Σαφείς αιχμές κατά της Χρυσής Αυγής και άλλων ακραίων που θα επιχειρήσουν, όπως λέει, να εκμεταλλευτούν το αυριανό συλλαλητήριο διατυπώνει ο Νίκος Ξυδάκης. Στη συνέντευξή του στο Reader.gr, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει πως υπάρχουν πραγματικά συνθήκες για λύση του Σκοπιανού και προβλέπει πως το ζήτημα θα αποτελέσει αφορμή για αμφισβήτηση της «ομογενοποιημένης ταυτότητας των διαφόρων πολιτικών χώρων», προτείνοντας μάλιστα ευρύτερες πολιτικές συναινέσεις και απευθύνοντας κάλεσμα στην Κεντροαριστερά. Επίσης, δεν θεωρεί απειλή για τη συνοχή της κυβέρνησης τη στάση των ΑΝΕΛ και επιμένει ότι θα μπορούσε να υπάρξει νωρίτερα ενημέρωση των πολιτικών αρχηγών. Παραδέχεται τέλος ότι ακόμη και μετά το τέλος του μνημονίου, το καλοκαίρι, η χώρα θα παραμείνει σε εποπτεία λόγω του χρέους της και, όπως τονίζει, αυτή η πραγματικότητα θα πρέπει να ληφθεί έγκαιρα υπόψη απ` όλους.

Μπορεί να υπάρξει γρήγορη και θετική κατάληξη για το Σκοπιανό ή η κυβέρνηση κινδυνεύει να βρεθεί εγκλωβισμένη και να διαψεύσει τις προσδοκίες που η ίδια δημιούργησε;

Μετά από 25 χρόνια καθήλωσης που δεν ωφέλησε τη χώρα μας, έχουμε συνθήκες που ευνοούν μια λύση: Κυρίως, μία μετριοπαθή κυβέρνηση στα Σκόπια, αποφασισμένη να πετύχει την ένταξη στο ΝΑΤΟ και μακροπρόθεσμα στην ΕΕ. Γνωρίζει ότι θα ήταν προς όφελός της να λυθεί το θέμα με την Ελλάδα. Είδαμε ότι και η αντίδραση της εκεί αντιπολίτευσης ήταν κάπως πιο ήπια από όσο αναμενόταν. Όλα αυτά σκιαγραφούν ένα ευνοϊκότερο κλίμα στη γείτονα σε σχέση με το παρελθόν. Έχουμε επίσης τη βούληση του ΝΑΤΟ να εντάξει τη χώρα στη Συμμαχία, πράγμα που σημαίνει ότι και εκεί υπάρχει έδαφος για παραινετικές κινήσεις.

Όσον αφορά στην Ελλάδα, έχουμε μια κυβέρνηση που θέλει να προχωρήσει και έχει ως ερείσματα θεμελιακές συμφωνίες του παρελθόντος για το όνομα και τα θέματα αλυτρωτισμού, συμφωνίες που μπορούν να αποτελέσουν βάση συζήτησης, αλλά και δικλείδα ασφαλείας.

Από την άλλη, δεν υποτιμώ ότι υπάρχουν δυσκολίες και στις δύο χώρες. Στα Σκόπια έχουμε εθνοτικά ζητήματα, μια εθνικιστική παράδοση αλυτρωτισμού και μια νεότερη γενιά που έχει διαμορφωθεί με έναν ιδρυτικό μύθο καταγωγής. Στην Ελλάδα παραθεσμικά κέντρα εκμεταλλεύονται την άγνοια ή το θυμικό των πολιτών, ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση τηρεί καιροσκοπική στάση. Η συνεχής ολίσθηση των θέσεων και του πυρήνα της συζήτησης στη ΝΔ, όπως και η έμμεση ή άμεση υποστήριξη των συλλαλητηρίων, δείχνει στρατηγική αμηχανία και εγκλωβισμό σε μια μικροπολιτική που δεν συνάδει με την ευθύνη που πρέπει να επιδείξει σε αυτό το κρίσιμο θέμα η μείζων αντιπολίτευση. Η μετάθεση του ζητήματος στο μέλλον για εύρεση καλύτερης συγκυρίας, εκτός από πολιτικά τυχοδιωκτική, στερείται λογικής τεκμηρίωσης. Με βάση την εξέλιξή του ζητήματος, θέτοντας ως συμβατική έναρξη το 1992, διαπιστώνουμε ότι ούτε το πρόσκαιρο μη-όνομα «ΠΓΔΜ» κατάφερε η Ελλάδα να κάνει αποδεκτό στη de facto χρήση του αλλά ούτε μπόρεσε να ασκήσει άλλες πιέσεις.

Είμαστε σε κρίσιμη καμπή γεωπολιτικά στα Βαλκάνια. Είναι προς όφελος όλων να υπάρξει σταθερότητα. Διάφοροι εξωτερικοί παράγοντες επιδιώκουν να ασκήσουν επιρροή στην περιοχή, προωθώντας τα δικά τους συμφέροντα εις βάρος της συνολικής σταθερότητας. Η Ελλάδα έχει μόνο να ωφεληθεί από ένα σταθερό, φιλικό κράτος στα βόρεια σύνορά της. Κάθε σενάριο αποσταθεροποίησης, κάθε υπόνοια διαμελισμού ή αμφισβήτησης κυριαρχίας και συνόρων, πρέπει να αποσοβηθεί δυναμικά και σταθερά από την Ελλάδα. Διαθέτουμε την ισχύ και την έξωθεν καλή μαρτυρία και έχουμε κάθε συμφέρον να αποκρούσουμε σενάρια αποσταθεροποίησης της γείτονος.

Συμμερίζεστε την άποψη Βούτση περί αναδιάταξης του πολιτικού σκηνικού; Σε αυτή τη λογική, συγκαταλέγεται η προσέγγιση με την Κεντροαριστερά και υπό ποιες προϋποθέσεις;

Το θέμα της ΠΓΔΜ, όπως συνήθως γίνεται με ανάλογα θέματα, έφερε στο δημόσιο λόγο πεποιθήσεις και πρακτικές που διατάραξαν ό,τι παρουσιαζόταν ως ομογενοποιημένη ταυτότητα των διαφόρων πολιτικών χώρων. Είναι ένα ζήτημα που δεν μπορεί να απαντηθεί και να αντιμετωπιστεί με την παγιωμένη επιχειρηματολογία των μνημονίων και ταυτόχρονα από τη φύση του αφυπνίζει εδραιωμένες στάσεις και ιδεολογίες που δεν μπορούν να κρυφτούν. Καθαρότερα αυτό που περιγράφω μπορούμε να το δούμε στη ΝΔ, όπου η κεντροδεξιά ταυτότητα εξανεμίζεται μπροστά στη δίνη της εθνικιστικής ρητορικής.

Η κεντροαριστερά προφανώς βλέπει ότι δεν μπορεί να συγκλίνει με τον κ. Μητσοτάκη και τους ακροδεξιούς υπαρχηγούς του υπό τέτοιες συνθήκες. Είναι κάτι που τορπιλίζει τις επιδιώξεις ορισμένων επιφανών μελών της, εκείνων που ονειρεύονται μια νέα κυβέρνηση τύπου Σαμαρά, με ολίγες υπουργοποιήσεις από το πρώην ΠΑΣΟΚ. Εκ των πραγμάτων, η ακραία στάση Μητσοτάκη και υπαρχηγών στο θέμα μετριάζει - δεν λέω «διαγράφει» - την αντίθεση της κεντροαριστεράς με τον ΣΥΡΙΖΑ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον.

Γενικότερα μιλώντας, ξαναβλέπουμε με θλίψη ότι ζητήματα εξωτερικής πολιτικής μετατρέπονται σε ζητήματα ταυτότητας και «ψυχής», παραμερίζονται η επιχειρηματολογία και οι ψυχροί υπολογισμοί υπέρ των εθνικών συμφερόντων στη μακρά διάρκεια. Πάνω στο έδαφος της εν θερμώ «ταυτοτικής» αντιπαράθεσης ανθίζουν οι μικροκομματικές μανούβρες, οι μικροπολιτικοί υπολογισμοί του τύπου: «ας φθαρεί ο αντίπαλος, κι ας χάσει η χώρα»...

