ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ
ΙΓ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΣΥΝΟΔΟΣ Β΄
ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΡΙ΄
ΤΕΤΑΡΤΗ 30 ΜΑΡΤΙΟΥ 2011

Μόνη συζήτηση επί της αρχής, των άρθρων και του συνόλου του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων «Ενιαίο Μητρώο Εμπόρων Αγροτικών Προϊόντων, Εφοδίων και Εισροών και άλλες διατάξεις».

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ (Βέρα Νικολαΐδου):Το λόγο έχει η ειδική αγορήτρια του ΣΥΡΙΖΑ, κυρία Ευαγγελία Αμμανατίδου-Πασχαλίδου.

ΛΙΤΣΑ ΑΜΜΑΝΑΤΙΔΟΥ-ΠΑΣΧΑΛΙΔΟΥ: Ευχαριστώ, κυρία Πρόεδρε.

Συζητούμε σήμερα το «Ενιαίο Μητρώο Εμπόρων Αγροτικών Προϊόντων, Εφοδίων και Εισροών». 

Οποιοσδήποτε διαβάσει αυτό το σχέδιο νόμου θα πει ότι είναι ένα αναμενόμενο νομοσχέδιο, γιατί κατά βάση υλοποιεί ένα αίτημα που κατά καιρούς έχει διατυπωθεί από πολλές πλευρές, αλλά και από το ίδιο το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, είτε λόγω διατροφικών σκανδάλων −παραδείγματος χάρη το νοθευμένο ηλιέλαιο− είτε λόγω καταγγελιών για περιπτώσεις αισχροκέρδειας ή μεγάλης ψαλίδας τιμών.

Άρα, συμπληρώνοντας, θα πει κάποιος ότι είναι αναγκαία και στοιχειώδης διαφάνεια ως προς την εμπορεία των αγροτικών προϊόντων, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το who is who των εμπόρων, είτε είναι φυσικά πρόσωπα είτε είναι εταιρείες και επιχειρήσεις, οι πρώτοι ως απλοί χονδρέμποροι, μεσάζοντες και διακομιστές και οι εταιρείες ως ενδιάμεσοι, με συμβολή στη συντήρηση, τη συσκευασία και περαιτέρω προώθηση στην αγορά.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είναι γνωστό σε όλους πως υπήρξαν περιπτώσεις και στο κοντινό παρελθόν κατά τις οποίες αγρότες και παραγωγοί, πιεσμένοι από την ανάγκη λόγω ευπάθειας του προϊόντος ή επειδή θεωρούσαν ότι θα πετύχαιναν καλύτερες τιμές από τις επίσημες τιμές της αγοράς, ακόμα και απʼ αυτές μέσω των συνεταιρισμών, που έδωσαν τα προϊόντα τους σε διάφορους τσαρλατάνους, επιτήδειους και τελικά ή δεν πληρώθηκαν καθόλου ή πήραν τα χρήματά τους με πολύ μεγάλες καθυστερήσεις και ίσως με απώλεια μέρους του συνολικού ποσού πώλησης.

Υπό αυτή την άποψη, η ρύθμιση και η επιβολή κανόνων και διαφάνειας στο κύκλωμα της εμπορίας είναι αναγκαία. Θα πρέπει όμως να γίνουν σημαντικές βελτιώσεις ως προς τη διαδικασία ένταξης των εμπόρων στα τοπικά επιμελητήρια, στην απόκτηση του Κ.Α.Δ. και του Ε.Α.Ε.. Το σύστημα ένταξης αγροτικών προϊόντων κατά βάση ακολουθεί τους όρους και τις προϋποθέσεις ένταξης του Βιομηχανικού και του Οικονομικού Επιμελητηρίου εν γένει.

Κάνατε αλλαγές, που μας δώσατε πριν λίγο, στο άρθρο 7 και ενοποιήσατε τα διάφορα μητρώα ως κλαδικά. Μπορώ να πω ότι αυτό είναι θετικό. Φτάνει όμως αυτό;

Να περάσω επιγραμματικά στις εγγυητικές επιστολές. Αυτές οι εγγυητικές διασφαλίζουν τους παραγωγούς στο σύνολό τους; Θεωρούμε πως όχι και αυτό θα το δείτε στην πράξη. Στην αντιμετώπιση του φαινομένου αισχροκέρδειας και των μεσαζόντων αναδεικνύονται δύο σοβαρά ζητήματα όπου αυτά δεν εξετάζονται στο παρόν σχέδιο νόμου. Τα είπαμε και στην Επιτροπή.

