Ομολογώ ότι αισθάνθηκα έντονη έκπληξη όταν άκουσα την κ. Μπακογιάννη να λέει ότι για τις αιτίες της χρεοκοπίας όλοι εδώ στις ιδιωτικές μας συζητήσεις συμφωνούμε και πρέπει αυτά τα οποία εν συνεχεία είπε αφού είναι κοινά να τα παραδεχθούμε και να τα αποτυπώσυμε και στην πολιτική μας αλλά και στην συνταγματική αναθεώρηση.
Εγώ δεν ξέρω σε καμία ιδιωτική συζήτηση που έχω συμμετάσχει και με πολλούς συναδέλφους συντρόφους και συντρόφισσες του ΣΥΡΙΖΑ να έχω βρει κοινό τόπο για την ερμηνεία των αιτίων της χρεοκοπίας.

Εμείς όπου σταθούμε κι όπου βρεθούμε και στον δημόσιο και στον ιδιωτικό μας βίο έχουμε υποστηρίξει ως αιτίες της χρεοκοπίας συνδυαστικά και δεν θα τα πω ιεραρχημένα και με προτεραιοποίηση την αρπακτικότητα και την αναρχία των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών σε συνέργεια με τους εγχώριους συνεταίρους τους, την ελλειμματική δημοκρατία, τις κοινωνικές ανισότητες και το αδύναμο κοινωνικό κράτος, τη φοροδιαφυγή, την έλλειψη στοιχειώδους παραγωγικού σχεδιασμού, τη διασπάθιση του δημόσιου πλούτου και την ενθυλάκωσή του σε ημετέρους με την αξιοποίηση των δημόσιων δαπανών για ιδιωτικό πλουτισμό και την κομματοκρατούμενη κρατική γραφειοκρατία.
Μπορεί να παραλείπω και κάτι, αλλά νομίζω ότι αυτά είναι συνεκτικά στοιχεία μιας οδυνηρής περιπέτειας και την περίοδο της ευμάρειας και εν συνεχεία την περίοδο της χρεοκοπίας. Αν η κ. Μπακογιάννη θεωρεί ότι συμφωνεί, επειδή αυτά λέμε και στις ιδιωτικές μας συζητήσεις, πράγματι μπορούμε να έχουμε μια καλή βάση αφετηρίας για να δούμε τι πρέπει να γίνει.

Είναι βέβαιο ότι το Σύνταγμα δεν μπορεί να δώσει απαντήσεις σε όλα αυτά από μόνο του. Η πολιτική θα δώσει απαντήσεις. H κοινωνία, η συμμετοχή, ο προγραμματισμός, οι αγώνες, όλα αυτά είναι που θα δώσουν απαντήσεις στη μετά τη χρεοκοπία περίοδο για την ανασύνταξη και για τη νέα προοπτική της χώρας.

Όμως, δεν μπορούμε να λέμε ότι την εμπειρία της οδύνης πραγματικά όλων αυτών των στοιχείων που συναποτελούν και συνθέτουν πραγματικότητα βιωμένη δεν θα την πάρουμε υπόψη, ώστε να αναθεωρήσουμε διατάξεις του Συντάγματος και όχι να προχωρήσουμε σε ένα είδος, σε μία συντακτική συνέλευση, όπου να προτείνουμε τα πάντα. Όταν προτείνεις τα πάντα, δεν προτείνεις τίποτα, δημιουργείς απλώς και μόνο ένα τοπίο, για να γίνεται η συζήτηση και δεν σχεδιάζεις πραγματικές αλλαγές βιώσιμες.

Το Σύνταγμα μπορεί, πράγματι, να ενισχυθεί σε κρίσιμους τομείς του, σε κρίσιμα κεφάλαιά του, ώστε να δώσει αντισώματα σε όλα αυτά που συνέβησαν στο παρελθόν, για να μην ξανασυμβούν και να ανοίξουν νέους δρόμους. Απ’ αυτή την άποψη, η συζήτηση στην Επιτροπή ήταν πολύ διαφορετική από τη συζήτηση που διεξάγεται σήμερα εδώ και ήταν πολύ υψηλότερης ποιότητας και εμβάθυνσης. Είναι και ο διαφορετικός τρόπος που γίνεται μία συζήτηση σε μία επιτροπή. Είναι διαφορετική η αρχιτεκτονική της επιτροπής. Πάντως, εκεί υπήρξε διάλογος, υπήρξε εμβάθυνση, υπήρξαν αποσαφηνίσεις. Υπήρξε προσπάθεια δημιουργικών προωθητικών συγκλίσεων, όχι συγκολλήσεων και απ’ αυτήν την άποψη πρέπει αυτό να το επισημάνουμε στην Ολομέλεια, διότι δεν τη βλέπω αυτή την πραγματικότητα να αναπαράγεται. Ας ανατρέξουν όσοι ενδιαφέρονται, και οι πολίτες και καθείς, στα Πρακτικά των συνεδριάσεων της Επιτροπής και νομίζω ότι θα βγει ένα τέτοιο συμπέρασμα.

Μας είπε και ο συνάδελφος από τη Νέα Δημοκρατία, ο κ. Παναγιωτόπουλος, χλευάζοντας, ότι ήταν ένα πυροτέχνημα η πρωτοβουλία του Αλέξη Τσίπρα το 2016, για να γίνει μία κοινωνική διαβούλευση εν όψει της Συνταγματικής Αναθεώρησης. Κάποιοι, μάλιστα, είπαν τότε για συνταγματικό λαϊκισμό. Κι όμως, αυτή η συζήτηση έγινε. Πράγματι, δεν πήρε τη γενικευμένη διάσταση, γιατί καταρχήν δεν συμμετείχε κανένα κόμμα της Αντιπολίτευσης. Το χλεύασαν και το σνομπάρισαν οι πάντες. Όχι όμως όλοι, αυτοδιοικητικοί παράγοντες, εκπρόσωποι φορέων παραγωγικών τάξεων, πανεπιστημιακοί με ένα πνεύμα ανεξαρτησίας και όχι ενταγμένοι σ’ έναν πολιτικό προσανατολισμό και πολλοί άλλοι συμμετείχαν.

Με την προεδρία του Καθηγητή, του Μιχάλη Σπουρδαλάκη, συντελέστηκε ένα σπουδαίο έργο και μάλιστα είχε και ένα στοιχείο πρωτοτυπίας, γιατί πράγματι χρειάζεται να γίνουν κοινωνική διαβούλευση και κοινωνικός διάλογος για τη Συνταγματική Αναθεώρηση. Όμως, η άποψη των ειδικών ήταν ότι αυτό είναι μόνο έργο της Βουλής.
Βεβαίως, είναι έργο της Βουλής η Συνταγματική Αναθεώρηση. Αυτό τι σημαίνει; Σημαίνει ότι δεν μπορούν να συμμετέχουν οι πολίτες και να έχουν τη δική τους συμβολή στον προβληματισμό και στη διαμόρφωση των λύσεων, στις οποίες θα πρέπει να προσανατολιστούμε;

