το δημοκρατικό κεκτημένο της μεταπολίτευσης παρά τις ανεπάρκειες και τα δομικά του ελλείμματα. Και είναι ακριβώς για αυτό το λόγο που ο αγώνας κατά της κυβέρνησης μετατρέπεται σήμερα σε αγώνα υπεράσπισης της δημοκρατίας.