Πρόκειται για τα περιθώρια εμπορίας αγροτική στρεβλή κατάσταση. Και έρχεστε τώρα ως Κυβέρνηση, με το νέο νομοσχέδιο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, να τους μετατρέψετε σε ιδιωτικές εταιρείες, δηλαδή ακριβώς ό,τι θέλετε να πετύχετε και στους υπόλοιπους τομείς της ελληνικής οικονομίας.

Κυρία Υφυπουργέ, πάνω από δύο χιλιάδες συνεταιρισμοί πρόκειται να κλείσουν μιας και η προϋπόθεση για το αρχικό μετοχικό κεφάλαιο δεν αντικατοπτρίζει τους μικρομεσαίους παραγωγούς της χώρας μας. Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί και οι αγροτικοί σύλλογοι αφού αδρανοποιήθηκαν, εκφυλίστηκαν και χρεοκόπησαν κι έτσι έχασαν τον ανταγωνιστικό προσανατολισμό τους.

Η κατάσταση ήταν ακόμη χειρότερη στις δευτεροβάθμιες οργανώσεις που μετατράπηκαν σε γραφειοκρατικούς μηχανισμούς, σε προθάλαμους παραγοντισμού και σε εκλογικούς μηχανισμούς νομής της εξουσίας. Στην ουσία, οι συνεταιρισμοί λειτουργούσαν ως «σπονδυλική στήλη» του δικομματισμού στην ύπαιθρο κι αυτό θα πρέπει να το δούμε. Κάτω από το βάρος μιας διαμορφωμένης ανταγωνιστικής αγοράς, η πλειοψηφία της οποίας έχει πελατειακές, κομματικές ή κρατικές εξαρτήσεις, οδηγήθηκαν σε κρίση και χρεοκοπία. Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αντί να προωθήσει και να στηρίξει την υγιή κοινωνική και επιχειρηματική συνεταιριστική δράση, τους ανέθετε τη διαχείριση προγραμμάτων και ενισχύσεων που δεν τους ανήκαν.

Αυτό, κυρία Υφυπουργέ, έγινε και επί ΠΑΣΟΚ επί ολόκληρα χρόνια, ειδικά στη δεκαετία του ʼ90, όταν ξεκίνησε η αποδόμηση του συνεταιριστικού κινήματος, αλλά και επί Νέας Δημοκρατίας. Μαζί μοιράζατε εκατομμύρια κοινοτικών και εθνικών πόρων σε «παρέες ημετέρων» και αυτά ποτέ δεν έφερναν αποτελέσματα προς όφελος ούτε των αγροτών ούτε και των αγροτικών προϊόντων.

    Με το νέο νομοσχέδιο που καταθέτετε πλέον επίσημα η Κυβέρνηση προωθεί την τελική εξόντωση των μικρομεσαίων αγροτικών νοικοκυριών μετατρέποντας τους συνεταιρισμούς σε ιδιωτικές εταιρείες. Πώς είναι δυνατόν αυτό να γίνει;

Όλοι οι συνάδελφοι εδώ τώρα συζητούμε τάχα –είναι και η κυρία Υφυπουργός εδώ, θα έρθει και ο κύριος Υπουργός− για την ορθολογική διαχείριση της εμπορίας αγροτικών προϊόντων, ενώ την ίδια στιγμή πολύτιμα για την ελληνική οικονομία και για την εξαγωγική δύναμη της χώρας αγροτικά προϊόντα έχουν υποβαθμιστεί, έχουν απαξιωθεί και τελικά έχουν εγκαταλειφθεί από τις επιλογές των τελευταίων κυβερνήσεων. Μέσα στις σημερινές συνθήκες της οξύτατης οικονομικής κρίσης και της πιο βίαιης νεοφιλελεύθερης επίθεσης στο εισόδημα και στα κοινωνικά δικαιώματα των αγροτών, ο μοναδικός δρόμος είναι φυσικά οι συλλογικοί αγώνες των αγροτών, οι οποίοι το έχουν αντιληφθεί αυτό εδώ και πάρα πολύ καιρό και αρχίζουν και ενεργοποιούνται. Καταλαβαίνετε ότι όλο αυτό θα δημιουργήσει μια άλλη κατάσταση και ίσως φέρει και θετικά αποτελέσματα.

