Η κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος απέδειξε, με τον πλέον δραματικό τρόπο, ότι υπό το σημερινό νεοφιλελεύθερο καθεστώς, η τεράστια δύναμη των τραπεζών βρίσκεται πάνω από τον έλεγχο των κοινωνιών και απέναντι από τις ανάγκες τους, με τις κυβερνήσεις να λειτουργούν ως «τροχονόμοι» στην υπηρεσία των τραπεζών. Όταν δε βασικές κοινωνικές ανάγκες αποτελούν αντικείμενο κερδοσκοπίας από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τα αποτελέσματα γίνονται καταστροφικά.

Η οικοδόμηση του εναλλακτικού μοντέλου οργάνωσης και λειτουργίας ενός άλλου χρηματοπιστωτικού συστήματος με απώτερο στόχο την ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας, που θα τεθεί στην υπηρεσία της κοινωνίας και όχι των αυτόνομων κερδοσκοπικών συμφερόντων του κεφαλαίου, είναι και παραμένει προγραμματική στόχευση της αριστεράς.

Οι τράπεζες πρέπει να λειτουργούν με κριτήριο τις ανάγκες της κοινωνίας επειδή μέσω της χρηματοδότησης καθορίζουν αποφασιστικά το μοντέλο παραγωγής, ανάπτυξης και κατανάλωσης της κοινωνίας. Ειδικά σε περιόδους κρίσης οι τράπεζες θα έπρεπε να αμβλύνουν τις συνέπειες της κρίσης και όχι να τις εντείνουν περαιτέρω.

Ειδικά σήμερα στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα η κεφαλαιακή επάρκεια έχει μειωθεί δραματικά παρά το γεγονός ότι έχουν ήδη αντληθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό και το μηχανισμό στήριξης σημαντικά ποσά ως κεφάλαια και σε εγγυήσεις ενώ, σύμφωνα με τις τελευταίες αποφάσεις, θα διατεθούν και άλλα ποσά με πρόσθετη επιβάρυνση των Ελλήνων φορολογουμένων.

Γιαυτό ζήτημα αιχμής πρέπει να αποτελέσει η πλήρης αναθεώρηση της λειτουργίας των πιστωτικών ιδρυμάτων. Από την παραγωγή των υπηρεσιών και τη μεταφορά τους στους πελάτες μέχρι τον έλεγχο των απολαβών των ανώτατων στελεχών, τον τρόπο κατανομής των bonus και τη βραχυπρόθεσμη ανταγωνιστική στρατηγική τους.

Η άποψή μας είναι ότι ο νέος δημόσιος και κοινωνικός ρόλος των τραπεζών θα πρέπει να  βασίζεται στους ακόλουθους άξονες:

1.      Χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας και  στήριξη της ανάπτυξης

2.      Προώθηση ρυθμίσεων ανακούφισης των υπερχρεωμένων νοικοκυριών. *

3.      Εξυγίανση και χρηματοδότηση πολύ μικρών επιχειρήσεων και οργανώσεων της κοινωνικής/συνεταιριστικής οικονομίας.

4.      Σεβασμός των συλλογικών διαπραγματεύσεων και συμβάσεων  των εργαζομένων. Βελτίωση των  εργασιακών σχέσεων και συνθηκών εργασίας. 

5.      Ανάπτυξη προϊόντων «ηθικής» και «αλληλέγγυας» αποταμίευσης.

 Στο νέο πολιτικό πλαίσιο για τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει και διεκδικεί:

Εθνικοποίηση/κοινωνικοποίηση των τραπεζών. Όπως αναφέρθηκε, θα διατεθούν άμεσα 23 δις ? για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), ενώ το συνολικό ποσό που θα διατεθεί θα είναι αυξημένο κατά 25 δις. ? και έχει προγραμματισθεί να διατεθεί τα επόμενα 2-3 χρόνια.  Είναι γεγονός ότι πολλές από τις ελληνικές τράπεζες λειτουργούν σήμερα με αρνητική καθαρή θέση και για το λόγο αυτό θα χρειασθεί να ενταχθούν όλες στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), με άμεση συνέπεια τον κρατικό έλεγχο στη λειτουργία τους και στις αποφάσεις τους. Έτσι λοιπόν η εθνικοποίηση / κοινωνικοποίησή τους θα είναι πραγματικό γεγονός και δεν θα χρειασθούν πρόσθετα κεφάλαια.  Αρκεί το κράτος να μην αποποιηθεί των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και ελέγχου που του παρέχει η διαρκής στήριξη και ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με χρήματα των φορολογουμένων

Δημιουργία τραπεζών ειδικού σκοπού, οι οποίες θα καλύπτουν ειδικές ανάγκες και θα αντιμετωπίζουν ειδικά προβλήματα τμημάτων του πληθυσμού και περιφερειών με παροχή προϊόντων και υπηρεσιών που αφορούν στον πιστοδοτικό τομέα με γνώμονα την κοινωνική χρηματοδότηση αλλά να εξυπηρετούν και τις  ανάγκες ανάπτυξης μιας ηθικής και αλληλέγγυας αποταμίευσης. Οι Συνεταιριστικές τράπεζες, που αντιμετωπίζουν προβλήματα κυρίως λόγω μη εκπλήρωσης των κανόνων λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος αλλά και κεφαλαιακής επάρκειας, θα ήταν δυνατόν να αποτελέσουν τη βάση για τη δημιουργία των τραπεζών ειδικού σκοπού με την σταδιακή προσαρμογή τους  σε αυτή την κατηγορία τραπεζών.  

Η κοινωνική χρηματοδότηση δεν  πρέπει να  σχετίζεται με φιλανθρωπίες ή πελατειακές εξυπηρετήσεις Αποβλέπει στο σεβασμό του κοινωνικού συνόλου και στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου για τις επόμενες γενιές οικονομικού περιβάλλοντος.

Όπως είναι φανερό τα σημερινά κυβερνητικά συστήματα δεν θα στηρίξουν οποιαδήποτε πρόταση που θα έχει τις παραπάνω αρχές. 

Η ουσιαστική προϋπόθεση για να εφαρμοστούν τα προαναφερθέντα είναι η ρήξη με τις σημερινές νεοφιλελεύθερες αρχές και το κυρίαρχο σύστημα και η αποκήρυξη κάθε μορφής μνημονίου.  

* Μπορεί να προστεθεί ως συν/νο κείμενο οι προτάσεις για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά