Εισήγηση της βουλευτού Αχαΐας και Τομεάρχη Πολιτισμού της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία στην Ολομέλεια της Βουλής κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου του ΥΠΠΟΑ για την μετατροπή των πέντε μεγάλων αρχαιολογικών μουσείων σε ΝΠΔΔ

Η Σία Αναγνωστοπούλου στην Ολομέλεια της Βουλής κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού: «Εκσυγχρονισμός της μουσειακής πολιτικής και ζητημάτων διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς: ίδρυση μουσείων - ν.π.δ.δ., κρατική ασφάλιση της κινητικότητας των πολιτιστικών αγαθών, δράσεις του Ο.Δ.Α.Π. και του Μουσείου Ακρόπολης, ρυθμίσεις ποινικής προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, Συμβούλια του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, Μητρώο Προσωπικού Αρχαιολογικών Εργασιών και λοιπές διατάξεις σχετικά με το προσωπικό του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας στον πολιτισμό».

Αναλυτικά η ομιλία:

Είναι μία πολύ δύσκολη μέρα για τη Βουλή και είναι πολύ δύσκολη μέρα για μας στον ΣΥΡΙΖΑ με την απώλεια του συντρόφου μας, του Νεκτάριου Σαντορινιού. Από αυτό το Βήμα θέλω να εκφράσω την αγάπη μου και τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του.

Θα προσπαθήσω, παρά τη δυσκολία, στη μνήμη του, τη μαχητικότητά του, το κουράγιο του προσωπικά και συλλογικά, να κρατήσω την ψυχραιμία μου και να μιλήσω γι’ αυτό το δύσκολο νομοσχέδιο.

«Δεν εδράζεται πουθενά η παραίτησή τους» ήταν τα λόγια της Υπουργού Πολιτισμού στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων προχτές για τους καθηγητές των δραματικών σχολών του Εθνικού Θεάτρου και του ΚΘΒΕ. Και μάλιστα, η συνέχεια σε αυτή την πρόταση ήταν ότι δεν κατάλαβαν ή κάποιοι δεν τους άφησαν να καταλάβουν. Φαίνεται ότι η φωνή τους έδειξε ότι και είχαν καταλάβει πάρα πολύ καλά και υποχρέωσαν τον Πρωθυπουργό να τους καλέσει, μήπως μπορέσει και κατευνάσει λίγο τα «πνεύματα».

Έχει δημιουργηθεί ένα μεγάλο κίνημα στον πολιτισμό, και στον σύγχρονο και στην πολιτιστική κληρονομιά. Είναι ένα μεγάλο κίνημα, που δεν είναι υποκινούμενο, δεν είναι κομματικό φερέφωνο κανενός. Κάτι που δεν καταλαβαίνει η Δεξιά πάντα και την αφήνει εμβρόντητη είναι ότι τα κόμματα της Αριστεράς δεν υποκινούν κανένα κίνημα. Αλλά, επειδή τα κινήματα μιλάνε για τις συλλογικότητες, η Αριστερά και τα κόμματά της βρίσκονται πάντα εκεί. Η Δεξιά δεν το καταλαβαίνει αυτό. Δεν την αφορά το ζήτημα. Γι’ αυτό ψάχνει μονίμως να βρει ποιος υποκινεί. Κανένας δεν υποκινεί. Συναντιόμαστε. Γι’ αυτό ο τρόμος ότι ο πολιτισμός είναι πάντα αριστερόστροφος. Όχι. Ο πολιτισμός στις μεγάλες του στιγμές μιλάει για τη συλλογικότητα, για το συλλογικό συμφέρον, για το συλλογικό αγαθό. Και εκεί συναντιόμαστε. Και εμείς τα κόμματα της Αριστεράς αναμετριόμαστε με αυτό το θέμα. Εσείς δεν αναμετρηθήκατε ποτέ, δεν σας αφορά. Οπότε, δεν καταλαβαίνετε. Αλλά τώρα κάτι ψιθύρους ακούσατε.

Με αυτό το νομοσχέδιο ολοκληρώνεται το στρατηγικό χτύπημα αυτής της Κυβέρνησης στον πολιτισμό εν γένει, στην πολιτιστική κληρονομιά ειδικά.

