Ομιλία της Αννέτας Καββαδία στο πλαίσιο κοινής συνεδρίασης της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων με αντιπροσωπεία της αντίστοιχης Επιτροπής της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης

«Κενό περιεχομένου το «κοινωνικό συμβόλαιο» μεταξύ ΕΕ και πολιτών»

Την ανάγκη επαναπροσδιορισμού των ιδρυτικών αρχών και αξιών της ΕΕ και ανάκτησης των δεσμών εμπιστοσύνης μεταξύ της Ένωσης και των ευρωπαίων πολιτών, επεσήμανε η Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Βουλής και επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, βουλεύτρια Β΄Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ Αννέτα Καββαδία κατά την κοινή συνεδρίαση με την αντίστοιχη Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης. Κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στα φαινόμενα άγριας καταστολής στη Γαλλία, με αφορμή τις κινητοποιήσεις των «κίτρινων γιλέκων», η κ. Καββαδία έκανε λόγο για διάρρηξη του κοινωνικού ιστού και της κοινωνικής συνοχής – αποτέλεσμα νεοφιλελεύθερων πολιτικών - κάτι που, όπως είπε, ενισχύει την άνοδο της ακροδεξιάς.

Αναλυτικά η ομιλία της Αννέτας Καββαδία :

«Καλωσορίζω τα μέλη της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης και χαιρετίζω με ιδιαίτερη θέρμη την πρωτοβουλία αυτής της επίσκεψης, καθώς είναι πολύ σημαντική - ιδιαιτέρως αυτή την περίοδο- η συζήτηση και ο προβληματισμός για τις εξελίξεις στην Ευρώπη, και οι προοπτικές που διαμορφώνονται στο εξής για την Ένωση. Εξελίξεις που πριν από λίγα χρόνια θα ηχούσαν ως απιθανότητα στα αυτιά των Ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και των Ευρωπαίων πολιτών, παίρνουν στις μέρες μας σάρκα και οστά, αλλάζοντας όχι μόνο το χάρτη της Ένωσης αλλά και τα φυσιογνωμικά της χαρακτηριστικά.

Σε αυτό το σημείο, θέλω να θυμίσω τη δήλωση του Έλληνα πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, ήδη από το 2015, για τις σκληρές πολιτικές λιτότητας που θα εξέτρεφαν, μεταξύ άλλων, φυγόκεντρες τάσεις στην Ευρώπη και το αυγό του φιδιού της ακροδεξιάς. Πράγματι, η οικονομική κρίση επιτάχυνε την εκτροπή της Ένωσης από τις ιδρυτικές της αρχές και αξίες, καθώς η άτεγκτη οικονομική πολιτική επικράτησε των ευρωπαϊκών θεσμών, απονομιμοποιώντας τα όργανα και τις αποφάσεις της ΕΕ στα μάτια των πολιτών της. Το προσφυγικό ζήτημα ουσιαστικά έδωσε τη χαριστική βολή σε ένα ήδη προβληματικό και ανισοβαρές σχήμα, καθώς αμφισβητήθηκαν ευθέως από κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις οι αξίες του ανθρωπισμού, της αλληλεγγύης, της ανεκτικότητας και του πλουραλισμού, που στη συνείδηση των λαών της Ευρώπης συνιστούσαν τη συνεκτική βάση πάνω στην οποία θεμελιώθηκε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η Ένωση, δυστυχώς, φάνηκε κατώτερη των περιστάσεων όταν κλήθηκε να εφαρμόσει τα όσα ευαγγελίστηκε κατά τη συγκρότησή της, και το «κοινωνικό συμβόλαιο» μεταξύ Ένωσης και πολιτών, μένει να επαναδιατυπωθεί σε νέες βάσεις.

Η πρόθεση εξόδου της Μ. Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το περιώνυμο Brexit, εισήγαγε μια περίοδο τεκτονικών αλλαγών στο ευρωπαϊκό τοπίο. Το ιστορικό momentum της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, με την ανοιχτή και ενισχυμένη Ένωση έναντι των εθνικών κοινοβουλίων φαίνεται να έχει παρέλθει -οι ευθύνες είναι σαφείς, πιστεύω και δε χρήζουν ανάλυσης εδώ- ενώ οι πολιτικές εξελίξεις δείχνουν προς τον κατακερματισμό και την εσωστρέφεια.