Η στάση Καμμένου-ΑΝΕΛ δεν αποτελεί οξύμωρο από το οποίο απειλείται η κυβερνητική συνοχή; Πώς θα παραμείνουν στην κυβέρνηση οι υπουργοί του κυβερνητικού σας εταίρου, αν έχουν διαχωρίσει τη θέση τους σε μία κεντρική πολιτική επιλογή της κυβέρνησης;

Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ δεν είναι ένα κόμμα, είναι δύο κόμματα που συνθέτουν και στηρίζουν μια κυβέρνηση. Έχουν ουσιαστικές ιδεολογικές διαφορές, όπως επανειλημμένως έχω πει, και δεν είναι η πρώτη φορά που αυτές εκφράζονται. Υπήρξαν, όπως γνωρίζετε, ζητήματα στα οποία η ψήφος των δύο κομμάτων δεν ταυτίστηκε, χωρίς να εμποδιστεί το καθόλου κυβερνητικό έργο, και πολύ περισσότερο, χωρίς να κλονιστεί η κυβέρνηση.

Δεν έχουμε στην Ελλάδα κουλτούρα κυβερνήσεων συνεργασίας, αλλά την αποκτάμε σταδιακά και είναι σημαντικό επίτευγμα για τη δημοκρατία μας, γιατί προσωπικά διαβλέπω ότι τα επόμενα χρόνια θα έχουμε κυβερνήσεις συνεργασίας. Στην Ευρώπη πολύ συχνά νομοσχέδια περνούν χάρη στην ψήφο της αντιπολίτευσης, ακόμα και σε μονοκομματικές κυβερνήσεις. Εκτίμησή μου είναι ότι η συμφωνία, εντός της εθνικής γραμμής, θα στηριχθεί. Και η κυβέρνηση θα συνεχίσει το έργο της ως τη λήξη της θητείας της.

Την Κυριακή πραγματοποιείται το συλλαλητήριο της Αθήνας. Θα επηρεάσει η συμμετοχή σε αυτό τις αποφάσεις της κυβέρνησης για το Σκοπιανό ή θεωρείτε κι εσείς πως θα κυριευτεί, όπως και της Θεσσαλονίκης, από ακραία στοιχεία;

Η κοινωνία διέρχεται μια πολύ δύσκολη περίοδο και ο θυμός για την κατάσταση της χώρας, την ανεργία και τα οικονομικά προβλήματα κάθε οικογένειας πυροδοτεί αντιδράσεις σε παράλληλα πεδία, ακόμη και σε πεδία εύφλεκτα, μη προσφερόμενα για τέτοιου είδους αντιδράσεις. Επιπλέον το «μακεδονικό» εισπράττεται από την κοινωνία ως ζήτημα ταυτότητας και όχι ως ένα ζήτημα εξωτερικής πολιτικής. Σφραγίστηκε ως τέτοιο από την απαρχή του, στη δεκαετία του ‘90. Τέτοιου είδους ζητήματα καθίστανται πολύ συχνά, σε όλες τις κοινωνίες, πεδία εκμετάλλευσης από δημαγωγούς και πατριδοκάπηλους. Δεν προσφέρεται, παρότι υπάρχει, ικανό απόθεμα επιχειρημάτων, πολιτικού λόγου, τέτοιο που να ενημερώνει σε βάθος τους πολίτες και να τους κάνει ικανούς να αποφασίσουν. Στη συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης υπήρξε εκμετάλλευση από ακροδεξιά στοιχεία και το ίδιο θα επιδιωχθεί και στο Σύνταγμα. Ας το σκεφτούμε καλά: Θέλουμε να εκμεταλλευτεί τη φωνή μας και την έκφραση των αισθημάτων μας μια εγκληματική οργάνωση;

Γι ’αυτό επιμένω στην ευρεία πολιτική συναίνεση. Πεποίθησή μου είναι ότι το πολιτικό σύστημα πρέπει να βλέπει το μακροπρόθεσμο συμφέρον και με ειλικρίνεια και ψυχραιμία να το κοινωνεί στους πολίτες. Να αφουγκράζεται τις ανησυχίες, αλλά να πράττει με λογική και όχι με το συναίσθημα.

