Ομιλία του Προέδρου της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. κατά τη συζήτηση επί του αιτήματος αντισυνταγματικότητας του νομοσχεδίου για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια

Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, κύριε και κυρίες Υπουργοί,

ο λόγος για τον οποίο επιλέξαμε να τοποθετηθώ στο μείζον ζήτημα της παραβίασης του Συντάγματος είναι γιατί το άρθρο 120 του Συντάγματος επιβάλλει σε όλους μας, με βάση τον όρκο μας, να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μην παραβιάζεται . Και σήμερα έχουμε μία προσπάθεια από την Κυβέρνηση για μία μείζονα αντισυνταγματική μεθόδευση, την καταστρατήγηση του Συντάγματος με πρωτοφανή και απροκάλυπτα χαρακτηριστικά. Είναι το ελάχιστο που μπορώ και εγώ και όλοι μας να κάνουμε με βάση τον όρκο μας και σε αυτόν ανταποκρινόμαστε.

Και είναι υποχρέωση όλων μας γιατί η τήρηση του Συντάγματος είναι βασική προϋπόθεση για τη σταθερότητα της Δημοκρατίας και για την προάσπιση και την προστασία των ατομικών ελευθεριών. Γι’ αυτό το λόγο με υψηλό αίσθημα συνταγματικής ευθύνης καταθέσαμε την ένσταση αντισυνταγματικότητας. Είναι κάτι που θα έπρεπε να κάνουν όλα τα προοδευτικά κόμματα. Το περιμέναμε από όλα τα προοδευτικά κόμματα.

Η Κυβέρνηση και ο Υπουργός ούτε λίγο ούτε πολύ μας είπαν ότι το Σύνταγμα, ο θεμελιώδης νόμος της Πολιτείας για τη διάκριση των εξουσιών, το κράτος δικαίου, είναι εμπόδιο και αναχρονισμός.

Βέβαια, οφείλω να πω ότι αυτή η Κυβέρνηση έχει σοβαρό πρόβλημα αξιοπιστίας, όταν μιλάει για τον συνταγματικό κανόνα, διότι τον έχει παραβιάσει πάρα πολλές φορές. Είναι η Κυβέρνηση των παρακολουθήσεων. Είναι η Κυβέρνηση που επιτέθηκε στις ανεξάρτητες αρχές. Είναι η Κυβέρνηση που θέλει να κρύψει την ευθύνη πολιτικών προσώπων για το έγκλημα των Τεμπών. Είναι η Κυβέρνηση η οποία βαρύνεται το τελευταίο διάστημα με ένα μεγάλο πρόβλημα διαχείρισης προσωπικών δεδομένων και αυτά δεν τα λέει ο ΣΥΡΙΖΑ. Τα λέει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο ανώτατος αιρετός θεσμός της Ευρώπης.

Είμαστε λοιπόν ακόμα στο μέσο της δίνης ενός νέου σκανδάλου, αυτό που αφορά στη διαρροή και χρήση προσωπικών δεδομένων αποδήμων Ελλήνων, και η Κυβέρνηση μάς λέει ότι ήρθε η ώρα στη χώρα μας να υπάρξουν ιδιωτικά πανεπιστήμια, με τη μορφή παραρτημάτων –λέει- μητρικών ιδρυμάτων ως νομικά πρόσωπα πανεπιστημιακής εκπαίδευσης από αναγνωρισμένα ανώτατα ιδρύματα της αλλοδαπής.

Πρώτα απ’ όλα, παίζετε με τις λέξεις. Δεν τα λέτε «ιδιωτικά», αλλά «μη κρατικά». Ερώτημα πρώτο. Έχουμε κρατικά πανεπιστήμια; Εγώ γνωρίζω ότι έχουμε δημόσια πανεπιστήμια. Κι αυτός είναι ένας λόγος, ότι απεχθάνεστε οποιαδήποτε χρήση του όρου «δημόσια». Σας ενοχλεί ο δημόσιος χώρος, σας ενοχλεί η δημόσια παιδεία, σας ενοχλεί η δημόσια υγεία, όλα τα δημόσια αγαθά σας ενοχλούν.

