Εισήγηση της βουλευτού Αχαΐας ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και Τομεάρχη Πολιτισμού στην Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων κατά την επεξεργασία και εξέταση των σχεδίων νόμων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού

Α) «Κύρωση του Διακανονισμού Πολιτιστικής Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού (ήδη Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού) της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Υπουργείου Πολιτισμού και Κληρονομιάς της Νέας Ζηλανδίας»,

Β) «Κύρωση της Συμφωνίας Συνεργασίας σε θέματα Πολιτισμού μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης του Μαυροβουνίου και

Γ) «Κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα αδικήματα που αφορούν πολιτιστικά αγαθά και διατάξεις εφαρμογής».

Αναλυτικά η τοποθέτηση:

Τρίτη βράδυ, παραμονή 28ης Οκτωβρίου γύρω στις 7-7μιση το βράδυ κατατέθηκαν τρεις κυρώσεις με την ανακοίνωση ότι εισάγονται στην επιτροπή την Πέμπτη. Γνωρίζετε πάρα πολύ καλά ότι παραμονή εθνικής εορτής, οποιασδήποτε γιορτής οι βουλευτές απουσιάζουν για να είναι στις περιφέρειές τους. Το να εισάγονται με τέτοιο τρόπο τρεις κυρώσεις –οι οποίες θα μου πείτε είναι κυρώσεις- παρολαυτά θέλουν μελέτη και συνεννόηση μεταξύ των βουλευτών, είναι επιεικώς απαράδεκτο. Πολύ περισσότερο όταν είχαμε ζητήσει με επιστολή μας στη Βουλή τη σύγκλιση των δύο επιτροπών –Μορφωτικών και Κοινωνικών Υποθέσεων- για να μπορέσουμε να συζητήσουμε μαζί με την Υπουργό Πολιτισμού, τον Υπουργό Υγείας,έναν λοιμοξιωλόγο αλλά και εκπροσώπους από το χώρο του πολιτισμού, την αντιμετώπιση των προβλημάτων του κόσμου του πολιτισμού εν μέσω πανδημίας. Δεν έγινε, ούτε μέχρι σήμερα είχαμε κάποια ανταπόκριση. Μάλιστα η κ. Υπουργός σε τηλεφωνική επικοινωνία μου είχε πει πως είναι πολύ απασχολημένη. Τώρα όμως παραμονή 28ης Οκτωβρίου προλαβαίνουμε να φέρουμε τρεις κυρώσεις και να συζητηθούν την επομένη της εθνικής εορτής.

Αυτή η επιδεικτική αδιαφορία, εν μέσω πανδημίας, για το σύγχρονο πολιτισμό και όχι μόνο, για τους ανθρώπους του πολιτισμού με μέτρα αποσπασματικά, κατακερματισμένα και ανεπαρκή είναι αυτά που έχουν οδηγήσει σε πλήρη ένδυα τον κόσμο του πολιτισμού. Θα πω χαρακτηριστικά ότι στη Θεσσαλονίκη οργανώνονται συσσίτια. Αυτό είναι ντροπή για την Πολιτεία. Ακόμα και η ΚΥΑ που εκδόθηκε της Υπουργού πολιτισμού με τον Υπουργό Οικονομικών και τον Υπουργό Εργασίας έχει προβλήματα και αυτό το πενιχρό επίδομα των 534 ευρώ δεν είναι ικανό όχι μόνο να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων αλλά δεν μπορεί να αποδοθεί και στους ανθρώπους που το έχουν ανάγκη και θεωρώ ότι θα πρέπει να το δείτε.

Την ίδια αδιαφορία έχουμε και για την πολιτιστική κληρονομιά. Εγώ βλέπω αδιαφορία και κυνισμό από τη μεριά του επιτελικού κράτους –όχι μόνο του Υπουργείου Πολιτισμού- για θέματα πάρα πολύ κρίσιμα και μάλιστα εν μέσω πανδημίας. Είναι απορίας άξιον πως βρίσκει αυτή η κυβέρνηση συνέχεια χρήματα για τα ΜΜΕ και δεν μπορεί να κάνει τον στοιχειώδη προγραμματισμό για θέματα που αφορούν τόσο κόσμο.

Φέρνετε λοιπόν αυτές τις κυρώσεις για θέματα πάρα πολύ σημαντικά και για συνεργασίες πολύ σημαντικές. Είμαστε υπέρ βέβαια αυτών των συνεργασιών, άλλωστε η συνεργασία με το Μαυροβούνιο είχε ετοιμαστεί από την κ. Ζορμπά και για τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης το 2017 στη Λευκωσίας η δική μας κυβέρνηση ήταν, άρα ως προς αυτά τα θέματα δεν υπάρχουν αντιρρήσεις. Όμως εκεί που έχουμε την απορία και το ερωτηματικό είναι ότι έρχονται αυτές οι κυρώσεις εσπευσμένα ενώ υπάρχουν άλλες κυρώσεις, κυρώσεις μνημονίων πολύ σημαντικών με τη Βόρεια Μακεδονία οι οποίες καθυστερούν διαρκώς. Αφού έκανε η κυβέρνηση, ως αξιωματική αντιπολίτευση ,επίδειξη ενός γκροτέσκου εθνικισμού της περικεφαλαίας στο όνομα δήθεν της Μακεδονίας και της Θεσσαλονίκης, τώρα επιδεικνύει όχι μόνο αδιαφορία για να προχωρήσει στην εφαρμογή της η Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά για πλήρη αδιαφορία στην ίδια τη Θεσσαλονίκη. Το έγκλημα που διαπράττετε με τις αρχαιότητες στον σταθμό της Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη θα καταγραφεί στην Ιστορία. Θέλω να το τονίσω αφού δεν μπορούμε στα ΜΜΕ να κάνουμε μία πραγματική συζήτηση για αυτό το μείζον ζήτημα, και καλώ την Υπουργό Πολιτισμού –η οποία είναι και αρχαιολόγος- να πάρει θέση χωρίς να χρησιμοποιεί ούτε ψέματα και ούτε τρόπους διαφυγής για το αν υπήρχε μελέτη για να γίνει αλλιώς το μέτρο. Μελέτη υπήρχε, προχωρούσε το έργο αλλά πάνω από όλα η ίδια ως Υπουργός Πολιτισμού ήταν υποχρεωμένη να στηρίξει τις αρχαιότητες.

Στη δική μας κυβέρνηση, στο πλαίσιο της ενεργητικής εξωτερικής πολιτικής, πυλώνας αυτής της εξωτερική πολιτικής ήταν οι πολιτιστικές συνεργασίες. Είχαμε πλήρη συνείδηση και προσπαθούμε συνέχεια να το κάνουμε πράξη, ότι η χώρα μας πρέπει να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στο θέμα του πολιτισμού, πρωταγωνιστικό ρόλο όμως και παγκοσμίως. Αυτό προσπαθήσαμε με πάρα πολλούς τρόπους να το κάνουμε πράξη. Σε μία εποχή όπου οι προκλήσεις είναι πάρα πολύ μεγάλες, όπου η εργαλειοποίηση της θρησκείας επομένως και η σύγκρουση πολιτισμών επανέρχεται στο προσκήνιο, με έναν τρόπο πάρα πολύ επώδυνο, που η κλιματική κρίση δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα στην πολιτιστική κληρονομιά παγκοσμίως, πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση. Θα αναφέρω ως παράδειγμα ότι με αφορμή τη φωτιά στη Notre Dame, όταν είχε γίνει συνάντηση τότε –είχαν προκαλέσει οι Γάλλοι τότε και προς τιμήν τους συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών για Ευρωπαϊκά θέματα και των Υπουργών Πολιτισμού- για να συζητήσουν πως μπορούν να αντιμετωπίζονται τέτοια φαινόμενα από κοινού από τα κράτη μέλη της Ευρώπης και τότε η Ελλάδα είχε πάρει σημαντικές θέσεις που εισακούστηκαν από όλο τον κόσμο και έπρεπε να προχωρήσουν και ακόμα παραπέρα. Οι Μυκήνες ήταν μία αφορμή να ανανεώσουμε αυτό το ραντεβού και να κάνουμε πράξη αυτές τις προτάσεις που είχαμε καταθέσει τότε. Σε αυτό το πλαίσιο, εκτός από τις διαθρησκευτικές συναντήσεις στη Ρόδο η κ. Ζορμπά ως Υπουργός Πολιτισμού, είχε κάνει τη μεγάλη εκδήλωση των Υπουργών Πολιτισμού της Νοτιανατολικής Ευρώπης. Για αυτό επιμένω ότι πρέπει να περάσουν επιτέλους οι κυρώσεις με τη Βόρεια Μακεδονία από αυτή τη Βουλή. Είναι πάρα πολύ σημαντικό μία πολιτιστική συνεργασία όλων των χωρών των Βαλκανίων, κυρίως της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε αυτή τη συγκυρία.

