Ομιλία του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Αλέξη Τσίπρα στην εκδήλωση μνήμης για τον Βάσο Λυσσαρίδη

Είναι πάντοτε μεγάλη χαρά μου όταν βρίσκομαι στη Κύπρο. Την αγαπημένη Κύπρο. Είναι διπλή η χαρά μου που σήμερα βρίσκομαι εδώ, στα Λεύκαρα και ακόμα μεγαλύτερη χαρά και τιμή που προσεκλήθην από τον φίλο δήμαρχο να παρευρεθώ σε μια εκδήλωση τιμής προς μια πολύ σημαντική προσωπικότητα, προς τον Βάσο Λυσσαρίδη.

Έχω βαθιά συγκίνηση και αίσθημα σεβασμού που βρίσκομαι σήμερα μαζί σας σε αυτή την εκδήλωση τιμής και μνήμης μιας μεγάλης διεθνούς ακτινοβολίας, μιας προσωπικότητας όχι μόνο του ελληνισμού και της Κύπρου, αλλά μιας παγκόσμιας προσωπικότητας.

Τιμάμε σήμερα τον πολιτικό, το γιατρό, τον αγωνιστή, αλλά πάνω από όλα τον ξεχωριστό άνθρωπο, τον Βάσο Λυσσαρίδη. Έναν άνθρωπο που μέσα από τη μακρόχρονη ζωή του, την πολιτική του σταδιοδρομία, το πνευματικό, ποιητικό και εικαστικό του έργο, αλλά και την επιστήμη του, την Ιατρική, μέσα από τον αγώνα του σε όλα τα επίπεδα της ζωής, έδωσε μηνύματα παναθρώπινα, που μας ενώνουν όλους. Μας ενέπνευσαν στα δύσκολα χρόνια όπου έζησε, μας εμπνέουν σήμερα, θα μας εμπνέουν πάντα.

Η ζωή, η διαδρομή και κυρίως ο αγώνας του μας εμπνέει και σήμερα διότι βασίστηκε σε ιδανικά και διότι υπήρξε αδιάλειπτος σε όλο το εύρος της ζωής του.

Είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί κανείς με κάθε στιγμή του, με κάθε στροφή του, με κάθε επιλογή του Βάσου Λυσσαρίδη, οφείλει να αναγνωρίσει την ακεραιότητα ενός ανθρώπου που δεν λύγισε ποτέ ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές και έγραψε ιστορία, ακολουθώντας πάντοτε τις αξίες του.

Έγραφε, σε ένα από τα ποιήματά του, ότι μέχρι να απελευθερωθεί και να ενωθεί η Κύπρος, δεν πρέπει -γιατί ακόμα μένει να απελευθερωθεί και να ενωθεί η Κύπρος-, δεν πρέπει «να τον αναζητούμε στους απόντες» και ότι «οι αγώνες δεν τελειώνουν με τον θάνατο, αλλά με τη δικαίωση».

Και όπως δεν ήταν απών σε καμία μεγάλη ιστορική στιγμή που διένυσε ο τόπος του και ο ελληνισμός, έτσι δεν είναι απών και σήμερα παρά τον θάνατό του. Ήταν παρών στους μεγάλους εθνικούς και διεθνείς αγώνες της Αριστεράς.

Παρών όταν το μεγάλο διακύβευμα ήταν η υπεράσπιση του Προέδρου Μακαρίου από τους πραξικοπηματίες της Ελλάδας και της Κύπρου.

Ήταν παρών σε συνέχεια του προδοτικού πραξικοπήματος όπου κινδύνευσε η ζωή του από τους πραξικοπηματίες της ΕΟΚΑ Β’.

Παρών στην αντίσταση απέναντι στην αιματηρή τουρκική εισβολή.

Παρών στους πατριωτικούς αγώνες για την απελευθέρωση και επανένωση της Κύπρου.

Παρών σε όλη την πορεία της Κυπριακής Δημοκρατίας, ως βουλευτής για 46 χρόνια, ως ιδρυτής της αγαπημένης του ΕΔΕΚ και ως Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Και όσο τα τουρκικά στρατεύματα θα κρατάνε την Κύπρο διχοτομημένη, ο Βάσος Λυσσαρίδης θα είναι πάντα παρών στους αγώνες και τις αγωνίες του Κυπριακού λαού.

