Ανακοίνωση Τμήματος Φεμινιστικής Πολιτικής/Φύλου του ΣΥΡΙΖΑ

Σύμφωνα με την τροπολογία που κατέθεσε στη Βουλή ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Κώστας Τσιάρας, σχετικά με την αποσυμφόρηση των πινακίων-εκθεμάτων των ποινικών δικαστηρίων, πρέπει να επισημανθούν τα ακόλουθα: 

Το άρθ. 63 της τροπολογίας προβλέπει την παραγραφή του αξιοποίνου και της δίωξης πλημμελημάτων που έχουν τελεστεί έως την 30.04.2020, κατά των οποίων ο νόμος, ως κύρια ποινή, απειλεί ποινή φυλάκισης μέχρι ένα έτος ή χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας ή σωρευτικά κάποιες από τις παραπάνω ποινές.
Η πρόβλεψη του άρθ. 63 αφορά ποινικές υποθέσεις που δεν έχουν δικασθεί ακόμα ούτε σε πρώτο βαθμό και στην ουσία στοχεύει στην αποσυμφόρηση των πρωτοβάθμιων ποινικών δικαστηρίων, με την απόσυρση των υποθέσεων κατά των οποίων απειλείται ποινή φυλάκισης μέχρι ενός έτους ή/και χρηματική ποινή ή κοινωφελής εργασία.
Το άρθ. 64 της τροπολογίας, προβλέπει την παραγραφή και τη μη εκτέλεση ποινών υπό όρο. Αναλυτικότερα, «ποινές φυλάκισης διάρκειας μέχρι έξι μηνών, ή χρηματικές ποινές ή ποινές παροχής κοινωφελούς εργασίας, που έχουν επιβληθεί με αποφάσεις, οι οποίες έχουν εκδοθεί μέχρι την δημοσίευση της τροπολογίας, εφόσον οι αποφάσεις δεν έχουν καταστεί αμετάκλητες και οι ποινές αυτές δεν έχουν εκτιθεί με οποιονδήποτε τρόπο μέχρι τη δημοσίευση της τροπολογίας, παραγράφονται και δεν εκτελούνται υπό τον όρο ότι ο καταδικασθείς δεν θα τελέσει μέσα σε δυο έτη από τη δημοσίευση της τροπολογίας, νέα αξιόποινη πράξη από δόλο για την οποία θα καταδικασθεί αμετάκλητα σε ποινή στερητική της ελευθερίας ανώτερη των έξι μηνών».
Το άρθ. 64 αναφέρεται σε υποθέσεις που έχουν εκδικασθεί σε πρώτο βαθμό, στις οποίες έχει επιβληθεί ποινή φυλάκισης μέχρι έξι μηνών ή χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας και οι οποίες δεν έχουν καταστεί ακόμα αμετάκλητες, εκκρεμεί δηλαδή η εκδίκασή τους σε δεύτερο βαθμό (εφετείο). Στην ουσία η εν λόγω διάταξη στοχεύει στην αποσυμφόρηση των ποινικών δικαστηρίων του δεύτερου βαθμού (ποινικά εφετεία).
Έτσι από την επισκόπηση και των δύο αυτών διατάξεων, προκύπτει ότι η πρώτη εξ αυτών, με την παραγραφή του αξιοποίνου των αδικημάτων για τα οποία απειλείται ποινή φυλάκισης έως έτους, στοχεύει στην αποσυμφόρηση των ποινικών δικαστηρίων πρώτου βαθμού ενώ η δεύτερη εξ αυτών, με την παραγραφή των ποινών έως έξι μηνών, στοχεύει στην αποσυμφόρηση των ποινικών δικαστηρίων δεύτερου βαθμού (ποινικό εφετείο).
Η εν λόγω τροπολογία εξαιρεί κάποια αδικήματα από την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων, όπως τα αδικήματα που αφορούν τη διάδοση νοσημάτων, απόδραση κρατουμένων κλπ., όμως ουδέν αναφέρει σχετικά με αδικήματα που είναι ιδιαίτερης απαξίας, όπως τα εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας, αλλά και της απλής σωματικής βίας, κλοπής κλπ.