Κυρία Υφυπουργέ, εμείς υποστηρίζουμε την εκ βάθρων ανασυγκρότηση του αγροτικού κινήματος και την αυτοοργάνωση των αγροτών, μέσα όμως από συμμετοχικές δημοκρατικές διαδικασίες, όπως επίσης στηρίζουμε και τη λειτουργία αγροτικών συνεταιρισμών που υπερασπίζονται το μόχθο των αγροτών και των  εργαζομένων σʼ αυτούς, καθώς και την ανάπτυξη της υπαίθρου. Φυσικά απαιτούμε να μπει οριστικά ένα τέλος στους συνεταιρισμούς-«σφραγίδες» και στα μικροκομματικά, πελατειακά και προσωπικά συμφέροντα. Επίσης, υποστηρίζουμε τη ριζική αλλαγή στο θεσμικό πλαίσιο, τον προσανατολισμό, τη συγκρότηση και τη λειτουργία των αγροτικών συνεταιρισμών, ώστε να διασφαλίζεται η δημοκρατία, η διαφάνεια, η δημόσια λογοδοσία και ο κοινωνικός έλεγχος σε όλα τα στάδια της παραγωγής και διακίνησης αγροτικών προϊόντων από το χωράφι και το στάβλο μέχρι το πιάτο του καταναλωτή.

Με το παρόν σχέδιο νόμου που συζητούμε, δηλαδή το Ενιαίο Μητρώο Εμπόρων Αγροτικών Προϊόντων, αλλά και με το υπό κατάθεση σχέδιο νόμου για τους συνεταιρισμούς που έχει περάσει από το Υπουργικό Συμβούλιο, σύμφωνα με την εικόνα που έχουμε, δυστυχώς δεν πρόκειται, κυρία Υφυπουργέ, να βοηθήσετε τη μικρομεσαία αγροτική εκμετάλλευση, αλλά στο τέλος θα συρρικνώσετε κι άλλο το εισόδημά της. Φυσικά θα κριθείτε πρωτίστως από τους ίδιους τους αγρότες για το εάν και κατά πόσον θα μπορούν να παρεμβαίνουν οι συνεταιρισμοί με τη νέα δομή τους στην εμπορία υπέρ των παραγωγών.

Καταλαβαίνετε πως με αυτό που προωθείτε ενισχύετε τελικά τα ολιγοπώλια και τα καρτέλ;

Στο παρόν σχέδιο νόμου δεν γίνεται καμία ειδική αναφορά στα καρτέλ και όσο και να υποστηρίζετε πως θα υπάρξει πάταξή τους –εγώ να δεχθώ πως έχετε τις καλύτερες προθέσεις για τη συνέχιση αλλά και για την ενίσχυση της παραγωγής αγροτικών προϊόντων− δεν υπάρχει περίπτωση να τα παντρέψετε και τα δύο –που θα είναι και το επιθυμητό αποτέλεσμα− όταν δημιουργείτε ρήγματα και στις υγιείς συλλογικότητες των παραγωγών.

Δεν συμβαδίζει η εξυγίανση του χώρου εμπορίας αγροτικών προϊόντων με ταυτόχρονη αποδοχή διαμόρφωσης μονοπωλιακών συνθηκών. Εδώ να σας υπενθυμίσω ότι από τη μέση δαπάνη για βασικά είδη διατροφής που καταβάλλουν τα ελληνικά νοικοκυριά μεταβιβάζεται στον παραγωγό μόλις το 29% και τούτο παρά το ότι στους υπολογισμούς λήφθηκαν υπʼ όψιν νωπά προϊόντα που αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει κόστος μεταποίησης και ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία.

