Πολύ σημαντικό εργαλείο για τις χωρικές πολιτικές, την ανάπτυξη και την παραγωγική ανασυγκρότηση συνιστούν τόσο η νομοθεσία για τον σχεδιασμό όσο και τα θεσμοθετημένα χωρικά σχέδια κάθε επιπέδου.

Είναι λοιπόν, δυστυχώς, κι αυτή μια από τις πολλές όψεις όπου το πεδίο άσκησης πολιτικής , αυτή τη στιγμή, είναι σημαντικά ναρκοθετημένο.

Από τη μια το νομοθετικό πλαίσιο για τον σχεδιασμό που επείγει να αναθεωρηθεί, από την άλλη βασικά επίπεδα σχεδιασμού όπως τα ΠΠΣΧΑΑ, που βρίσκονται προ των πυλών οριστικοποίησης κατευθύνσεων και χωροθετήσεων και τα οποία φέρουν και απηχούν σε πολύ μεγάλο βαθμό τις πολιτικές επιλογές και τις οικονομικές δεσμεύσεις της προηγούμενης κυβέρνησης ως προς εγχώριους και μη «πελάτες» της. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι αυτές οι επιλογές αν θεσμοθετηθούν άρον - άρον μαζί με τα ίδια τα ΠΠΣΧΑΑ, υποθηκεύουν συγκεκριμένες περιοχές της χώρας για συγκεκριμένους σκοπούς, δεσμεύουν το μοντέλο ανάπτυξης για τα επόμενα 15 χρόνια, όπως επίσης και τους πόρους του ΕΣΠΑ με τους οποίους συντονίζονται.

Σε ό,τι αφορά το πρώτο σκέλος της επείγουσας ευρύτερης νομοθετικής αναθεώρησης, η αναγκαιότητα αναθεώρησης του πλαισίου για τον σχεδιασμό, την πολεοδόμηση και τις χρήσεις γης έχει επισημανθεί σε όλους τους τόνους και σε όλα τα επίπεδα από τον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ. Από την προεκλογική περίοδο μέσω ανακοινώσεων του Τμήματος, μέσω προγραμματικών επεξεργασιών και μέσω εκφωνήσεων των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ που ασχολήθηκαν με τα ζητήματα του χώρου στην προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο, αλλά και μετεκλογικά, μέσω της κεντρικής εκφώνησης των προγραμματικών δηλώσεων και περαιτέρω στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων που έχουν ήδη συζητηθεί στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης.

Και δεν έχει απλώς ανακοινωθεί η ανάγκη αναθεώρησης του πλαισίου χωρικού σχεδιασμού, με αιχμή φυσικά τον νόμο περί ΧΩΠΟΜΕ 4269/2014, αλλά έχουν προδιαγραφεί και οι βασικές ορίζουσες του νέου προτύπου. Βάσει αυτού του προτύπου, τα Περιφερειακά Χωροταξικά Σχέδια είναι πολύ βασικός πυλώνας του συστήματος σχεδιασμού, που ενσωματώνει και προδιαγράφει τομεακές αναπτυξιακές προτεραιότητες, καθώς και άλλες προτεραιότητες πολιτικής (λ.χ. περιβαλλοντικής προστασίας, προστασίας μνημείων, οικιστικής πολιτικής, κ.ά.) ελέγχοντάς τις όμως μεταξύ τους και ως προς τον συγκεκριμένο χώρο. Αντίστοιχα, δημιουργεί προϋποθέσεις για ειδικές αναπτύξεις, χωρίς a priori να φωτογραφίζει προειλημμένες αποφάσεις εκμετάλλευσης της γης. Είναι κυρίαρχη μορφή σχεδιασμού δημόσιου και δημοκρατικού και με χωρική διάσταση που διαδρά με το εθνικό επίπεδο χωροταξικού σχεδιασμού καθώς επίσης και με τα τοπικά χωρικά σχέδια. Τα νέα Περιφερειακά Χωροταξικά θα έχουν και ενισχυμένο βαθμό νομιμοποίησης στο μέτρο που θα διασφαλιστεί ενισχυμένη δυνατότητα συμμετοχής σε όλα τα στάδια κατάρτισής τους, τόσο της κοινωνίας όσο και της αιρετής αυτοδιοίκησης.

Αυτή τη στιγμή, τα ΠΠΣΧΑΑ βρίσκονται υπό αναθεώρηση – επικαιροποίηση με το προηγούμενο της ΧΩΠΟΜΕ καθεστώς, δηλαδή με τον ν. 2742/1999. Είναι ωστόσο αυτονόητο ότι η άμεση αποδοχή των ΠΠΣΧΑΑ χωρίς επανεξέταση και τροποποίηση τουλάχιστον των πιο προκλητικών «μνημονιακών» κατευθύνσεων που υιοθέτησαν, είναι πολιτικά απαράδεκτη και ανεύθυνη. Οι τοπικές κοινωνίες και ο επιστημονικός κόσμος, ο ΣΥΡΙΖΑ και ευρύτερες δυνάμεις της Αριστεράς, που στάθηκαν απέναντι στο ξεπούλημα του τόπου εν ονόματι του χρέους, γνωρίζουν πολύ καλά ποιες είναι οι κόκκινες γραμμές που πρέπει να κρατηθούν και ποιες είναι οι τροποποιήσεις που πρέπει να γίνουν άμεσα. Η δουλειά της απόσυρσης αυτών των κατευθύνσεων και της παροχής νέων είναι επείγουσα, δεδομένης της πιεστικής ανάγκης ανάρτησης, διαβούλευσης και έγκρισης τους. Ως εκ τούτου δεν πρέπει, να χαθεί άλλος χρόνος. Είναι επιτακτική η ανάγκη, σε συνεννόηση μεταξύ πολιτικής ηγεσίας και μελετητών, να τεθεί σφιχτό χρονοδιάγραμμα αναθεώρησης των κατευθύνσεων εκείνων των ΠΠΣΧΑΑ που έρχονται σε αντίθεση με το δικό μας πρότυπο παραγωγικής ανασυγκρότησης και κοινωνικού και οικολογικού μετασχηματισμού της παραγωγής και αναδρομολόγησης της διαβούλευσης επί των νέων σχεδίων. Είναι προφανές, ότι η διαβούλευση επί των συγκεκριμένων σχεδίων με τις συγκεκριμένες κατευθύνσεις δεν έχει νόημα και δεν πρέπει να συνεχίζεται.

Είναι πολύ σημαντικό, από κάθε άποψη (πολιτική, αναπτυξιακή, περιβαλλοντική) να έχουμε πολύ σύντομα θεσμοθετημένα επικαιροποιημένα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια που δεν θα ναρκοθετούν αλλά θα διευκολύνουν τόσο τον συντονισμό όσο και την άσκηση πολιτικών και την απορρόφηση πόρων για το επιθυμητό πρότυπο κοινωνικής, περιβαλλοντικής και παραγωγικής ανασυγκρότησης με όρους την αειφορία, τη δημοκρατία, την χωροκοινωνική συνοχή και δικαιοσύνη, αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.