Ο τόπος που γέννησε τον Βάσο Λυσσαρίδη, τα Λεύκαρα, του αποδίδει σήμερα την τιμή της ονομασίας της κεντρικής πλατείας του.

Έτσι, δήμαρχε, δεν είχα την ευκαιρία να περπατήσω στην πόλη σας, θα το κάνω αργότερα και αύριο, αλλά γνωρίζω ότι είναι ένας πολύ όμορφος τόπος και πολύ περήφανος τόπος. Άλλωστε, δεν θα μπορούσε να γεννήσει άλλος τόπος έναν τόσο περήφανο, σπουδαίο, ανυπότακτο, όπως λέτε, απροσκύνητο αγωνιστή όπως ο Βάσος Λυσσαρίδης.

Ο τόπος λοιπόν που γέννησε τον Βάσο Λυσσαρίδη, του αποδίδει σήμερα αυτή την μεγάλη τιμή της ονομασίας της πλατείας του σε πλατεία Βάσου Λυσσαρίδη. Όπως σωστά ειπώθηκε, η τιμή ανήκει στο δημοτικό συμβούλιο, σε όλους τους δημότες και σε όλους εμάς που βρισκόμαστε σήμερα εδώ και στον τόπο σας, πάνω απ΄ όλα, συνδέοντας έτσι για πάντα τον αγαπημένο τόπο του Βάσου Λυσσαρίδη με το όνομα του. Αλλά συνδέετε και τα Λεύκαρα με την παρακαταθήκη της διαδρομής του και των αγώνων του. Μια παρακαταθήκη που σφυρηλατήθηκε σε πολύ δύσκολες εποχές.

Αλλά επιτρέψτε μου να πω πως και η σημερινή εποχή δεν πάει πίσω σε δυσκολίες, άλλου είδους αλλά σημαντικές δυσκολίες. Διανύουμε μια περίοδο τεκτονικών γεωπολιτικών αλλαγών και εξαιρετικά σοβαρών κινδύνων. Η παράνομη και αιματηρή ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά και ο εντεινόμενος ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας, μας επιστρέφουν ταχέως σε παγκόσμιο επίπεδο σε συνθήκες ψυχρού πολέμου.

Γνωρίζουμε πολύ καλά πόσο πλήρωσαν οι λαοί και ο ελληνισμός, ειδικότερα, τον ψυχρό πόλεμο του 20ου αιώνα. Ειδικά η Ελλάδα και η Κύπρος, που βρίσκονται στο μεταίχμιο Δύσης και Ανατολής.

Και ξέρουμε πολύ καλά το αίμα που έχυσε η γενιά του Βάσου Λυσσαρίδη εν μέσω αυτού του αιματηρού και σκληρού ψυχρού πολέμου, για να μπορέσουν οι μεταγενέστερες γενιές, οι δικές μας γενιές, να ζήσουν καλύτερα, ελεύθερα και με μια αίσθηση εθνικής αξιοπρέπειας.

Όπως ξέρουμε πολύ καλά οι τραγικές στιγμές που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ο Ελληνισμός εν μέσω του ψυχρού πολέμου. Δεν ήταν λίγες, ήταν πολλές. Και ξέρουμε πολύ καλά ότι πολλές φορές δεν υπήρχε σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές συνεννόηση ανάμεσα στην Αθήνα και και στη Λευκωσία.

Όταν αψηφήσαμε ακροδεξιές-εθνικιστικές δυνάμεις, όταν αψηφήσαμε προσωπικές ατζέντες κυρίως όμως τα συμφέροντα τρίτων χωρών που θέλανε να καθορίσουν τους σχεδιασμούς μας. Όταν βρεθήκαμε διχασμένοι μπροστά στην επιθετικότητα της Τουρκίας, την εισβολή και την κατοχή. Ήταν κάποιες από αυτές τις στιγμές τις δύσκολες που πέρασε ο ελληνισμός.

