Το Τμήμα Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης αποτελούν ένα σημαντικό βήμα για τη διαχείριση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών στην Ελλάδα. Σεβόμενες την ισχύουσα νομοθεσία, τις διεθνείς συμβάσεις και το κράτος δικαίου, οι βασικές παράμετροι αυτής της νέας πολιτικής είναι

α) η διάσωση προσφύγων στη θάλασσα,

β) η κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού για τη διασφάλιση ανθρώπινων συνθηκών υποδοχής,

γ) η καταγραφή των νεοεισερχόμενων (προσφύγων, μεταναστών, ευάλωτων ομάδων)

δ) η ασφαλής επιστροφή μεταναστών στις χώρες προέλευσης, όπου αυτό είναι δυνατό και

ε) η ευρωπαϊκή συνεργασία για τη δίκαιη κατανομή προσφύγων και μεταναστών στις χώρες της ΕΕ.

Η πολιτική αυτή κινείται στον αντίποδα της ακροδεξιάς έμπνευσης πολιτικής, πυλώνες της οποίας ήταν οι παράνομες επαναπροωθήσεις, οι μαζικές προσαγωγές με κριτήριο το χρώμα του δέρματος, τα στρατόπεδα-κολαστήρια και το δόγμα «τους κάνουμε το βίο αβίωτο».

Η πολιτική αυτή απέτυχε παταγωδώς: Ήδη το φθινόπωρο του 2014, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ κατέγραφε αύξηση των εισόδων στα νησιά κατά 223,22% σε σχέση με το 2013. Όσο οι πολεμικές συγκρούσεις στην ΝΑ Μεσόγειο συνεχίζονται, οι προσφυγικές ροές προς τις όμορες χώρες και την Ευρώπη, κυρίως από τη Συρία, εντείνονται. Η Ύπατη Αρμοστεία μιλά σήμερα για 3,9 εκατομμύρια πρόσφυγες που έχουν διαφύγει από τη Συρία και διαμένουν σε γειτονικές χώρες. Η Τουρκία φιλοξενεί πάνω από 1,7 εκ. πρόσφυγες, ο Λίβανος πάνω από 1 εκατομμύριο, ενώ στην Ιταλία, από τις αρχές του 2014 έχουν φτάσει περισσότεροι από 150.000 πρόσφυγες. Σε αντίθεση λοιπόν με την προπαγάνδα συγκεκριμένων κομμάτων και των περισσότερων ΜΜΕ, ο φράχτης στον Έβρο δεν ανέκοψε τις προσφυγικές ροές: άλλαξε απλώς την κατεύθυνσή τους. Με βάση τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας, το 2014 έφτασαν στην Ελλάδα περίπου 43.500 άνθρωποι από τη θάλασσα, ενώ στο πρώτο τρίμηνο του 2015 οι παράτυπα εισελθόντες ήταν 19.488. Το 60% όσων έφτασαν στη χώρα μας το 2015 προέρχονταν από τη Συρία, ενώ σημαντικός αριθμός προσφύγων προέρχεται από το Αφγανιστάν, τη Σομαλία και την Ερυθραία. Εκτός λοιπόν από ρατσιστική, η προπαγάνδα περί “λαθρομεταναστών” είναι εκτός πραγματικότητας: η Ελλάδα δέχεται πλέον, κατά μεγάλο ποσοστό, προσφυγικές και όχι μεταναστευτικές ροές.

Το επιχείρημα ότι οι ανθρώπινες συνθήκες υποδοχής σημαίνουν πρόσκληση περισσότερων προσφύγων στην Ελλάδα, είναι απλώς φαιδρό: οι πρόσφυγες προσπαθούν να επιβιώσουν – δεν ψάχνουν ποια χώρα της Ευρώπης έχει καλύτερα κέντρα φιλοξενίας. Ωστόσο, απαιτείται περαιτέρω ένας συστηματικός συντονισμός σε διυπουργικό επίπεδο και η συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση για την εξεύρεση και διαχείριση περισσότερων κατάλληλων χώρων για την υποδοχή και ταυτοποίηση των αλλοδαπών καθώς και η άμεση ενίσχυση με πόρους και προσωπικό των υπηρεσιών ασύλου και πρώτης υποδοχής των προσφύγων και μεταναστών.

Καθώς οι προσφυγικές ροές εντείνονται, η ευρωπαϊκή συνεργασία είναι πιο επείγουσα από ποτέ. Μέχρι σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση ήθελε την Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες της Μεσογείου συνοριοφύλακες της Ευρώπης, αρνούμενη να συνδράμει τους ξένους φτωχούς και τους πρόσφυγες: Η FRONTEX, που κατηγορείται για εγκληματικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σήμανε έναν πόλεμο στα σύνορα. Προυπολογισμοί δισεκατομμυρίων ευρώ διατέθηκαν ή αναμένεται να διατεθούν, όχι για την υποδοχή, αλλά για την επιτήρηση και το σφράγισμα των συνόρων, ενώ ο Κανονισμός Δουβλίνο 3 επέβαλε την εξέταση των αιτημάτων ασύλου στις χώρες της πρώτης υποδοχής. Οι ελληνικές κυβερνήσεις μέχρι σήμερα αποδέχτηκαν αυτόν τον ρόλο και φρόντισαν να χειροτερέψουν τις συνθήκες υποδοχής, για να μπλοκάρουν την εφαρμογή του Κανονισμού του Δουβλίνου. Η νέα ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί στην αντίστροφη κατεύθυνση: βελτίωση των συνθηκών υποδοχής και νέος Οδικός Χάρτης για την δίκαιη κατανομή των προσφυγικών ροών. Ο πρόσφατος πνιγμός 400 προσφύγων στα νερά της Μεσογείου είναι ένας από τα πολλούς λόγους που η ακολουθούμενη πολιτική της Ευρώπης-φρούριο πρέπει επειγόντως να αλλάξει ριζικά.