Έτσι, οι εκλογές στην Ισπανία, στις 28 του Απρίλη, αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς διαφαίνεται - για πρώτη φορά, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα - είσοδος ακροδεξιού κόμματος στη Βουλή, την ώρα που και το καταλανικό ζήτημα παραμένει ανοιχτό. Παράλληλα, οι δύο ισχυροί παίκτες της Ένωσης, Γαλλία και Γερμανία, προχώρησαν σε μια συμβολική όσο και ουσιαστική κίνηση, μέσω της υπογραφής της Συνθήκης του Άαχεν από την Άνγκελα Μέρκελ και τον Εμμανουέλ Μακρόν, που αντικαθιστά αυτή των Ηλυσίων από τους Ντε Γκολ και Αντενάουερ τον Ιανουάριο του 1963. Αν και σε μια πρώτη θεώρηση, η κίνηση αυτή δείχνει να ενισχύει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, και μάλιστα προς μια απτή, θα έλεγε κανείς, προοπτική ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αυτό που προβληματίζει είναι και η διαφορετική ρητορική, αλλά και η διαφαινόμενη λογική της «Ευρώπης των δύο ταχυτήτων, του εσωτερικού κύκλου».

Έχει ιδιαίτερη σημασία να σταθούμε σε αρκετά, σημαντικά και ενδιαφέροντα σημεία των προτάσεων του Εμμανουέλ Μακρόν για την επανεκκίνηση της Ευρώπης: τη θέσπιση ευρωπαϊκού κατώτατου μισθού, τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας ανταγωνισμού για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών εταιρειών, τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ασφαλείας, ενός Συνεδρίου για την Ευρώπη, με στόχο την αναθεώρηση των ευρωπαϊκών πολιτικών θεσμών κ.α. Η Γερμανία, ωστόσο, μέσω της διαδόχου της Άνγκελα Μέρκελ, Άνεγκρετ Κραμπ-Κάρενμπαουερ είναι μάλλον αρνητική στην προοπτική εκχώρησης περισσότερων εξουσιών στην Ένωση από τα εθνικά – κράτη, προκρίνοντας τη διασύνδεση των δύο με τρόπο ευέλικτο και -ει δυνατόν- αμοιβαία επωφελή. Σε αυτή τη διάσταση απόψεων έρχεται να προστεθεί και η εσωτερική κατάσταση στη Γαλλία -ενδεικτική αυτής υπήρξε και η έστω και παροδική- ένταση στις σχέσεις της με την Ιταλία του Σαλβίνι.

Η απροθυμία της πολιτικής ηγεσίας της Ευρώπης να ακούσει τα κοινωνικά κινήματα αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές αιτίες της κρίσης των ευρωπαϊκών θεσμών. Και στη Γαλλία, το είδαμε έντονα το τελευταίο διάστημα, τα κινήματα ενάντια στη λιτότητα, ενάντια στο υψηλό κόστος ζωής, ενάντια στην εκχώρηση βασικών κοινωνικών αγαθών αντιμετωπίστηκαν με την πιο άγρια καταστολή. Είδαμε για πρώτη φορά, μετά το τέλος του πολέμου με την Αλγερία, στρατό σε ρόλο αστυνομίας στους δρόμους. Και αυτό, την ώρα που η ακροδεξιά προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά αυτή την κοινωνική δυσαρέσκεια.

Η άνοδος της δεξιάς και της ακροδεξιάς στα κράτη μέλη της Ένωσης, όπως καταγράφεται από τους Σαλβίνι-Ντι Μάιο στην Ιταλία, από την ομάδα των Οκτώ του Βορρά, καθώς και από την τετράδα του Βίζεγκραντ, είναι δυστυχώς ενδεικτικές μιας ιστορικής συγκυρίας που είναι ήδη σε πλήρη εξέλιξη, και είναι ανάγκη να απαντηθεί πολιτικά, όχι κατασταλτικά. Η πεποίθηση -μέχρι πρότινος- των ευρωπαίων πολιτών σε μια θεσμικά περιχαρακωμένη, δημοκρατική και συμμετοχική Ευρώπη, είναι εφικτό να επανέλθει, ακόμη και αν οι συσχετισμοί μεταξύ κεντρικών και εθνικών-περιφερειακών εξουσιών αλλάξουν για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της παρούσας συγκυρίας.

Καθώς γίνεται πλέον σαφές ότι οι ακροδεξιές κορώνες διαμαρτυρίας ήρθαν ως αποτέλεσμα νεοφιλελεύθερων πολιτικών, και τα ευχολόγια για την «Ευρώπη της καρδιάς μας» δε συγκινούν κανέναν, η μόνη δημοκρατική αντιμετώπιση του φαινομένου συνίσταται στην υιοθέτηση συμμετοχικών, κοινωνικά δίκαιων, κοντολογίς αριστερών ή αριστερόστροφων πολιτικών, που θα επαναφέρουν την κοινωνική ηρεμία και την εμπιστοσύνη στους ευρωπαίους πολίτες.