30 χρόνια μετά τα τραγικά γεγονότα του ’74, η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία μπόρεσαν να σταθούν στα πόδια τους με σημείο αναφοράς την Ευρώπη. Και να αξιοποιήσουν τις ευρωτουρκικές σχέσεις σε μία θετική κατεύθυνση.

Ενώ, εδώ και πάνω από 15 χρόνια και με διαδοχικές κυβερνήσεις, η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία έχουν χαράξει μια στρατηγική που δεν έχει ως επίκεντρο μόνο την ΕΕ αλλά και τον ρόλο μας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Μια στρατηγική που ακολουθήθηκε σε συνέχεια της ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ και σε συνέχεια της απόρριψης του Σχεδίου Ανάν. Μια στρατηγική που υπηρέτησαν, όπως είπα πιο πριν, διαδοχικές κυβερνήσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο -και η δική μου κυβέρνηση. Με επίκεντρο βεβαίως να αναβαθμίσουμε τον ρόλο του ελληνισμού της Ελλάδας και της Κύπρου στην ευρύτερη περιοχή, αναδεικνύοντας ως κομβικό σημείο τριμερείς συνεργασίες, της Ελλάδας, της Κύπρου, με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, με την Ιορδανία με την Παλαιστίνη. Και παλεύοντας όλο αυτό το διάστημα να λύσουμε το κυπριακό θέτοντας όμως ως άξονα για την επίλυση του, ως δύο κόκκινες γραμμές, την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων από το νησί, αλλά και την κατάργηση του αναχρονιστικού αυτού θεσμού των εγγυήσεων.

Πιστεύω ότι ήταν μια στρατηγική που αναβάθμισε τον ρόλο μας σε διεθνές, περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Μια στρατηγική που ενίσχυσε τη συνεργασία μας με τους άραβες και ισραηλινούς γείτονές μας, αλλά και με τις παγκόσμιες δυνάμεις. Μια στρατηγική που κατέστησε την Ελλάδα και την Κύπρο κόμβους στους ενεργειακούς και οικονομικούς χάρτες της περιοχής. Μία στρατηγική που μας επέτρεψε να σταθούμε ψηλά εν μέσω των χειρότερων οικονομικών κρίσεων της μεταπολίτευσης.

Σήμερα, εν μέσω ενός νέου ψυχρού πολέμου πολλαπλών κινδύνων και έχοντας την εμπειρία των επιτυχιών, αλλά και των λαθών μας αυτά τα 15 χρόνια, καλούμαστε, η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία, μαζί, ως κράτη-μέλη της ΕΕ, να επανασχεδιάσουμε την στρατηγική μας για την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και για τις ευρωτουρκικές σχέσεις.

Να προωθήσουμε μια στρατηγική που θα είναι οραματική, αντάξια του ιστορικού ρόλου και των δυνατοτήτων μας, αλλά και την ίδια στιγμή θα είναι ρεαλιστική, μακριά από αδιέξοδους μαξιμαλισμούς.

Που θα κατοχυρώνει τον ρόλο μας στην νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική της περιοχής, συνδέοντας την Ανατολική Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, με τα Βαλκάνια και την υπόλοιπη Ευρώπη. Συνδέοντας τον ευρωπαϊκό βορρά με τον Νότο.

Όπως θα ήθελε, πιστεύω, και ο Βάσος Λυσσαρίδης, που διετέλεσε πρόεδρος του Αφρικανοασιατικού Κινήματος Αλληλεγγύης προς την Κύπρο, πρόεδρος του Κυπροαραβικού Συνδέσμου, αντιπρόεδρος της Οργάνωσης Αφροασιατικής Αλληλεγγύης και γενικός γραμματέας της διεθνούς επιτροπής κατά των φυλετικών διακρίσεων και του ρατσισμού.

Μια στρατηγική που θα βάζει ως προτεραιότητα την προάσπιση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, ιδίως από τους γείτονες μας, αλλά, προσέξτε, ως προτεραιότητα την προάσπιση των δικαιωμάτων απέναντι και στον διεθνή παράγοντα.