Ως εκ τούτου, η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ είναι ακριβώς συνεπής, μελετημένη, χωρίς σκοπιμότητες, χωρίς καταναλωτισμό, έναν περίεργο συνταγματικό καταναλωτισμό σαν την πρόταση της Νέας Δημοκρατίας, που εκτός από τρία, τέσσερα, πέντε σημεία, είναι μία ατελείωτη παράθεση προτεινόμενων άρθρων και βέβαια με σαφή ιδεολογικό και ταξικό προσανατολισμό.
Δεν αποτυπώνει τα βιώματα της ελληνικής κοινωνίας η Νέα Δημοκρατία. Όταν μας λέει για την αναθεώρηση του άρθρου 16, που είναι πράγματι μία συζήτηση που συντελείται, θα πρέπει να μας πει και ότι θα αυξηθεί το ΑΕΠ 1,5%, όπως είπε ο κ Βαρβιτσιώτης ή όποιος άλλος το είπε. Η παραπαιδεία συμμετέχει στην αύξηση του ΑΕΠ; Τα φροντιστήρια, που καταργούν τουλάχιστον δυο τάξεις του λυκείου και τις εξαφανίζουν από τη μέση παιδεία, συμμετέχουν στην αύξηση του ΑΕΠ; Οι νέοι άνθρωποι, που φεύγουν στο εξωτερικό, πάνε να σπουδάσουν στο Χάρβαρντ; Εάν πάνε όλοι αυτοί να σπουδάσουν στο Χάρβαρντ ή στο MIT, να δούμε ότι λείπουν από την Ελλάδα το Χάρβαρντ και το ΜΙΤ και να δούμε με ποιον τρόπο τα δημόσια πανεπιστήμια μπορούν να έχουν συνεργασίες τέτοιες, που να δώσουν τέτοιες δυνατότητες.

Όμως, είναι δυνατόν να φιλοδοξούμε ότι θα ιδρυθούν στην Ελλάδα πανεπιστήμια τύπου Χάρβαρντ και ΜΙΤ; Κολέγια θα ιδρυθούν και πτυχία, όπως σωστά το είπε σε προηγούμενη συζήτηση ο Γιάννης Τσιρώνης, ό,τι να ναι, για να έχει το παιδί ένα πτυχίο μέσα σ’ αυτόν τον άκρατο ανταγωνισμό. Ε, αυτό δεν είναι σχεδιασμός για την παιδεία. Ε, αυτό δεν είναι σχεδιασμός για την παιδεία. Δεν έχει καμία σχέση με τις παραδόσεις.

Στην ίδια λογική είναι και οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί. Αν είναι δυνατόν! Είναι η προσπάθεια να καταργηθούν οι κατοχυρώσεις για το περιβάλλον που έχουν κατακτηθεί με το άρθρο 24 και πολλά άλλα.
Για την ηγεσία της Δικαιοσύνης, πράγματι, μπορούν να γίνουν πολλές συζητήσεις. Δεν έχουν γίνει όμως. Οι συζητήσεις που έγιναν στη Βουλή, στην αρμόδια Επιτροπή, με τους εκπροσώπους, τους κορυφαίους εκπροσώπους του Συμβουλίου Επικρατείας, άλλα κατέγραψαν. Δεν έχω τον χρόνο να μπω σε λεπτομέρειες.

Προς αυτήν την κατεύθυνση, μία πρόταση, όπως είναι αυτή του ΣΥΡΙΖΑ, που θέτει ζητήματα δημοκρατίας, που θέτει ζητήματα ανεξιθρησκείας και κατοχύρωσης του ανεξίθρησκου του κράτους, που θέτει ζητήματα μη διάλυσης της Βουλής εν όψει της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας, που θέτει ζητήματα δημοψηφίσματος σε περίπτωση μεγάλων πραγματικών αποφάσεων που συνδέονται πραγματικά με την εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας και όχι αυτή η συζήτηση που έγινε για τη Συμφωνία των Πρεσπών, που δεν είχε καμία σχέση με εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας και όλες οι κοινωνικές προτάσεις για την κατοχύρωση, για την οχύρωση των κοινωνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων του ελληνικού λαού, είναι η πεμπτουσία της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ, που και αυτή συνδέεται πραγματικά, όχι με τις οδυνηρές επικαιρότητες της τελευταίας δεκαετίας, αλλά και με τις ελπιδοφόρες προοπτικές της επόμενης δεκαετίας και του μέλλοντος του ελληνικού λαού.
Ευχαριστώ.