Αποσπάσματα από την Ομιλία του Δημήτρη Βίτσα, στο επιστημονικό Συνέδριο που διοργάνωσε η Γενική Επιτροπεία των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων, στην αίθουσα του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών, με θέμα: «Νομικοί και Γεωπολιτικοί προβληματισμοί σε Ζητήματα Μετανάστευσης και Ασύλου»

«…Μετά την ύφεση των μεταναστευτικών ροών μέσω της Μεσογείου τα τελευταία χρόνια, η οποία σε κάποιο βαθμό οφείλεται και στην πανδημία COVID-19, η ΕΕ δείχνει να μη θεωρεί το συγκεκριμένο ζήτημα επείγον πλέον. Ή ίσως πιστεύει εσφαλμένα ότι το έχει ήδη λύσει. Οι ροές έχουν επιστρέψει στα φυσιολογικά, πάνω κάτω, ή έστω διαχειρίσιμα επίπεδα. Συνεπώς δεν υπάρχει πια η αίσθηση της έκτακτης ανάγκης που υπήρχε την περίοδο της έξαρσης της προσφυγικής-μεταναστευτικής κρίσης.
Ωστόσο, η εισροή τεράστιων αριθμών προσφύγων από την Ουκρανία προς την ΕΕ μόλις πέρυσι, την επαύριο της ρωσικής εισβολής, μας υπενθυμίζει δύο αλήθειες: η πρώτη αλήθεια είναι ότι η Ευρώπη είναι σε θέση να υποδεχθεί, να φιλοξενήσει και να εντάξει αριθμούς προσφύγων πολύ μεγαλύτερους από όσους μπήκαν σε ευρωπαϊκό έδαφος από τη Μεσόγειο, ακόμα και στην κορύφωση των ροών την περίοδο 2015-2016. Και η δεύτερη και πιο άβολη αλήθεια, αλλά που δεν μπορούμε να την αγνοήσουμε, αν θέλουμε ως Ευρωπαίοι να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας: ότι η Ευρώπη το βρίσκει πολύ ευκολότερο να υποδεχτεί και να φιλοξενήσει πρόσφυγες προερχόμενους από την ίδια την Ευρώπη, παρά από την Αφρική ή την Ασία, μολονότι οι πραγματικές συνθήκες που τους υποχρεώνουν να μπουν στον δρόμο της προσφυγιάς μπορεί κάλλιστα να είναι οι ίδιοι.

Με άλλα λόγια, το προσφυγικό - μεταναστευτικό δεν είναι μια παροδική κρίση, μια έκτακτη ανάγκη προσωρινού χαρακτήρα. Αλλά, είναι και θα είναι ένα από τα πάγια χαρακτηριστικά της εποχής μας και ένα ζήτημα που -με εξάρσεις και υφέσεις- θα συνεχίσει να απασχολεί την Ευρώπη για δεκαετίες. Εδώ όμως ερχόμαστε στην ελλιπή αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου από την ΕΕ. Η αντίληψη που δείχνει να επικρατεί είναι ότι το προσφυγικό-μεταναστευτικό είναι πρωτίστως ζήτημα ασφάλειας και αποτροπής και όχι ζήτημα ανθρωπιστικό. Έτσι, όμως, η ΕΕ δείχνει να έχει προσχωρήσει στη γραμμή του Βίσεγκραντ και στο δόγμα της «Ευρώπης-Φρουρίου».

Και δυστυχώς, έχει εγκαταλειφθεί το αίτημα μιας ολοκληρωμένης, ευρωπαϊκής πολιτικής που θα βασίζεται σε τρεις πυλώνες: πρώτον, στην απαρέγκλιτη τήρηση του διεθνούς δικαίου, ιδίως της Σύμβασης της Γενεύης για τους πρόσφυγες και του Πρωτοκόλλου της Νέας Υόρκης, και στην απαραβίαστη αξία της ζωής κάθε ανθρώπου. Δεύτερον, στην αναλογική μετεγκατάσταση αιτούντων άσυλο σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ με βάση τις πραγματικές δυνατότητες καθενός. Και τρίτον, στην αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτιών του προσφυγικού-μεταναστευτικού ρεύματος: της εκμετάλλευσης των ανθρώπων και της ακραίας φτώχειας, των πολέμων, της κλιματικής αλλαγής -όλα φαινόμενα που πλήττουν δυσανάλογα τις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, ενώ σε μεγάλο βαθμό ευθύνονται για αυτά οι χώρες του αναπτυγμένου, των ευρωπαϊκών συμπεριλαμβανομένων…».