Που θα βάζει ως προτεραιότητα τη δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού στη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ, χωρίς εγγυήσεις και κατοχικά στρατεύματα, προς όφελος όλου του Κυπριακού λαού, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Μια λύση για την οποία, όπως γνωρίζετε, αγωνιστήκαμε.

Μια στρατηγική που θα βάζει ως προτεραιότητα έναν διάλογο ύφεσης και οικοδόμησης εμπιστοσύνης με την Τουρκία, στη βάση όμως του διεθνούς δικαίου, με απώτερο στόχο τη Χάγη.

Που θα αξιοποιεί την δυναμική αλληλεγγύης που δημιουργήθηκε μετά τον τραγικό, αιματηρό σεισμό στην Τουρκία για να βάλει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το κυπριακό αλλά και τις ευρωτουρκικές σχέσεις σε μια νέα τροχιά. Όπως αυτήν για την οποία παλέψαμε ειδικά την περίοδο 2015-2016, πριν το πραξικόπημα στην Τουρκία.

Μία στρατηγική που εμπεδώνει την θέση Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας, ως ευρωπαϊκών δυνάμεων, που στέκονται και πρέπει να στέκονται πάντα υπέρ των αρχών του διεθνούς δικαίου, αλλά και υπέρ του κράτους δικαίου και ως κράτη να προχωρούνε μπροστά ως ευνομούμενες πολιτείες, ευρωπαϊκά κράτη δικαίου απέναντι στους πολίτες με αλληλεγγύη και με χρηστή διαχείριση.

Διότι Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία δεν θα παίξουν ποτέ με το διεθνές δίκαιο με λογική «δύο μέτρων και δύο σταθμών». Δεν θα παίξουμε τα παιχνίδια ενός επιτήδειου ουδέτερου απέναντι στην παράνομη και αιματηρή ρωσική εισβολή.

Δεν θα παίξουμε ποτέ τα παιχνίδια που έπαιξαν οι Αμερικανοί και Βρετανοί, γιατί θυμηθήκαμε στις σκηνές που παρακολουθήσαμε από το αρχείο του ΡΙΚ, τα παιχνίδια που έπαιξαν οι Αμερικάνοι και οι Βρετανοί εταίροι μας, όταν η χούντα του Ιωαννίδη προχωρούσε στο εγκληματικό πραξικόπημα και όταν τα τουρκικά στρατεύματα εισέβαλαν σε αυτόν εδώ τον τόπο.

Την ίδια στιγμή, όμως, η Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να έχουν την αυτονομία και να επιλέγουν τον τρόπο με τον οποίο θα δείξουν την αλληλεγγύη τους στον ουκρανικό λαό, όχι άλλοι να επιλέγουν για μας τον τρόπο που θα δείξουμε αλληλεγγύη. Στηρίζοντας, ταυτόχρονα, μέσω της ΕΕ, την προσπάθεια για τερματισμό της ρωσικής εισβολής και για επιστροφή στη διπλωματία. Διότι ξέρουμε και βλέπουμε όλοι πού οδηγεί ο καταστροφικός αυτός πόλεμος. Όπως ήξερε και έβλεπε ο Βάσος Λυσσαρίδης με τη διορατική του ματιά τους κινδύνους που διατρέχουν οι λαοί και τα συμφέροντά τους από τους κάθε λογής πολέμους.

Η εποχή μας όμως, πέρα από τις γεωπολιτικές προκλήσεις, έχει και τις διαρκείς κοινωνικές προκλήσεις. Θέλω να μείνω σε αυτό το σημείο, θυμούμενος και τιμώντας όχι μονάχα τον ανυπότακτο αγωνιστή, αλλά και τον σοσιαλιστή Βάσο Λυσσαρίδη.

Διότι, ο Βάσος Λυσαρίδης δεν αγωνίστηκε μόνο για την ελευθερία, αλλά και για τη δικαιοσύνη. Για τη δίκαιη αναδιανομή του πλούτου. Για την ισότητα. Ήταν ένας σοσιαλιστής που αφιέρωσε τη ζωή του στον άνθρωπο και στον αγώνα για μια κοινωνία δίχως εκμετάλλευση. Και αυτό είναι ένα παράδειγμα ισχυρό για όλους εμάς, τους προοδευτικούς, τους αριστερούς, τους σοσιαλιστές, τους δημοκράτες που αυτό είναι το κοινό σημείο αναφοράς. Ιδίως σήμερα που οι ανισότητες σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και εντός των κοινωνιών μας διογκώνονται ραγδαία. Σήμερα, που όλοι αναγνωρίζουν ότι ο νεοφιλελευθερισμός έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα τις οικονομίες και τις κοινωνίες μας.

