Ομιλία του βουλευτή Χανίων του ΣΥΡΙΖΑ κατά τη συζήτηση και ψήφιση του σ/ν "Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας και άλλες διατάξεις" στην Ολομέλεια της Βουλής, 18-10-2016

Τη συμπεριφορά της αξιωματικής αντιπολίτευσης στο θέμα του διαγωνισμού για τις τηλεοπτικές άδειες σχολίασε χθες στην Oλομέλεια της Βουλής ο βουλευτής Ν. Χανίων του ΣΥ.ΡΙΖ.Α.  κ. Αντώνης Μπαλωμενάκης.
Μιλώντας επί της αρχής του σχεδίου νόμου για την ίδρυση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας τόνισε ότι ακόμη και τώρα δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο εάν η Ν.Δ. θα προσέλθει τελικά στη διαδικασία ανασύστασης του ΕΣΡ, όπως φαίνεται να εισηγούνται στελέχη της που διαθέτουν συναίσθηση των θεσμικών ευθυνών της παράταξης.
" Η ΝΔ έκανε στις αρχές του χρόνου το λάθος να ακυρώσει κάθε προοπτική ομαλότητας στο ΕΣΡ προκειμένου να μην γίνει ο διαγωνισμός. Φαίνεται ότι, δυστυχώς, η ηγεσία της θα προσπαθήσει να "διορθώσει" το λάθος αυτό με άλλο λάθος , πριμοδοτώντας ένα είδος τηλεοπτικού "αντάρτικου "
"Υπάρχει καιρός για την ηγεσία της ΝΔ" , συνέχισε ο Χανιώτης Βουλευτής,   "ν` αντιληφθεί ότι ανατροπή της νομιμότητας με επάνοδο στο παλιό φαύλο καθεστώς δεν μπορεί να υπάρξει. Και να αρχίσει να πολιτεύεται ως δημοκρατικό κόμμα και όχι ως προέκταση εκείνων που επί χρόνια είχαν συνηθίσει να λυμαίνονται ανέξοδα το δημόσιο αγαθό των τηλεοπτικών συχνοτήτων."


Σημαντική θεσμική τομή η ίδρυση του ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.

Ο κ. Μπαλωμενάκης χαρακτήρισε την ίδρυση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας μια σημαντική μεταρρυθμιστική τομή.
"Η καινοτομία και η έρευνα" υπογράμμισε "δεν έχουν γίνει ακόμα αναπόσπαστο τμήμα του ελληνικού παραγωγικού μηχανισμού πράγμα που θα έπρεπε να είχε γίνει εδώ και μια δεκαετία.  Τα αίτια χρειάζεται  να τα αναζητήσουμε στην εφαρμοσμένη πολιτική, στον τρόπο της μέχρι σήμερα διαχείρισης των κονδυλίων. Στη μηχανιστική λογική «όλοι από λίγο». Σήμερα, εκτός από την πολύ σημαντική επιστημονική δουλειά υπάρχουν σημαντικά κενά, αδυναμίες, υπάρχει απουσία προτεραιοτήτων , έλλειψη επιβράβευσης. Υπάρχει η γραφειοκρατία και πριν απ’ όλα η έλλειψη ενθάρρυνσης, η έλλειψη σχεδιασμού. Από τη μια εμφανίζεται σημαντική εξωστρέφεια που επεκτείνει το αντικείμενο ενασχόλησης σε τομείς που προσεγγίζουν περισσότερο την εφαρμοσμένη έρευνα, προβλήματα και ανάγκες της καθημερινής ζωής, υπάρχει κατά περίπτωση η αυξημένη προσέλκυση χρηματικών πόρων από ανταγωνιστικά ευρωπαϊκά προβλήματα, που μάλιστα υπερακοντίζουν την κρατική συμμετοχή, υπάρχει το προσωπικό που εκτιμάται ως υψηλής εξειδίκευσης, πλην κάπως γηρασμένο, αφού η γενικότερη κατάσταση των τελευταίων ετών έχει εμποδίσει την ανανέωσή του.
Υπάρχει όμως από την άλλη και η ανεπτυγμένη γραφειοκρατία κυρίως στις συναλλαγές με το Δημόσιο. Και αυτό το γεγονός επιδιώκει να αντιμετωπίσει η νέα ρύθμιση  χωρίς αυτό να οδηγεί σε αδιαφάνεια και απουσία ελέγχου. "

Η παρέμβαση του βουλευτή

Κατά τη διαδικασία της ψήφισης του αμέσως προηγούμενου νόμου που εισήγαγε ο αναπληρωτής Υπουργός αρμόδιος για την έρευνα, του ν. 4386/2016, η αντιπολίτευση είχε ειρωνευτεί το περιεχόμενό του με τη φράση  "ώδινεν όρος και έτεκεν μυν".