Ακούω πολλές φορές τους ανθρώπους του σύγχρονου πολιτισμού να λένε ότι η Κυβέρνηση ενδιαφέρεται για τις κολόνες. Όχι, δεν ενδιαφέρεται για τις κολόνες. Ούτε για τις κολόνες ενδιαφέρεται. Ενδιαφέρεται μόνο γι’ αυτή την πολιτιστική κληρονομιά, που μπορεί να της προσφέρει κύρος, ηγεμονία και κέρδος. Αυτό είναι το όλο ενδιαφέρον της Κυβέρνησης. Γι’ αυτό και το νομοσχέδιο είναι ακριβώς σε αυτή την κατεύθυνση. Είναι στρατηγικό χτύπημα το οποίο έρχεται να συμπληρώσει πολλά χτυπήματα. Δεν είναι ανάγκη να τα απαριθμήσω. Τα ξέρει όλη η κοινωνία πια γι’ αυτό όλος ο κόσμος του πολιτισμού είναι στον δρόμο.

Ακούω συνέχεια ήδη από τις Επιτροπές ότι όσοι είναι αντίθετοι στο νομοσχέδιο είναι οπισθοδρομικοί, είναι κολλημένοι, είναι παγωμένοι στον χρόνο. Ήρθαν στη Βουλή δέκα εκπρόσωποι σωματείων, φορέων κλπ. στην ακρόαση των φορέων. Δεν βρέθηκε κανένας να πει μία καλή, μισή κουβέντα γι’ αυτό το νομοσχέδιο. «Είναι κολλημένοι».

Θέλω, λοιπόν, να πω ότι ως ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία είμαστε με τους «κολλημένους» και τους «παγωμένους στον χρόνο», τετρακόσιους ογδόντα επτά επιστήμονες διεθνούς κύρους, Έλληνες και ξένους. Εδώ είναι τα ονόματά τους. Έχουν κάνει επιστολή στον Πρωθυπουργό. Είπε η Υπουργός «πεπερασμένο το νούμερο». Μέσα σε αυτά τα νούμερα υπάρχουν άνθρωποι από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου.

Είμαστε με όλους αυτούς τους «κολλημένους» των τμημάτων ιστορίας και αρχαιολογίας των πανεπιστημίων αυτής της χώρας. Είμαστε με τους «κολλημένους» του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων. Είμαστε με τους «κολλημένους» των εργαζομένων στα μουσεία και στους αρχαιολογικούς χώρους, αυτούς που με το σφυράκι τους, αυτό το τάκα-τούκα που ακούτε στην Ακρόπολη, δουλεύουν επί άπειρα χρόνια.

Είμαστε με τους «κολλημένους» του Ηρακλείου, το Περιφερειακό και το Δημοτικό Συμβούλιο, με όλους τους εργαζόμενους του Μουσείου Ηρακλείου, με όλη την Κρήτη που έχει πάρει απόφαση. Είμαστε με την Κρήτη λοιπόν. Με τους ανθρώπους της Θεσσαλονίκης, των δύο μουσείων. Με τους ανθρώπους της Αθήνας. Με όλους τους ανθρώπους που μάχονται αυτή τη στιγμή να μην περάσει αυτό το κατάπτυστο νομοσχέδιο το οποίο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, θα είναι ένα από τα πρώτα που θα καταργήσει. Είναι θέμα αξιοπρέπειας μιας κυβέρνησης για τον πολιτισμό μας.

Όλοι αυτοί, λοιπόν, «είναι παγωμένοι στο χρόνο, άχρηστοι οι οποίοι δεν καταλαβαίνουν, δεν έχουν καμία ιδέα και υποκινούνται από κάποιους από εμάς». Δηλαδή ένας Χανιώτης έχει ανάγκη να υποκινηθεί. Ένας Χανιώτης -όσοι δεν ξέρουν το Χανιώτη ας γκουγκλάρουν για να δούνε- ο οποίος γράφει άρθρο «Ας τους μιλήσει κάποιος για τον πολιτισμό». Δεν είναι άξιο να συζητηθεί το άρθρο του, αυτά που γράφει;