Θα έρθω, όμως, σε αυτά που προβλέπονται στις συμφωνίες. Κυρίως αυτή του Μαυροβουνίου, αλλά πάνω από όλα πάνω από όλα στη σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης σύμφωνα με την οποία στο προοίμιο ήδη ορίζεται ότι τα διάφορα πολιτιστικά αγαθά που ανήκουν στους λαούς, αποτελούν μοναδική και σημαντική μαρτυρία του πολιτισμού και της ταυτότητας των λαών αυτών, ενώ εκφράζουν την πολιτιστική τους κληρονομιά. Αναφέρθηκα πριν στη Θεσσαλονίκη, ίσως κυρία Υπουργέ να έχετε δει το βίντεο που κυκλοφορεί η Ένωση Πολιτών και η ΕΛΕΤ της Θεσσαλονίκης, με παρεμβάσεις καλλιτεχνών, ανθρώπων των τεχνών και των γραμμάτων, γι’ αυτό το έγκλημα που συντελείται. Θα είδατε, ασφαλώς, τις επιστολές που έχουν στείλει μεγάλοι βυζαντινολόγοι από όλο τον κόσμο, αλλά και μεγάλοι βυζαντινολόγοι από την Ελλάδα.

Γνωρίζετε, επίσης, ότι και στη Σαλαμίνα συντελείται ένα αντίστοιχο έγκλημα. Ήμουν χτες εκεί. Αφήσατε αυτόν τον αρχαιολογικό χώρο υψίστης σημασίας στα χέρια ενός περιβαλλοντοκτόνου και αρχαιοκτόνου νόμου, που είναι αυτός ο νόμος του Χατζηδάκη. Υπουργός Πολιτισμού για μένα σημαίνει ότι βάζω ασπίδα προστασίας απέναντι και σε νόμους άλλων Υπουργών της ίδιας κυβέρνησης.

Άρθρο 2 της σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης. Πολιτιστικά αγαθά σημαίνει όσον αφορά τα κινητά αγαθά κάθε αντικείμενο ευρισκόμενο είτε στην ξηρά είτε υποθαλάσσια ή το οποίο εξάγεται από την ξηρά ή τη θάλασσα το οποίο για θρησκευτικούς ή κοσμικούς λόγους χαρακτηρίζεται, ορίζεται ή ειδικά περιγράφεται από οποιοδήποτε μέρος της παρούσας σύμβαση ή της σύμβασης της UNESCO.

Αυτό, λοιπόν, θεωρείται ως σημαντικό για την αρχαιολογία, την προϊστορία, την εθνολογία, την ιστορία, τη λογοτεχνία, την τέχνη ή την επιστήμη.