Είχε τότε λάβει τη νηφάλια απάντηση ότι το υπουργείο δεν επιδίδεται σε εντυπωσιασμούς και ασκήσεις επί χάρτου, αλλά επιδιώκει να φέρνει για συζήτηση- σταδιακά- νομοθετήματα ώριμα και με υψηλό βαθμό προετοιμασίας .
Το σ/ν που συζητάμε είναι ένα καλό παράδειγμα ότι καμιά φορά δεν χρειάζεται βιασύνη σε βάρος του περιεχομένου.
Όπως επίσης ότι δεν χρειάζεται να πλειοδοτεί κάποιος σε υψιπετείς σχεδιασμούς και σε μεγάλα λόγια όπως εκείνα που μας είχαν χορτάσει εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον οι προηγούμενες Κυβερνήσεις, με πρωταθλήτρια ειν’ αλήθεια την κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου, που μας προετοίμαζε ψυχολογικά για την πανηγυρική είσοδο της Ελλάδας στο κλάμπ των πρωτοπόρων της έρευνας με την ελληνική «σίλικον Βάλεϊ», πιστεύω ότι αρκετοί θα θυμούνται εκείνη την περίοδο.  
Αντί για μεγάλα λόγια, λοιπόν, έχουμε μια προσγειωμένη ρύθμιση, την ίδρυση ενός θεσμικού οργάνου , μια μεταρρυθμιστική τομή. Μια μετριοπαθή προοπτική σε συνάρτηση με την τρέχουσα οικονομική συγκυρία , με εξασφαλισμένα κάποια χρήματα, όχι πολλά για τον μεγάλο αυτό σκοπό, αλλά πάντως αρκετά για να υπάρξει μια ικανοποιητική εκκίνηση.
Συνάδελφοι, λέμε να μην κοιτάζουμε πίσω, αλλά δεν μπορούμε ν’ ακούμε εδώ ότι από το ’08 μέχρι το ’015 δόθηκαν 6 δις για την έρευνα και να αναρωτιέται κανείς γιατί δεν είχαμε ανάλογα αποτελέσματα. Ιδίως όταν υπήρξε εδώ τοποθέτηση ενός τουλάχιστον συναδέλφου που παρουσίασε το προηγούμενο διάστημα ως την κοσμογονία στον τομέα της έρευνας που τη διέκοψε βιαίως η σημερινή Κυβέρνηση .
Ο προερχόμενος από το χώρο της έρευνας κ. Υπουργός μίλησε , ως ώφειλε,  για την ποιότητα και τις πολλές φορές ηρωικές προσπάθειες του ερευνητικού προσωπικού . Μίλησε και για την «απουσία κουλτούρας καινοτομίας», γεγονός αληθές οπωσδήποτε αλλά όχι απολύτως επαρκές ως εξήγηση της καθυστέρησής μας.
Φυσικά μια συζήτηση όπως αυτή εδώ με τη συγκεκριμένη αφορμή δεν εξαρκεί για να απαντηθεί το ερώτημα τι φταίει που η καινοτομία και η έρευνα δεν έχουν γίνει ακόμα αναπόσπαστο τμήμα του ελληνικού παραγωγικού μηχανισμού πράγμα που θα έπρεπε να είχε γίνει εδώ και μια δεκαετία .  
Νομίζω, ως μη ειδικός βέβαια και μάλλον ξένος προς τις λεπτομέρειες  που αφορούν το συγκεκριμένο χώρο, ότι εκτιμήσεις όπως  « δεν έχουμε κουλτούρα καινοτομίας» « δεν ενθαρρύνουμε το καινοτομικό περιβάλλον» αν και ορθές, δεν είναι αρκετές.
Προτιμότερο πλήρες θα ήταν να αναζητήσουμε τα αίτια στην εφαρμοσμένη πολιτική, στον τρόπο της μέχρι σήμερα διαχείρισης των κονδυλίων.  Στη μηχανιστική λογική «όλοι από λίγο», για να γίνεται τι; Επί το πλείστον Papers, ανακοινώσεις, πολλές φορές αξιόλογες μεν, αλλά πάντως papers.