Σήμερα που όλο και περισσότεροι αναγνωρίζουν ότι οι αγορές δεν μπορεί να αφήνονται μόνες τους να αυτορρυθμιστούν, δεν αυτορρυθμίζονται μόνες. Διότι οι αγορές έχουν πάντοτε ως βασικό στόχο και κίνητρο να αυγατίσουν τα κέρδη τους πρέπει λοιπόν να υπάρχει ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους που θα βάζει κάποιο όριο προς όφελος της δικαιοσύνης.

Σήμερα που όλο και περισσότεροι καταλαβαίνουν κάτι ακόμα, η αδικία και η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο πρέπει να μην έχει πεπερασμένο σημείο να διευρύνεται διαρκώς, αλλά κάτι το πεπερασμένο η εκμετάλλευση το φυσικού περιβάλλοντος. Διότι ο σύγχρονος καπιταλισμός των μεγάλων αδικιών και των μεγάλων ανισοτήτων έχει και αυτό το στοιχείο, δεν κάνει μονάχα τους φτωχούς φτωχότερους και τους πλούσιους ισχυρότερους. Αλλά καταστρέφει ακόμη και το περιβάλλον, δηλαδή το ίδιο μας το μέλλον.

Σήμερα έχοντας βγάλει τα συμπεράσματά μας από τη μεγάλη περιπέτεια που περάσαμε, αυτή της πανδημίας, για την αναγκαιότητα δίπλα στην οικονομία της αγοράς να υπάρχει ισχυρό κοινωνικό κράτος.

Σήμερα που βλέπουμε μετά την πανδημία την αισχροκέρδεια να λεηλατεί το εισόδημα των αδύναμων. Σήμερα είναι η ώρα να μιλήσουμε ξανά για δικαιοσύνη. Για το όραμα μιας κοινωνίας που θα βάζει σε προτεραιότητα τον άνθρωπο και σε δεύτερη μοίρα τα τα κέρδη.

Σήμερα λοιπόν, πιστεύω ότι είναι η ώρα να θυμηθούμε το κοινωνικό όραμα του σοσιαλιστή Βάσου Λυσσαρίδη. Και να τον τιμήσουμε όχι μόνο με τις εκδηλώσεις μνήμης και τιμής, σαν τη σημερινή. Αλλά να τον τιμούμε καθημερινά με τους αγώνες μας για να αλλάξουμε τον κόσμο.

Με τους αγώνες μας για να κάνουμε τη ζωή μας πιο δίκαιη την ζωή των ανθρώπων γύρω μας πιο δίκαιη. Με τους αγώνες μας για ελευθερία, γιατί ας μην ξεχνάμε ότι η Κύπρος παραμένει εδώ και 49 χρόνια διχοτομημένη και υπό κατοχή στο βόρειο τμήμα της. Με τους αγώνες μας για ανεξαρτησία και δικαιοσύνη.

Έτσι και μόνο έτσι, ο γιατρός -και μου κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση που Βάσος Λυσσαρίδης έμεινε στην μνήμη όλων των ανθρώπων ως ο γιατρός, δηλαδή τι, ο άνθρωπος που προσφέρει, ο άνθρωπος που είναι δίπλα στον συνάνθρωπο- έτσι και μόνο έτσι ο γιατρός θα είναι πάντα παρών και δίπλα μας. Γιατί όντως, όπως έγραψε ο ίδιος, οι αγώνες δεν τελειώνουν με τον θάνατο αλλά με τη δικαίωση. Και η σκυτάλη τώρα είναι σε εμάς, σε όλους εμάς.

Αθάνατος, λοιπόν. Σας ευχαριστώ θερμά.