Εγώ θέλω να θέσω ένα ερώτημα. Καλά κάνουμε και θα υπογράψουμε τη σύμβαση. Με την άγκυρα στα Αντικύθηρα όπου ένας ιδιώτης πάει και τη βγάζει, τι γίνεται ακριβώς; Πώς προστατεύεται η πολιτιστική κληρονομιά και τα κινητά αγαθά αυτής της κληρονομιάς;

Από την άλλη μεριά, στο άρθρο 10 αυτής της σύμβασης, κατηγορηματικά ορίζεται και θέλω να ακουστεί, τι σημαίνει το κινητό αγαθό: Κάθε μνημείο, κτιριακό σύνολο, χώρος ή κατασκευή οποιουδήποτε άλλου είδους, ευρισκόμενο είτε στην ξηρά, είτε υποθαλάσσια κ.λπ., ως σημαντικό θεωρείται για την αρχαιολογία, την προϊστορία, την εθνολογία, την ιστορία, την τέχνη, την επιστήμη κ.λπ., προστατεύεται! Κυρία Υπουργέ, έτσι προστατεύετε την απίστευτη πολιτιστική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης ή της Σαλαμίνας; Επιμένω στη Θεσσαλονίκη και θα επιμένω και εδώ από αυτό το βήμα και επιμένω για ένα λόγο: Πρώτη φορά έχουμε τέτοιο προχριστιανικό μνημείο, σε τέτοια αρτιότητα, σε όλη την περιοχή και το οποίο εμείς πάμε να αποσπάσουμε, να κατακερματίσουμε, να χάσει το φυσικό του χώρο, να χάσει, δηλαδή, το πάτημα το τεράστιο που έχει στην περιοχή. Τι έγινε στη Σόφια με μία αντίστοιχη, αλλά όχι τόσο σημαντική αποκάλυψη; Βεβαίως το άφησαν εκεί και έκαναν το σταθμό του ΜΕΤΡΟ λίγο πιο πέρα. Τι έγινε στη Νάπολη σε αντίστοιχη περίπτωση; Ακριβώς το ίδιο. Εδώ και το ΜΕΤΡΟ θα είχαμε πιο γρήγορα και θα είχαμε αυτό το θαυμάσιο μνημείο, εθνική κληρονομιά, είναι παγκόσμια κληρονομιά, δεν αφορά μόνο τη Θεσσαλονίκη, το οποίο το βάζουμε στην άκρη, το αποσπούμε, το κατακερματίζουμε και το βγάζουμε από το φυσικό του χώρο. Αυτό που δείχνει την ταυτότητα, την ιστορία, τη συνέχεια μιας πολύ μεγάλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Κλείνω λέγοντας ένα πράγμα. Βρισκόμαστε σε μία κρίσιμη καμπή για τον πολιτισμό, αρχαίο και σύγχρονο. Όλες αυτές οι κρίσεις και η περιβαλλοντική και η θρησκευτική, η πολιτιστική κρίση, η πολιτισμική κρίση, οι συγκρούσεις και, βεβαίως, η πανδημία, θέτουν τον πολιτισμό, αρχαίο και σύγχρονο, σε περίοδο απειλής. Είναι ο καιρός, είναι η στιγμή να κληθούν όλοι οι διανοούμενοι αυτής της χώρας, οι καλλιτέχνες, οι άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων, να συζητήσουν για το διά ταύτα, αλλά και το τι μέλλει γενέσθαι την επόμενη ημέρα. Δεν είναι δυνατόν αυτά τα τόσο κρίσιμα θέματα να αφήνονται έτσι στον αέρα, ώστε να εξυπηρετούνται διάφορα συμφέροντα. Μπαίνουμε σε μία ψηφιακή εποχή με κολοσσούς, οι οποίοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τα αγαθά του πολιτισμού και δεν είναι δυνατόν να μη γίνεται μία σοβαρή συζήτηση.

Εμείς κρατάμε επιφυλάξεις, γιατί θέλουμε να τοποθετηθούμε στην Ολομέλεια όταν θα έχουμε διαβάσει αναλυτικά τις συμβάσεις, γιατί πρέπει να γίνει και αυτό.