Δεν είναι σωστό να ισοπεδώνει κανείς διότι τότε θα αδικήσει σημαντικούς επιστήμονες που μοχθούν στα εργαστήρια πολλές φορές με πενιχρά μέσα, λειψό προσωπικό, αβέβαιο επαγγελματικό μέλλον. Όμως η εμπειρία μας από την επιτροπή Έρευνας και Καινοτομίας της Βουλής, μας λέει ότι εκτός από την πολύ σημαντική επιστημονική δουλειά υπάρχουν σημαντικά κενά, αδυναμίες, υπάρχει απουσία προτεραιοτήτων , έλλειψη επιβράβευσης. Υπάρχει η γραφειοκρατία και πριν απ’ όλα η έλλειψη ενθάρρυνσης, η έλλειψη σχεδιασμού.
Από τη μια εμφανίζεται σημαντική εξωστρέφεια που επεκτείνει το αντικείμενο ενασχόλησης σε τομείς που προσεγγίζουν περισσότερο την εφαρμοσμένη έρευνα , προβλήματα και ανάγκες της καθημερινής ζωής , υπάρχει κατά περίπτωση η αυξημένη προσέλκυση χρηματικών πόρων από ανταγωνιστικά ευρωπαϊκά προβλήματα, που μάλιστα υπερακοντίζουν την κρατική συμμετοχή, υπάρχει το  προσωπικό που εκτιμάται ως υψηλής εξειδίκευσης, πλην κάπως γηρασμένο, αφού η γενικότερη κατάσταση των τελευταίων ετών έχει εμποδίσει την ανανέωσή του .
Υπάρχει όμως από την άλλη και η ανεπτυγμένη γραφειοκρατία κυρίως στις συναλλαγές με το Δημόσιο
 Και αυτό το γεγονός επιδιώκει να αντιμετωπίσει η παρούσα ρύθμιση  χωρίς αυτό να οδηγεί σε αδιαφάνεια και απουσία ελέγχου. Ελπίζουμε  να βρίσκεται κάθε φορά τρόπος να μην αποβαίνει ο τύπος σε βάρος της ουσίας.

Το σ/ν που σήμερα φέρεται είναι άρτιο και καλά επεξεργασμένο. Όπως φάνηκε από  την διαδικασία ακρόασης των φορέων , συναντά ευρύτερη επιδοκιμασία του χώρου της έρευνας, ανθρώπων κατά τεκμήριο ικανών να κρίνουν σε βάθος και μάλιστα με αυστηρά κριτήρια την πληρότητα και να ανιχνεύουν -εάν υπάρχουν- βαθύτερες επιδιώξεις σκοτεινού τύπου.
Έτσι, με την καθολικότητα σχεδόν της αποδοχής του από τους ενδιαφερόμενους,  καταρρίπτεται η αδύναμη είν’ αλήθεια επιχειρηματολογία περί ημετερισμού, που κάποιοι από την αντιπολίτευση ψιθύρισαν αρχικά.
Καταρρίπτεται επίσης και ο βολικός μύθος, ότι  δήθεν η Αριστερά δεν ενδιαφέρεται για την αριστεία, ότι δήθεν οδηγεί πρόσωπα και καταστάσεις σε μια θανατηφόρα εξίσωση προς τα κάτω .
Κυρίαρχη ιδέα και στο παρόν ν/σ είναι η επιβράβευση των πρώτων ανάμεσα στους πρώτους, είτε για πρόσωπα πρόκειται, με το σύστημα των υποτροφιών, είτε για ερευνητικό έργο. Εγγύηση διαφάνειας αποτελεί το ότι η ίδια η ερευνητική κοινότητα θα διαμορφώνει το τοπίο μέσα στα πλαίσια του εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού για την έρευνα.  
Είναι αναγκαία η διάκριση μεταξύ επιστημονικής πρωτοπορίας και ελιτισμού.
Με τον ελιτισμό είμαστε σταθερά αντίθετοι  για λόγους ιστορικούς και πολιτικούς βεβαίως  ως ένα φαινόμενο κοινωνικά επιζήμιο, αφού όσο και εάν ακούγεται παράξενο, ανοίγει το δρόμο προς την νεποκρατία, την οικογενειοκρατία την μετριοκρατία εν τέλει.
Το μεγάλο στοίχημα και σε αυτήν και σε άλλες περιοχές της δημόσιας ζωής όπου η παρούσα κυβέρνηση επιχειρεί τομές, είναι να διακοπεί η σειρά φαινομένων που όλοι γνωρίζουμε όλοι κατακρίνουμε ιδιωτικώς : ο απόλυτος πολλές φορές ατομοκεντρισμός που συχνά μας χαρακτηρίζει ως κοινωνία εμποδίζοντας την ανάπτυξη συλλογικού πνεύματος. Η παράσταση παντογνωσίας και το φιλέκδικο πνεύμα, αλλά και η κακή συνήθεια της ιδιοτελούς χρήσης δημοσίων αγαθών .