Στο παρόν νομοσχέδιο υπάρχει μια διατύπωση στην εισηγητική έκθεση ότι καθορίζεται η ρυθμιστική παρέμβαση του κράτους στον τομέα της εμπορίας των αγροτικών προϊόντων με σκοπό την προστασία του αγροτικού εισοδήματος από παραβατικές και αντίθετες με τα συναλλακτικά ήθη συμπεριφορές, οι οποίες πλήττουν ευθέως τη βιωσιμότητα των αγροτικών νοικοκυριών.

Κυρία Υφυπουργέ, σας το είπα και στην Επιτροπή –όπου σας είχαμε καταθέσει και προτάσεις− ότι αυτά που μας λέει η εισηγητική έκθεση είναι μεγάλες κουβέντες χωρίς κανένα μα κανένα αντίκρισμα. Οι στόχοι που ακολουθούν αποτελούν ένα μικρό μόνο μέρος από την απειλή κατά της βιωσιμότητας. Κατά τα λοιπά, το σύστημα παραμένει ανέπαφο.

Οι κυβερνήσεις και οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν επιδείξει ανεπίτρεπτη ανοχή προς τα διάφορα καρτέλ που λυμαίνονται τον αγροτοεμπορικό χώρο. Να πούμε ότι όσοι ήσασταν Αξιωματική Αντιπολίτευση παλιότερα αλλά και τώρα θεωρούσατε και θεωρείτε τα καρτέλ αποκλειστική πηγή δεινών για τον αγροτικό κόσμο και τους καταναλωτές και τότε υποστηρίζατε ότι αυτά τα κρυφά καρτέλ του μεγάλου κεφαλαίου πλήττουν άμεσα τη γεωργία και τους γεωργούς είτε ως καταναλωτές εισροών είτε ως παραγωγούς αγροτοδιατροφικών προϊόντων και στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό, συμπιέζουν τις τιμές παραγωγού ή αυξάνουν τεχνητά τις τιμές των εισροών ή τις τιμές των προϊόντων του καταναλωτού.

Ορθώς και εμείς συμφωνούμε, όμως γίνατε Κυβέρνηση. Τι έχετε κάνει; Με τα νομοθετήματα που φέρνετε και με όλο αυτό που συμβαίνει με το Μνημόνιο, με το ΔΝΤ, δυστυχώς, δεν δίνετε τη δυνατότητα να μπορέσουμε να φύγουμε από αυτή την ύφεση, από την οικονομική κρίση και συνεχώς βαλτώνουμε και είμαστε μια χώρα που στο τέλος δεν θα παράγουμε, κυρία Υφυπουργέ, δυστυχώς.

Έχουμε πολλά στοιχεία για τις εναρμονισμένες πρακτικές και για την πίεση και τους εκβιασμούς που ασκούνται, παραδείγματος χάριν στους κτηνοτρόφους τόσο για το ύψος της τιμής του γάλακτος όσο και για την επιβολή της νομιμοφροσύνης στους κανόνες του καρτέλ.

Όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα καθεστώς συνεργασίας, στο οποίο υπογράφονται συμβόλαια μεταξύ κτηνοτρόφων και βιομηχανιών. Όμως, καταγγελίες υπάρχουν και σε άλλα προϊόντα, όπως τα οπωροκηπευτικά, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις του κυρίου Υπουργού, κυρίως από τις μεγάλες αλυσίδες λιανικής πώλησης.

Επίσημα, το χονδρεμπορικό κέρδος κυμαίνεται από 8% έως 12% και το λιανικό από 20% έως 40% ανάλογα με το είδος. Ήδη έχουν γίνει καταγγελίες για καρτέλ στα ακτινίδια και στις ντομάτες. Οι έλεγχοι δεν έχουν αποδώσει τίποτα μέχρι τώρα, παρά τα στοιχεία που δόθηκαν από τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Άρτας, αλλά και στην Κρήτη για την εμπορία της ντομάτας μέσω της διαδικασίας δημοπράτησης.

Επομένως, το σχέδιο νόμου θα όφειλε να εξετάζει προβλήματα και να επισημαίνει τις δυσλειτουργίες της αγοράς, τις ελλιπείς δομές στο εμπόριο και τη διακίνηση των αγροτικών προϊόντων, την αδιαφάνεια των συναλλαγών, την έλλειψη κανόνων λειτουργίας.