Τι είναι όμως τα δικά σας μη κρατικά πανεπιστήμια; Είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, όσο κι αν βρίσκετε ευφάνταστους όρους. Να το πούμε απλά; Το νομοσχέδιο αυτό είναι νομοσχέδιο ανωτατοποίησης των κολλεγίων του ενός ορόφου. Ανωτατοποιείτε τα κολλέγια. Αυτή είναι η επιδίωξή σας, μην κρύβεστε.

Για να το κρύψετε, μας είπατε ότι το Σύνταγμα δεν είναι τοτέμ. O κ. Πιερρακάκης το είπε. Ναι, καταλαβαίνω, είναι δύσκολο για έναν Υπουργό να υποστηρίζει αντισυνταγματικές ρυθμίσεις, όμως επιτρέψτε μας μία ερώτηση και θα πάρετε τον λόγο: Αφού δεν είναι εμπόδιο το άρθρο 16, τόσα χρόνια γιατί δεν περνούσαν τέτοιες ρυθμίσεις; Γιατί αναφερόσασταν στην αναθεώρηση του άρθρου 16; Η μόνιμη επωδός αυτή ήταν. Δεν ήταν αληθείς οι τότε τοποθετήσεις; Η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Αληθέστατες ήταν και η ρύθμιση που φέρνετε προφανώς απαιτεί Αναθεώρηση Συντάγματος και να το ξεκαθαρίσουμε.

Για τον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία δεν χωρά καμία σκέψη για αναθεώρηση του άρθρου 16. Υπερασπιζόμαστε τα δημόσια πανεπιστήμια. Μην περνάει από τον νου κανενός ότι μπορεί αυτό να αλλάξει.

Δεν ανοίγετε καμία συζήτηση, όμως, για την αναθεώρηση του 16. Για την παράκαμψη του 16 ανοίγετε συζήτηση και για τη διαστρέβλωση του νοήματος του και ενώ υπάρχουν και πολλές σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, όπως και η πρόσφατη, η 992/2023 που επιβεβαιώνουν τη θέση μας.

Τι άλλαξε; Σας ήλθε ξαφνικά η φώτιση; Πολύ απλά τώρα έχουμε μια Κυβέρνηση ασύδοτη, η οποία δεν διστάζει μπροστά σε οποιαδήποτε παραβίαση του κράτους δικαίου, που παρεμβαίνει εις βάρος όλων των κανόνων και όλων των θεσμών και το κάνει με θράσος και υποκρισία. Για να τακτοποιήσετε κολλητούς σας και να παίξετε το παιχνίδι της εξουσίας, «βαφτίζετε το κρέας ψάρι». Γιατί δεν περιμένετε την αναθεωρητική διαδικασία στο τέλος του ’24, για την οποία εμείς δηλώνουμε ότι είμαστε ξεκάθαροι για την υπεράσπιση του άρθρου 16;

Η απάντηση είναι απλή και σας την καταθέτουμε. Δεν περιμένετε και παρακάμπτετε αναθεωρητικές διαδικασίες γιατί είναι πολλά τα λεφτά και τα συμφέροντα πίσω από την ανωτατοποίηση των κολεγίων. Είναι πολύ ισχυροί οι ενδιαφερόμενοι απ’ ότι φαίνεται.

Οφείλουμε να επισημάνουμε, κύριε Πιερρακάκη, και σε εσάς προσωπικά ότι η απαξίωση των κανόνων δικαίου και του Συντάγματος δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα αξιοπιστίας της πολιτικής και του δικαίου στην κοινωνία. Έτσι δημιουργούνται αντιπολιτικές τάσεις, έτσι δημιουργούνται ακροδεξιές συμπεριφορές και στάσεις και τα αποτελέσματα θα τα βιώσει όλη η κοινωνία. Εμείς δεν θα μείνουμε άπραγοι.
Οι διατάξεις του άρθρου 16 είναι ξεκάθαρες. Αναφέρθηκαν πολλές φορές και από τον εισηγητή μας και από τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο. Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. Απαγορεύεται η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες και οι καθηγητές πρέπει να είναι δημόσιοι λειτουργοί.

Για ποιον λόγο είναι το Σύνταγμα τόσο ξεκάθαρο, με επιτακτικούς όρους; Γιατί βάζει επιτακτικά τις λέξεις «αποκλειστικά» και «απαγορεύεται»; Διότι απαγορεύει την εμπορευματοποίηση της ανώτατης παιδείας που θέλετε να κάνετε εσείς. Δεν επιτρέπεται από φορείς άλλης μορφής, ιδίως εταιρίες, ούτε ιδιώτες, ούτε και εταιρείες του δημοσίου να ασκούν αυτήν τη λειτουργία. Πρέπει να έχουν πλήρη αυτοδιοίκηση τα πανεπιστήμια και τα ιδρύματα εκπαίδευσης. Δεν επιτρέπεται να λειτουργούν με διορισμένα όργανα από έναν ιδιώτη που θα ελέγχει και την εκπαίδευση και την έρευνα και οι διδάσκοντες πρέπει να είναι δημόσιοι λειτουργοί, να ασκούν δημόσιο λειτούργημα. Δεν μπορεί να είναι υπάλληλοι σε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο και να είναι υπάλληλοι κάποιου εργοδότη. Ούτε καν του δημοσίου δεν επιτρέπεται να είναι υπάλληλοι .

Το Σύνταγμα, λοιπόν, ξεκαθαρίζει: Τα πανεπιστήμια δεν είναι επιχειρήσεις, οι φοιτητές δεν είναι πελάτες, οι διδάσκοντες δεν υπόκεινται στο διευθυντικό δικαίωμα κανενός εργοδότη, ούτε η ακαδημαϊκή διδασκαλία ούτε η έρευνα μπορεί να μπει κάτω από κάποιον εργοδότη. Δεν μπορούν, λοιπόν, να λειτουργούν πανεπιστήμια ως επιχειρήσεις. Οποιαδήποτε άλλη ερμηνεία του άρθρου 16 είναι εκ του πονηρού και είναι παράκαμψη του Συντάγματος. Δεν μπορούν να υπάρξουν ιδιωτικά πανεπιστήμια, λοιπόν, ξεκάθαρα χωρίς αναθεώρηση του Συντάγματος.

Υποστηρίζετε επίσης ότι το άρθρο 16 σε σύγκριση με την Ευρωπαϊκή Συνθήκη και τις υποχρεώσεις μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δίνουν τη δυνατότητα να υπάρχουν παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων. Να το ξεκαθαρίσουμε και αυτό. Οι υποχρεώσεις μας στην Ευρώπη αναφέρονται σε φορείς τριτοβάθμιας και όχι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και στην παροχή υπηρεσιών. Δεν υπάρχει καταδίκη ή άλλη κρίση της χώρας μας, ούτε καν παραπομπή σε ευρωπαϊκό όργανο ή δικαστήριο και αυτό το λέει ξεκάθαρα και η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής στη σελίδα 30. «Δεν τίθεται σε επίπεδο αρχής ζήτημα σύγκρουσης μεταξύ του άρθρου 16 και του δικαίου της Ένωσης».

Εξάλλου, το ενωσιακό δίκαιο, ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ισχύουν εδώ και δεκαετίες. Τώρα τα ανακαλύψετε και τα επικαλείστε, κύριε Πιερρακάκη; Γιατί δεν λέτε την αλήθεια; Το ενωσιακό δίκαιο υπερισχύει του εθνικού μόνο στα πεδία αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η πανεπιστημιακή εκπαίδευση δεν είναι ενωσιακή αρμοδιότητα. Η επαγγελματική εκπαίδευση και τα επαγγελματικά δικαιώματα είναι, γι’ αυτό και δεν μας έχουν εγκαλέσει.

Αλλά και το ΣτΕ στην απόφαση 2350-63 του ’23 το λέει. Το δίκαιο του ανταγωνισμού και ιδιαίτερα η απαγόρευση του άρθρου 107 αφορούν δραστηριότητες επιχειρήσεων. Τα ΑΕΙ δεν ασκούν οικονομική δραστηριότητα, αλλά οι σκοποί τους προβλέπονται και είναι η προαγωγή της επιστημονικής έρευνας, του ερευνητικού και του εκπαιδευτικού έργου. Δεν εμπίπτουν στην έννοια της επιχείρησης. Αυτό λέει το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Αυτό που μας λέει, λοιπόν, η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής είναι ότι κάθε άλλο παρά στέρεα συνταγματικά είναι η πρότασή σας.

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, το άρθρο 16 διαμόρφωσε ένα ακαδημαϊκό θεσμικό πεδίο για το οποίο έγιναν πολλές μάχες στο παρελθόν. Θεωρώ ότι ήταν και πολιτισμικές μάχες και δεν ήταν μόνο κομμάτων, δεν ήταν μόνο συνταγματολόγων. Ήταν μάχες που γίνανε έξω στην κοινωνία με κινητοποιήσεις, με τη φοιτητική εκπαιδευτική πανεπιστημιακή κοινότητα, με όλους τους εκπαιδευτικούς, με όλους τους πολίτες. Αυτός είναι ένας λόγος ακόμα για τον οποίον δεν θέλετε να περιμένετε την αναθεωρητική διαδικασία.

Όσο το άρθρο 16 ισχύει και δεν έχει αναθεωρηθεί, οποιοδήποτε νομοθέτημα -και αυτό που φέρνετε- είναι ξεκάθαρα αντισυνταγματικό. Οι μεθοδεύσεις σας απαξιώνουν την έννομη τάξη, απαξιώνουν το Σύνταγμα, τη νομολογία, τον επιστημονικό κόσμο και ανησυχούμε, κύριε Πιερρακάκη, τι άλλο δρόμο ανοίγετε για νέες αυταρχικές επιλογές;

Κύριε Πρόεδρε, κλείνω και σας ευχαριστώ πολύ.

Το νομοσχέδιο είναι ξεκάθαρα αντισυνταγματικό και για τον λόγο αυτό, κυρίες και κύριοι Βουλευτές της Συμπολίτευσης, οφείλετε να τιμήσετε τον όρκο σας και να ψηφίσετε την ένσταση αντισυνταγματικότητας..

Προτείνουμε να ψηφίσουμε όλοι και όλες στην ένσταση αντισυνταγματικότητας. Σε αυτήν την ψηφοφορία θα κριθεί αν θα συνεχιστεί η συζήτηση. Εμείς το θέσαμε από την πρώτη μέρα των Επιτροπών με συνέπεια. Δεν έπρεπε να συνεχιστεί η συζήτηση στις Επιτροπές με μια ξεκάθαρα αντισυνταγματική ρύθμιση. Από τη συζήτηση αυτή θα κριθεί το αν θα περάσουν ρυθμίσεις αντίθετες με το άρθρο 16, αλλά να το πω και διευρυμένα, από τη συζήτηση αυτή θα κριθεί και πώς θα συνεχίσει την πορεία της αυτή η κατάφωρα αυταρχική, αντιδημοκρατική και με αντισυνταγματικές λειτουργίες Κυβέρνηση.

Εμείς είμαστε εδώ και για να σταματήσουμε τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, αλλά και για να σταματήσουμε συνολικά τα σχέδια του κ. Μητσοτάκη. Οποιαδήποτε άλλη συζήτηση είναι αποπροσανατολιστική και κινδυνεύει να χάσει το νόημα. Εμείς δίνουμε με συνέπεια την ουσιαστική μάχη από το πρώτο λεπτό των εισηγήσεών μας στις Επιτροπές.

Προτείνουμε, λοιπόν, να κάνουμε όλοι και όλες ό,τι οφείλουμε έναντι του όρκου μας, να ψηφίσουμε την αντισυνταγματικότητα του νομοσχεδίου, όπως πρέπει. Δυστυχώς, αυτό το βάρος πέφτει ιδιαίτερα στους Βουλευτές της Συμπολίτευσης. Θα κριθούν και για κάτι ακόμα με την ψήφο τους, για το αν θα πάρουν θέση με τα συμφέροντα της κοινωνίας και της χώρας, γιατί αυτό το νομοσχέδιο, αλλά και γενικά οι επιλογές της Κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι σε αντίθεση και με τα συμφέροντα της κοινωνίας και με τα συμφέροντα της χώρας.
Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε.

Φωτογραφία: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ / EUROKINISSI