 Το παρόν σ/ν φιλοδοξεί να θέσει ως προτεραιότητες την καταπολέμηση της αδιαφάνειας (με τη σημαντική διάταξη στο άρθρο 4), τη συλλογική εργασία και την δραστηριότητα των οργανωμένων κέντρων έρευνας , κατά κύριο λόγο των πανεπιστημιακών .
Το Ελλ.Ιδ.Ε.Κ., δεν ιδρύεται ad hoc για την διαχείριση των ποσών με τα οποία ξεκινά τη σταδιοδρομία του . Γενικότερα δεν θα είναι ένας ευκαιριακός φορέας διαχείρισης κονδυλίων, αλλά θα συντονίζει τη χρηματοδότηση με γνώμονα την βέλτιστη απόδοση τους . Είναι μια βαθιά μεταρρυθμιστική τομή που εφ’ όσον εν τέλει λειτουργήσει κατά τον προορισμό του, θα είναι μάλλον ο καταλύτης, η θρυαλλίδα για την έκρηξη της έρευνας. Για τη δημιουργία ενός εντελώς νέου τοπίου στην έρευνα, με διαφάνεια, δημοκρατικό προγραμματισμό και συλλογικότητα στις αποφάσεις. Με την ελάχιστη αναγκαία κρατική παρέμβαση και με μια νέα αντίληψη στην κατανομή των πόρων σε σχέση με το παρελθόν αλλά και με τον τρόπο που κατανέμονται άλλες κοινοτικές ενισχύσεις, λ.χ. τα ΕΣΠΑ,.
Μερικές από τις όχι πολλές κριτικές παρατηρήσεις που έγιναν, αφορούσαν ζητήματα για τα οποία είχαν και έχουν δοθεί ήδη απαντήσεις. Για παράδειγμα η κ. Εισηγήτρια της ΝΔ αναρωτήθηκε πώς είναι δυνατόν να υπάρξει ομαλή συνέχεια στις προκηρύξεις των ερευνητικών προγραμμάτων, για να λάβει την απάντηση ότι θα υπάρχει κανονικότητα και όχι αποσπασματικότητα, ενώ για την απουσία ακριβούς προσδιορισμού του λειτουργικού κόστους παρασχέθηκε η εξήγηση ότι είναι φυσικό να αναμένει κανείς τον εσωτερικό κανονισμό και ότι το λειτουργικό κόστος δεν θα υπερβαίνει το 2,5 % των κονδυλίων.  
Τελειώνω με μια αναγκαία παρατήρηση, ελπίζω να μην χαρακτηριστεί εκτός θέματος μια που η τροπολογία για τα τηλεοπτικά τελικά δεν εισάγεται σ’ αυτήν τη συνεδρίαση .
Φαίνεται ότι επιχειρείται μια γιγαντιαία αντιστροφή της πραγματικότητας . Μια απόπειρα διαγραφής της πρόσφατης μνήμης. Δεν υπάρχει άλλη εξήγηση. Η Ν.Δ. μίλησε για εκβιασμό . Ποιος; η Ν.Δ. που στα τέλη του περασμένου χρόνου διέλυσε εκβιαστικά κάθε προοπτική συναίνεσης για τον ορισμό Ε.Σ.Ρ. με μοναδικό σκοπό να σαμποτάρει την αδειοδοτική διαδικασία. Ποιος εκβιάζει ποιόν λοιπόν;
Ακόμη και τώρα , κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, που η παράταξη αυτή τίθεται προ των ευθυνών της δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο εάν θα προσέλθει τελικά στη διαδικασία ανασύστασης του ΕΣΡ, όπως φαίνεται να εισηγούνται στελέχη της σώφρονα και με συναίσθηση των θεσμικών ευθυνών της ή αν θα προσπαθήσει να διορθώσει το λάθος της με ένα άλλο λάθος . Αν θα πριμοδοτήσει δηλαδή ένα τηλεοπτικό αντάρτικο .
Νομίζω ότι υπάρχει καιρός για την ηγεσία της ΝΔ να αντιληφθεί ότι ανατροπή της νομιμότητας με επάνοδο στο παλιό φαύλο καθεστώς δεν μπορεί να υπάρξει .
Και να αρχίσει να πολιτεύεται ως δημοκρατικό κόμμα και όχι ως προέκταση εκείνων που επί χρόνια είχαν συνηθίσει να λυμαίνονται ανέξοδα το δημόσιο αγαθό των τηλεοπτικών συχνοτήτων.