Τι κάνει αυτό το νομοσχέδιο; Πρώτο και κυριότερο, αποκόπτει από την Αρχαιολογική Υπηρεσία τα πέντε μεγάλα μουσεία της χώρας. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία είναι από τις λίγες υπηρεσίες αυτής της χώρας οι οποίες δεν έχουν κατηγορηθεί ποτέ για διαφθορά. Έχει κάνει τεράστιο έργο. Έχει προστατέψει την πολιτιστική κληρονομιά. Αποκόπτονται, λοιπόν, από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και πού παραδίδονται; Παραδίδονται σε Διοικητικά Συμβούλια. Στις μεταβατικές διατάξεις βλέπουμε και διαβάζουμε ότι θα διορίζονται από την Υπουργό. Για πόσα χρόνια; Για τρία χρόνια, συν τρία χρόνια, συν τρία χρόνια. Για εννέα χρόνια. Μας είπε η Υπουργός στην Επιτροπή: «Δεν μπορεί να έχει άποψη η Υπουργός;». Όχι, δεν μπορεί να έχει άποψη η Υπουργός εάν δεν προστατεύονται αυτοί οι διορισμοί από άλλες διαδικασίες, διεθνείς διαγωνισμούς και όλα αυτά. Και βεβαίως, μπορεί να έχει άποψη η Υπουργός αν έχουν γίνει όλα αυτά. Διαφορετικά, στο όνομα του δημοσίου συμφέροντος Λιγνάδηδες δεν θέλουμε να ξαναζήσουμε.

Δεύτερον που κάνει αυτό το νομοσχέδιο. Αφού τα αποκόπτει από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, στο όνομα της ευελιξίας, στο ότι θα γίνουν πιο εξωστρεφή κι όλα αυτά. Να θυμίσω, βέβαια, γιατί αυτά είναι λεπτομέρειες οι οποίες ξεχνιώνται. Εξωστρέφεια έχουν τα μεγάλα μουσεία μας. Η ίδια η Υπουργός σε πρόλογό της για το Μουσείο Θεσσαλονίκης, νομίζω ότι ήταν το Βυζαντινό αν δεν κάνω λάθος, θαύμασε, επαίνεσε την εξωστρέφεια του, τη δραστηριότητα του και τέτοια. Τι έγινε ξαφνικά; Δεν είναι εξωστρεφή τα μουσεία μας; Δεν έχουν κάνει ένα σωρό εκθέσεις; Ή μήπως προσπάθησε η Υπουργός να τα περιορίσει στέλνοντας απανταχούσα οτιδήποτε κάνουν να περνάει από το γραφείο της και να ενημερώνεται; Μήπως η γραφειοκρατία δεν είναι της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και ήταν του ίδιου του γραφείου της Υπουργού;

Αυτά τα διορισμένα, λοιπόν, Διοικητικά Συμβούλια και ο Γενικός Διευθυντής θα ορίζουν τη μοίρα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και αφήστε εμάς. Όλοι εμείς είμαστε «κολλημένοι». Το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής γιατί είπε, με κομψό τρόπο, όχι άγαρμπο όπως ενδεχομένως τα λέω εγώ, αυτά είναι συνταγματικά προστατευόμενα εκθέματα, αρχαιότητες κλπ.; Δεν μπορεί με μία απόφαση Υπουργού να λύνονται τέτοια θέματα. Δεν μπορεί να ορίζονται ΔΣ. Δεν μπορεί να κανονίζονται παραρτήματα. Δεν μπορεί να κανονίζονται εξαγωγές αρχαιοτήτων με μία κοινή υπουργική απόφαση. Πρέπει να το δούμε διαφορετικά το θέμα. Το λέει το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής.

Δεν υπάρχει οικονομοτεχνική μελέτη, δεν υπάρχει μελέτη βιωσιμότητας, δεν υπάρχει τίποτα που να μας πείθει παρά μόνο ένα πράγμα: Ότι ο κ. Μητσοτάκης είναι μεταρρυθμιστής και όποιος δεν τον ακολουθεί αυτός είναι εναντίον του εκσυγχρονισμού, της προόδου της χώρας.

Ακόμη, η οικονομική δυνατότητα και αυτών των πέντε μουσείων, αλλά και όλων των μουσείων της χώρας. Εδώ αρχίζει αυτό που το έχουμε ακούσει επίσης πάρα πολλές φορές, η άλλη μεγάλη ιδεοληψία. Ξαφνικά θα έρθουν χορηγίες, θα έρθουν άπειροι δωρητές οι οποίοι θα δώσουν στα μουσεία μας. Πρώτον, δεν επισημαίνεται ότι αποκόπτονται από αυτή την αλυσίδα αλληλεγγύης που έχει φτιάξει η μουσειακή πολιτική της χώρας, δηλαδή να αποδίδουν τα μουσεία στον ΟΔΑΠ από την επισκεψιμότητα που έχουν, από τα έσοδα που έχουν για να μπορούν να λειτουργούν κι όλα τα άλλα μουσεία που κάνουν υπέροχη δουλειά, αλλά δεν έχουν την ίδια επισκεψιμότητα.

