Τις επόμενες μέρες αναμένεται  να κατατεθεί  στη Βουλή από τον Υπουργό  Ανάπτυξης κ. Κωστή Χατζηδάκη νόμος που θα αίρει τις προστατευτικές διατάξεις που αφορούν την αγορά του βιβλίου, στην ουσία θα καταργεί την ενιαία τιμή βιβλίου. Ακολουθώντας τυφλά τις προτάσεις της έκθεσης του ΟΟΣΑ για την Προστασία του Ανταγωνισμού στην Ελλάδα, προτάσεις που ουσιαστικά οδηγούν στην πλήρη απορρύθμιση της αγοράς, το υπουργείο συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων νομοθετικών ρυθμίσεων, την κατάργηση της ενιαίας τιμής του βιβλίου, αγνοώντας τόσο τη διεθνή εμπειρία, όσο και τις αντιδράσεις σύσσωμου του κόσμου του βιβλίου στη χώρα μας.

Η ενιαία τιμή βιβλίου καθιερώθηκε με νόμο στην Ελλάδα το 1997, κατά το πρότυπο της Γαλλίας, όπου ισχύει από το 1981. Βάσει του νόμου, η τιμή του βιβλίου προστατεύεται για δύο χρόνια από την έκδοσή του (αλλά και την επανέκδοση και την ανατύπωσή του) και ορίζεται από τον εκδότη αφήνοντας, κατά το διάστημα αυτό, μέγιστο περιθώριο έκπτωσης 10% για τη λιανική πώληση.

Σήμερα η ενιαία τιμή βιβλίου ισχύει σε πολλές από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (και μάλιστα σε κάποιες από τις μεγαλύτερες αγορές βιβλίου) αλλά και εκτός αυτής (Γαλλία, Ισπανία, Γερμανία, Ολλανδία, Δανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Αυστρία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ιαπωνία, Μεξικό, Αργεντινή, Νότια Κορέα, Σλοβενία, Νορβηγία, Ουγγαρία – στις τρεις τελευταίες ως συμφωνία μεταξύ εκδοτών και βιβλιοπωλών), αναγνωρίζοντας ότι το βιβλίο είναι ένα σημαντικό πολιτιστικό προϊόν που χρειάζεται ποικιλία και πολυφωνία τόσο στην παραγωγή όσο και στη διάθεσή του και προστατεύοντας μ’ αυτόν τον τρόπο αφενός τους μικρούς βιβλιοπώλες και εκδότες, αφετέρου την έκδοση ποιοτικών και μη εμπορικών βιβλίων, με μικρή αναμενόμενη κυκλοφορία, έργων νέων συγγραφέων κτλ. Σε αντίθεση με τις χώρες στις οποίες ισχύει η ενιαία τιμή βιβλίου, στον αγγλοσαξονικό κόσμο, όπου δεν υπάρχουν ή καταργήθηκαν σχετικοί περιορισμοί, οι συνέπειες της απελευθέρωσης των εκπτώσεων υπήρξαν σαρωτικές για τα μικρά, ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία και οδήγησαν στην κατάκτηση του συντριπτικού ποσοστού της αγοράς από το ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο Amazon.

Ο ισχυρισμός ότι η κατάργηση της ενιαίας τιμής βιβλίου θα οδηγήσει σε μείωση της τιμής του βιβλίου, όπως υποστηρίζεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ παραβλέπει ότι: α) από το 1997 μέχρι σήμερα η τιμή του βιβλίου αρχικά μειώθηκε και στη συνέχεια παρέμεινε σταθερή παρόλο που αυξήθηκε σημαντικά το κόστος παραγωγής (λόγω της αύξησης της άμεσης και έμμεσης φορολογίας αλλά και της επιδείνωσης των συνθηκών της αγοράς), β) η προστασία της τιμής του βιβλίου ισχύει μόνο για 2 χρόνια από την έκδοση, επανέκδοση ή ανατύπωσή του, ενώ μετά το πέρας αυτού του διαστήματος οι τιμές μειώνονται ενίοτε και δραματικά γ) οι απαιτήσεις των μεγάλων αλυσίδων βιβλιοπωλείων για σημαντικές εκπτώσεις, στην ουσία οδηγούν σε πλασματική αύξηση των τιμών από τους εκδότες με αποτέλεσμα το βιβλίο να πουλιέται πολύ ακριβότερα στα υπόλοιπα σημεία πώλησης.

Εξίσου έωλο είναι και το επιχείρημα ότι η ενιαία τιμή βιβλίου αντιστρατεύεται τις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού, μιας και ο εν λόγω ισχυρισμός έχει απασχολήσει πολλές φορές στο παρελθόν τις Αρχές Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες έχουν εγκρίνει τη νομιμότητα της εν λόγω ρύθμισης  σε εθνικό επίπεδο, στο πλαίσιο λειτουργίας της Ενιαίας Αγοράς. Αντιθέτως, η ενιαία τιμή βιβλίου εξασφαλίζει την αποφυγή φαινομένων συγκέντρωσης στη λιανική αγορά του βιβλίου, αποτρέπει φαινόμενα αθέμιτου ανταγωνισμού και προάγει την ποιοτική εκδοτική πολιτική επιτρέποντας στον εκδότη να πάρει το ρίσκο μη εμπορικών εκδόσεων.

Η κατάργηση της ενιαίας τιμής βιβλίου, που έχει προκαλέσει αντιδράσεις από το σύνολο των εκδοτών, από τους περισσότερους βιβλιοπώλες, από τους συγγραφείς και γενικότερα τους δημιουργούς, και η επακόλουθη απορρύθμιση της αγοράς του βιβλίου μόνο αρνητικές συνέπειες μπορεί να έχει, οδηγώντας στο κλείσιμο ή το μαρασμό πολλών μικρών επιχειρήσεων (εκδοτικών οίκων και βιβλιοπωλείων) αλλά και σε μια ριζική αλλαγή της αγοράς προς το χειρότερο, αφού οι μεγάλες αλυσίδες βιβλιοπωλείων (αλλά ακόμη και τα σούπερ μάρκετ), που κυρίως διακινούν πρόσφατες εκδόσεις και μπεστ σέλερ, θα κυριαρχήσουν και θα επιβάλουν στους εκδότες ανάλογη εκδοτική πολιτική, ενώ δεν πρόκειται να προσφέρει κανένα από τα οφέλη που ευαγγελίζεται τόσο το υπουργείο όσο και η έκθεση του ΟΟΣΑ.

Σύμφωνα με τις παραπάνω παρατηρήσεις, οποιαδήποτε διατάραξη του συστήματος της ενιαίας τιμής θα έχει ως αποτέλεσμα:

•    να πληγεί το βιβλίο, ιδιαίτερα το ποιοτικό, μη εμπορικό

•    να πληγεί ο πολιτισμός στη χώρα μας

•    να ματαιωθεί η προσπάθεια που κάνουν οι εκδότες να φέρουν το κοινό σε επαφή με σπουδαία, πλην όμως αντιεμπορικά, έργα  

•    να κλείσουν ή να συρρικνωθούν επιχειρήσεις, να βρεθούν άνεργοι χιλιάδες εργαζόμενοι, να μειωθούν τα φορολογικά έσοδα του κράτους.

Ζητάμε επομένως από τον υπουργό Ανάπτυξης αλλά και τον υπουργό Πολιτισμού, που για μια ακόμη φορά σιωπά, να προστατεύσουν την αγορά του βιβλίου από μια τόσο καταστροφική απορρύθμιση.

Τμήμα Πολιτισμού ΣΥΡΙΖΑ