Επειδή έχουμε παράλληλα σήμερα και στην Επιτροπή το σχέδιο νόμου για την προστασία του ανταγωνισμού, θέλω να πω και να γίνει γνωστό και στο Σώμα ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού δυστυχώς στη λειτουργία της από το 1979 μέχρι σήμερα δεν έχει διατελέσει το ρόλο της, όπως θα έπρεπε να το έχει κάνει. Τι φταίει;

Θα ήθελα λίγο χρόνο ακόμα, κύριε Πρόεδρε.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βύρων Πολύδωρας): Εντάξει, κυρία συνάδελφε. Συνεχίστε.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΑΜΑΝΑΤΙΔΟΥ-ΠΑΣΧΑΛΙΔΟΥ: Ευχαριστώ.

Θα σας αναφέρω μόνο ότι σ αυτή τη λειτουργία από το 1979 μέχρι το 2009 υπήρχαν αθωωτικές περιπτώσεις. Όσες απαλλακτικές περιπτώσεις υπήρχαν προς μεγάλες εταιρίες και εταιρίες καρτέλ από το 1979 έως το 2009, υπάρχουν από το 2009 μέχρι και σήμερα. Αυτό κάτι λέει.

Πώς θέλετε δηλαδή εσείς τώρα να αντιμετωπίσετε −αυτό που λέτε− τον αθέμιτο ανταγωνισμό, τις εναρμονισμένες πρακτικές, τη δεσπόζουσα θέση, να βοηθήσετε τη μικρομεσαία αγροτιά, αυτούς που συμπιέζονται κάτω από τα ολιγοπώλια; Δεν το βλέπουμε.

Δυστυχώς, δεν το βλέπουμε και μέσα από το νομοσχέδιο που έχουμε σήμερα για δεύτερη ανάγνωση, δηλαδή λίγο πριν από την Ολομέλεια, για την προστασία του ανταγωνισμού.

Με αυτά όλα, εάν τα μαζέψουμε, αντί να βοηθηθεί η οικονομία, συνεχώς συρρικνώνεται και συμπιέζεται ακόμη πιο πολύ το χαμηλό και μεσαίο εισόδημα.

Εμείς θεωρούμε ότι θα έπρεπε να είχαν διερευνηθεί τα αίτια και να προτείνατε μέτρα αντιμετώπισης, ώστε να ενισχυθεί ο υγιής ανταγωνισμός και να κλείσει επιτέλους η γνωστή ψαλίδα στα είδη διατροφής με ισχυρούς συνεταιρισμούς που θα προστατεύουν τα συμφέροντα των μικρομεσαίων αγροτών, που είναι η συντριπτική πλειοψηφία στη χώρα μας,

Αν είχατε όλα αυτά κατά νου, θα βοηθούσαν ουσιαστικά τη βιωσιμότητα των αγροτικών νοικοκυριών.

Τελειώνοντας, θα σας πω ότι σήμερα –το γνωρίζετε πολύ καλά από τη στιγμή που είστε Υφυπουργός στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης− υπάρχουν στο μητρώο αγροτών και αγροτικών εκμεταλλεύσεων 60 χιλιάδες νέοι αγρότες. Καταλαβαίνετε ότι σε συνθήκες κρίσης υπάρχουν νέοι −οι περισσότεροι είναι επιστήμονες− που επιστρέφουν στην ύπαιθρο.

Εσείς προσπαθείτε να τους αφανίσετε. Τους απογοητεύετε, τους διαιρείτε, διαιρείτε τη συλλογικότητά τους, ενώ θα έπρεπε να τους στηρίξετε.

Νομίζω, κύριε Υφυπουργέ, ότι έχετε μέχρι αύριο το χρόνο να αναμορφώσετε πραγματικά σε μία θετική κατεύθυνση όλο αυτό το στρεβλό σύστημα.

Εμείς καταψηφίζουμε επί της αρχής το παρόν σχέδιο νόμου. Τα υπόλοιπα θα τα θίξουμε στα άρθρα.

Ευχαριστώ.