Να πω για το μουσείο της Πάτρας, το μουσείο της Θήβας, διάφορα άλλα μουσεία, τα οποία όμως έχουν ανάγκη από αυτή την αιμοδοσία. Είπε η Υπουργός ότι θα δίνουν. Διαβάζουμε πάλι στο νομοσχέδιο -γιατί τι να κάνουμε, ξέρουμε να διαβάζουμε και να κατανοούμε- ότι κάποια στιγμή με ΚΥΑ θα αποφασιστεί τι θα δίνουν και πόσα θα δίνουν. Και έρχομαι και ρωτάω: Μήπως θυμόμαστε το νέο μουσείο Ακρόπολης αν επί έντεκα χρόνια είχε αποδώσει οτιδήποτε στον ΟΔΑΠ, αν δεν ήταν η δικιά μας κυβέρνηση, η οποία νομοθέτησε να αποδίδει το 30%; Τώρα λόγω πανδημίας απαλλάχτηκε. Να δούμε τι θα γίνει στη συνέχεια.

Και διαβάστε τα άρθρα του Χανιώτη. Δεν χρειάζεται να τα λέω εγώ. Για αυτό τους έχουμε τους άριστους σε αυτή τη ζωή, σε αυτή τη χώρα, τους άριστους τους πραγματικούς. Τι είναι οι χορηγίες; Πώς λειτουργούν τα ξένα μουσεία, τα μεγάλα μουσεία του εξωτερικού; Και μας φέρνει παραδείγματα. Το Μετροπόλιταν μουσείο χρωστάει εκατομμύρια ευρώ, έχει έλλειμμα. Είναι ένα μουσείο με τεράστια επισκεψιμότητα, ένα μουσείο με χορηγίες. Γιατί οι χορηγίες τι θέλουν; Θέλουν αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι ψάχνουν τις χορηγίες. Αυτοί που ψάχνουν τις χορηγίες πληρώνονται πάρα πολλά λεφτά. Για σκεφτείτε λίγο τι γίνεται στις Βρυξέλλες με αυτή την υπόθεση. Άρα λοιπόν αυτά περί χορηγιών είναι στην κυριολεξία στον αέρα. Δεν έχουν –λέει- ευελιξία να μπορέσουν να απορροφήσουν χορηγίες.

Και εγώ ρωτάω την κυρία Υπουργό: Η ίδια, τη χορηγία του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για τους δημότες του Φαλήρου που ήταν ένα εκατομμύριο και κάτι, γιατί δεν μπορέσατε να την απορροφήσετε και έγινε όλο αυτό το σκάνδαλο που έγινε με τη διαμαρτυρία και του ίδιου του ιδρύματος; Μη λέμε λοιπόν πράγματα που εντυπωσιάζουν, ενώ δεν έχουν κανένα αντίκρισμα.

Πρέπει να καταλάβουμε και να είμαστε υπερήφανοι ως Έλληνες και Ελληνίδες, ότι η μουσειακή πολιτική αυτής της χώρας επί δύο αιώνες βασίστηκε σε ένα πράγμα. Βασίστηκε στο ότι η μουσειακή πολιτική είναι θέμα έρευνας, ότι τα μουσεία μας είναι επιστημονικοί οργανισμοί, δεν είναι απλά εκθετήρια. Η χώρα μας δεν ήταν μία αποικιοκρατική δύναμη ή παγκόσμια δύναμη η οποία θέλει να εκθέτει όλα τα εκθέματα από διάφορους πολιτισμούς να δείχνει τη δύναμή της. Δείχνει να συνομιλεί με τον οικουμενικό πολιτισμό μέσω αυτών των μουσείων. Δεν είναι στις αποθήκες αποθηκευμένα πράγματα άχρηστα. Εκεί δουλεύουν αρχαιολόγοι, δουλεύουν επιστήμονες. Εκεί παράγονται δουλειές επιστημονικές.