Όσον αφορά τα εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας, αναφερόμαστε στην ενδοοικογενειακή σωματική βλάβη και στην ενδοοικογενειακή παράνομη βία ή απειλή. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται να μην παραγράφεται το αξιόποινο αυτών των εγκλημάτων από τη διάταξη του άρθ.63, επειδή η απειλούμενη ποινή τους υπερβαίνει το μέγιστο όριο του ενός έτους που προβλέπει το αρθ.63 της τροπολογίας. Όμως ανακύπτει προβληματισμός σχετικά με τη διάταξη του άρθ.64 της τροπολογίας, το οποίο αναφέρεται σε παραγραφή ποινών έως 6 μηνών, γιατί αυτή η διάταξη μπορεί να περιλαμβάνει ακόμα και υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας στις οποίες έχει επιβληθεί ποινή φυλάκισης έως έξι μηνών και εκκρεμούν σε δεύτερο βαθμό.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με το άρθ.6 Ν.3500/2006 που προβλέπει το αδίκημα της ενδοοικογενειακής σωματικής βλάβης, «Το μέλος της οικογένειας το οποίο προξενεί σε άλλο μέλος αυτής σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας του, υπό την έννοια του εδαφίου α` της παρ. 1 του άρθρου 308 του Ποινικού Κώδικα, ή με συνεχή συμπεριφορά προξενεί εντελώς ελαφρά κάκωση ή βλάβη της υγείας του, με την έννοια του εδαφίου β` της παραπάνω διάταξης, τιμωρείται με φυλάκιση, τουλάχιστον, ενός έτους».
Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθ. 7 Ν.3500/2006 που προβλέπει το αδίκημα της ενδοοικογενειακής παράνομης βίας ή απειλής,
«1. Το μέλος της οικογένειας το οποίο εξαναγκάζει άλλο μέλος χρησιμοποιώντας βία ή απειλή με σπουδαίο και άμεσο κίνδυνο σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή χωρίς το θύμα να υποχρεούται προς τούτο τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών, ανεξάρτητα από το αν το απειλούμενο κακό στρέφεται εναντίον του ίδιου του θύματος ή κάποιου από τους οικείους του υπό την έννοια της περίπτωσης β` του άρθρου 13 του Ποινικού Κώδικα.
2. Το μέλος της οικογένειας το οποίο προκαλεί τρόμο ή ανησυχία σε άλλο μέλος της οικογένειας, απειλώντας το με βία ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη, τιμωρείται με φυλάκιση.»
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι, ακόμα κι αν το αξιόποινο των αδικημάτων της ενδοοικογενειακής δεν παραγράφεται κατ’ άρθ.63, επειδή τα αδικήματα αυτά έχουν ανώτατο όριο απειλουμένης ποινής φυλάκισης που υπερβαίνει το έτος (ενδ. Σωμ. Βλ. : 1-5 έτη, ενδ. Παράνομη βία: 1-5 έτη, ενδ. Απειλή : 10 μέρες – 5 έτη), εν τούτοις ανακύπτει μεγάλος προβληματισμός σχετικά την υποκρυπτόμενη παραγραφή των ποινών που έχουν επιβληθεί για τα αδικήματα αυτά, μέσω της εφαρμογής του άρθ.64 της τροπολογίας.
Κι αυτό γιατί για το αδίκημα της ενδοοικογενειακής σωματικής βλάβης, μπορεί με την αναγνώριση κάποιας ελαφρυντικής περίστασης, να έχει επιβληθεί στον πρώτο βαθμό, ποινή φυλάκισης έως έξι μηνών και να εκκρεμεί το ποινικό εφετείο, οδηγώντας με τον τρόπο αυτό στην παραγραφή της εν λόγω ποινής, μέσω της εφαρμογής του άρθ.64 της τροπολογίας.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα αδικήματα της ενδοοικογενειακής παράνομης βίας ή απειλής, στα οποία προβλέπεται αντιστοίχως, ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών και φυλάκιση (φυλάκιση από 10 μέρες έως 5 έτη). Στα εν λόγω αδικήματα όμως η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη, γιατί για την παραγραφή τους δεν απαιτείται καν χορήγηση ελαφρυντικής περίστασης, αφού από το όριο της απειλουμένης ποινής και μόνο, μπορεί να έχει επιβληθεί ποινή έως έξι μηνών και αν η ποινή αυτή έχει επιβληθεί μέχρι την έκδοση της τροπολογίας, τότε εμπίπτει στο άρθ.64 αυτής και παραγράφεται η εκτέλεση της ποινής.
Σε όλα τα ανωτέρω προστίθενται ήδη γνωστές προβληματικές περιπτώσεις κατά τις οποίες έχουμε πράξεις ενδοοικογενειακής κακοποίησης οι οποίες δεν προβλέπονται από το Ν. 3500/2006 με αποτέλεσμα να διώκονται με τις διατάξεις του κοινού Ποινικού Κώδικα όπως είναι οι πράξεις της δυσφήμησης, εξύβρισης (λεκτικής κακοποίησης) και της ψηφιακής κακοποίησης, οι οποίες λόγω της απειλουμένης ποινής που προβλέπεται για αυτές, θα παραγραφούν με τις εκκολαπτόμενες διατάξεις του νέου Νόμου, περί αποσυμφόρησης των ποινικών Δικαστηρίων.