Έπραξε σωστά ο πρωθυπουργός που ενημέρωσε πριν από τους αρχηγούς τον Αρχιεπίσκοπο; Ποια είναι, τελικά, η σχέση που έχετε ως Αριστερά με την Εκκλησία;

Ο πρωθυπουργός ενημέρωσε τον Αρχιεπίσκοπο στο βαθμό που η Εκκλησία λειτουργεί ως παράγων συνοχής για σημαντικό τμήμα της κοινωνίας. Εξάλλου, η Αριστερά δεν υποτιμά τον ποιμαντικό ρόλο της Εκκλησίας όταν στέκεται πνευματικά και υλικά στο πλευρό των αδυνάτων και διαπνέεται από αξίες κοινοτισμού και οικουμενικότητας. Πολύ συχνά βέβαια βλέπουμε κάτι άλλο, ένα περίκλειστο συντηρητικό σύστημα αντιλήψεων κοσμικο-θρησκευτικού χαρακτήρα, που καταπατά τον διακριτό ρόλο του κράτους, που λοιδωρεί διαφορετικές αντιλήψεις και απαξιώνει τον πλουραλισμό, που συνδαυλίζει και υποκινεί φυλετικές διακρίσεις και ακραίες ιδεολογίες. Είναι ένας από τους λόγους που επείγει η διαμόρφωση ενός σύγχρονου, λειτουργικού πλαισίου της συνύπαρξης κράτους και Εκκλησίας, με διακριτούς ρόλους και αλληλοσεβασμό.

Για να επανέλθω στο βασικό ερώτημα: Μια άτυπη ενημέρωση των κομμάτων θα μπορούσε να είχε γίνει και πάντως με τη μία ή την άλλη μορφή έχει ήδη συμβεί. Προέχει όμως το ουσιώδες ερώτημα: Τυχόν ενημέρωση νωρίτερα, θα είχε θετική επίδραση στη στάση ορισμένων παρατάξεων; Η αξιωματική αντιπολίτευση δείχνει ωριμότητα και διάθεση να αποδεχθεί μια σύνθεση; Ή αναζητά μια δικαιολογία για να ψαρέψει στα θολά νερά μιας διαμαρτυρίας; Νομίζω ότι ο θόρυβος για το ζήτημα λίγο έχει να κάνει με την ουσία.

Η τρίτη αξιολόγηση έκλεισε με επιτυχία. Είμαστε πράγματι σε τροχιά εξόδου από τα μνημόνια; Και μήπως η επιτροπεία θα συνεχίσει να μας συνοδεύει για πολλά χρόνια ακόμη;

Η τυπική λήξη των μνημονίων αποτελεί ένα ορόσημο με συμβολική αξία. Σηματοδοτεί το συμβατικό τέλος της ασφυκτικής επιτροπείας. Όμως θα πρέπει να είμαστε πραγματιστές. Με χρέος υπερδιπλάσιο του προβλεπόμενου από το Σύμφωνο Δημοσιονομικής Σταθερότητας, θα εξακολουθήσουμε να είμαστε υπό επιτήρηση, πρώτα από όλα, από τις αγορές. Αν δεν εμπεδώσουμε σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο την πραγματικότητα αυτή, τότε η θέση μας ως κοινωνία και κράτος μέσα στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας θα παραμείνει επισφαλής.

Εκείνο όμως που όλοι ελπίζουμε, είναι ότι με μια συντεταγμένη πορεία ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας και της πραγματικής παραγωγής, χωρίς επιστροφή στις αμαρτίες του πρόσφατου παρελθόντος, με ένα δημόσιο πιο αποτελεσματικό και ικανό, πρώτα από όλα για να υπηρετεί τους πολίτες, θα αφήσουμε πίσω τους βαρείς και συχνά τιμωρητικούς καταναγκασμούς της μνημονιακής οκταετίας. Επομένως, σε υλικό επίπεδο, αλλά και σε ψυχολογικό, σκιαγραφείται μια νέα αφετηρία. Να μην το υποτιμάμε το ψυχολογικό, το συμβολικό επίπεδο. Μετά από μια οκταετία ματαιώσεων και απαισιοδοξίας, είναι το σημαντικότερο, ίσως, για ένα νέο ξεκίνημα του έθνους.