Υπάρχει και ένα ακόμα μεγάλο ζήτημα. Το έστειλε και ο σύλλογος Ελλήνων αρχαιολόγων. Τι γίνεται με τα παραρτήματά; Μας είπε η Υπουργός από το νόμο του 2008 ότι επιτρέπονται τα παραρτήματα στο εξωτερικό. Αυτό προβλέφθηκε μόνο για το νέο μουσείο Ακρόπολης. Και εκεί δεν μπόρεσε να γίνει, γιατί προσέκρουε στον αρχαιολογικό νόμο. Τώρα έρχεται και μας λέει για τα παραρτήματα που θα φτιάξουν. Εδώ μεγάλη προσοχή, προσκρούει στον αρχαιολογικό νόμο ειδικά σε ό,τι αφορά -και δεν υπάρχει καμία ρητή κατοχύρωση στο νομοσχέδιο- τα θέματα εξαγωγής αρχαιοτήτων από την Ελλάδα σε αυτά τα παραρτήματα, πώς θα κατοχυρώνεται, το για πόσα χρόνια αυτά τα εκθέματα θα είναι στο εξωτερικό και κυρίως ποια θα είναι αυτά τα εκθέματα. Αυτή η ρύθμιση είναι εκ του πονηρού, εκ του πάρα πολύ πονηρού.

Το ζήσαμε με τη συλλογή Στερν. Ακούσαμε εμείς οι Βουλευτές ποτέ, οι οποίοι κληθήκαμε να ψηφίσουμε, ότι στο ΔΣ αυτού του περίφημου Ινστιτούτου του Ντελαγουέαρ ήταν και ο γιος του Στερν; Ότι Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει; Δεν το ακούσαμε εμείς εδώ σε αυτή την Βουλή από την Υπουργό. Αποκρύφτηκε το γεγονός. Μετά το είδαμε εκ των υστέρων στα πρακτικά. Και είπε η Υπουργός στην επιτροπή ότι όποιος έχει πάει στη δικαιοσύνη, να δούμε τι θα πει η δικαιοσύνη. Εγώ θέλω να της πω ένα πράγμα. Η ίδια έπρεπε να έχει πάει στη δικαιοσύνη, όταν επιστήμονες απέδειξαν ότι κάποιες από αυτές τις αρχαιότητες τις κυκλαδικές είναι κλεμμένες, είναι προϊόντα αρχαιοκαπηλίας. Η ίδια Υπουργός έπρεπε να έχει πάει.

Όταν ο κ. Ντούμας, εκτός και αν και τον Ντούμα τον θεωρούμε έναν «κολλημένο», είπε ότι κάποιες από αυτές, τρεις, τέσσερις είναι κίβδηλες, η κυρία Υπουργός έπρεπε να έχει πάει στη δικαιοσύνη. Η ίδια έπρεπε να έχει πάει, όχι να ειρωνεύεται «τι θα πει δικαιοσύνη…».

Θα είχαμε λοιπόν να πούμε πάρα πολλά. Τουλάχιστον σε αυτή την Βουλή οι Βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας και οι Βουλεύτριες που θα ψηφίσουν, ας διαβάσουν προσεκτικά αυτό που στέλνει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων για τα παραρτήματα και τις εξαγωγές. Σε αυτή τη Βουλή επειδή η πολιτιστική κληρονομιά είναι συνταγματικά προστατευόμενη λογοδοτούμε απέναντι στο Σύνταγμα και πρέπει να το προσέξουμε πάρα πολύ.

Και να μην ακούω αυτό το προσβλητικό για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Δεν είναι τα Γλυπτά του Παρθενώνα ούτε προς δόξα του Μητσοτάκη ούτε προς δόξα του Τσίπρα ούτε προς δόξα κανενός. Ένας λαός ολόκληρος, μία οικουμένη, ένα παγκόσμιο κίνημα προσπαθεί να αλλάξει τις νοοτροπίες και αυτά που ανήκουν στο χώρο που ανήκουν και στα μνημεία που ανήκουν, να γυρίσουν. Και αυτά δεν γίνονται με μυστικές διαπραγματεύσεις για το ποιος είναι ο καλύτερος και έξω από τις αρχές και τον οδικό χάρτη της UNESCO και ούτε όταν η Βρετανίδα Υπουργός Πολιτισμού βγαίνει ως άλλη αποικιοκράτισσα και η μόνη η οποία μιλάει είμαι εγώ και όχι η Υπουργός Πολιτισμού.

Αυτό το κατάπτυστο νομοσχέδιο θα καταργηθεί αμέσως μόλις γίνει κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ.

Φωτογραφία: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ / EUROKINISSI