Μάλιστα ως προς αυτό το θέμα έχουμε κάνει και προηγούμενη μνεία, όσον αφορά στην ανάγκη εξειδίκευσης τους και ένταξής τους στο νόμο περί ενδοοικογενειακής βίας, ήτοι τον Ν. 3500/2006, με προβλεπόμενες ποινές ανώτερες από αυτές που ορίζει ο κοινός Ποινικός Κώδικας για τα οικεία αδικήματα, κάτι που θα ήταν ανάλογο και της απαξίας των συγκεκριμένων αδικημάτων, αφού δεν αμφισβητείται ότι η απαξία είναι μεγαλύτερη όταν αυτά λαμβάνουν χώρα ανάμεσα στα πλαίσια της οικογένειας.
Πιο συγκεκριμένα, στο άρθρο 9 του Ν. 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία, περί προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας ο νομοθέτης περιλαμβάνει τον «ιδιαίτερα ταπεινωτικό λόγο ή έργο που ανάγεται στην γενετήσια ζωή του μέλους της οικογένειας». Ως εκ τούτου δεν περιλαμβάνεται η απλή εξύβριση, ούτε η δυσφήμηση με αποτέλεσμα, χιλιάδες γυναίκες που καθημερινά πέφτουν θύματα λεκτικής ενδοοικογενειακής κακοποίησης, να στρέφονται αναγκαστικά στις κοινές διατάξεις του ΠΚ που προβλέπει τα συγκεκριμένα αδικήματα, το αξιόποινο των οποίων, με τις εκκολαπτόμενες διατάξεις του νέου Νόμου, περί αποσυμφόρησης των ποινικών Δικαστηρίων, παραγράφεται. Ας σημειωθεί ότι, η δυσφήμηση η οποία λαμβάνει χώρα με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών (όταν για λόγους εκδίκησης ο πρώην σύντροφός αναρτά συκοφαντικά κείμενα ή φωτογραφίες προσβλητικού περιεχομένου), τιμωρείται και αυτή με τις διατάξεις του κοινού Ποινικού Κώδικα, επισύροντας απειλουμένη ποινή έως τρία έτη φυλάκισης. Το σημαντικό όμως είναι, ότι στο νόμο περί ενδοοικογενειακής βίας, δεν σκιαγραφείται και δεν συγκεκριμενοποιείται ρητά, το αδίκημα της δημόσιας δυσφήμησης, ώστε να υπόκειται σε αυστηρότερο πλαίσιο, λόγω της φύσης του αδικήματος και των προσώπων που πλήττονται εντός της οικογενείας.
Με τον τρόπο αυτό, μέσω του άρθ. 64 της τροπολογίας, το οποίο λειτουργεί δυστυχώς σαν χωνευτήρι αδικημάτων, οδηγούμαστε στην έμμεση παραγραφή ποινών για αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας, αναδεικνύοντας με τον τρόπο αυτό την ανάγκη για πρόβλεψη περαιτέρω εξαιρέσεων στην εφαρμογή των εν λόγω άρθρων, ώστε να εξαιρεθούν τα εγκλήματα της ενδοοικογενειακής βίας από τις εκκολαπτόμενες διατάξεις.
Εν κατακλείδι, λόγω της ευαίσθητης φύσης των αδικημάτων που προβλέπονται από τον Ν.3500/2006, είναι αναγκαία όχι μόνο η ρητή εξαίρεση των αδικημάτων αυτών και των ποινών που απορρέουν από τα αδικήματα αυτά, από την οποιαδήποτε νομοθετική ρύθμιση περί αποσυμφόρησης δικαστηρίων, που συνεπάγεται την παραγραφή αυτών, αλλά ακόμα περισσότερο ανακύπτει αναγκαιότητα για τη νομοθετική υπαγωγή των πράξεων της εξύβρισης, δυσφήμησης απλής και συκοφαντικής) και της εν γένει ψηφιακής κακοποίησης, στο σώμα του Ν. 3500/2006, όταν αυτά τελούνται εντός του πλαισίου της οικογένειας.
Καλούμε την κυβέρνηση :
.Να μην παραγραφούν τα αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας
.Να προσθέσει ρητά τον Ν.3500/06 στις εξαιρέσεις της τροπολογίας, όπως ακριβώς είχε γίνει και στον Ν.4411/16.
.Να υπαχθούν οι πράξεις της εξύβρισης, δυσφήμησης (απλής και συκοφαντικής) και της εν γένει ψηφιακής κακοποίησης, στο σώμα του Ν. 3500/2006, όταν αυτά τελούνται εντός του πλαισίου της οικογένειας.
.Να λαμβάνει υπόψη σε κάθε νομοθέτημα τη διάσταση του φύλου όπως προβλέπει ο Ν.4604/2019 για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας.
.Να εφαρμόσει το Ν.4531/2018 (Σύμβαση της Κων/πολης)
.Να πάρει γενναία μέτρα για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας ενισχύοντας το Εθνικό Δίκτυο Δομών για την αντιμετώπιση και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών.
.Να ενεργοποιήσει τα Τμήματα ενδοοικογενειακής βίας στην Ελληνική Αστυνομία.