Στο πρώτο σχετικό ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για τα θανατηφόρα αυτόνομα οπλικά συστήματα (Ψήφισμα 78/241), που εγκρίθηκε με τη συντριπτική πλειοψηφία 152 υπέρ έναντι 4 κατά και 11 αποχές στις 22 Δεκεμβρίου 2023, η ΓΣ υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη η διεθνής κοινότητα να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και τις ανησυχίες που εγείρουν τα αυτόνομα οπλικά συστήματα .

Ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία χαιρετίζει τη διοργάνωση από την Αυστρία του συνεδρίου «Humanity at the Crossroads: Autonomous Weapons Systems and the Challenge of Regulation» στις 29-30 Απριλίου 2024 στο Ανάκτορο Χόφμπουργκ στη Βιέννη, που στοχεύει στην περαιτέρω προώθηση της συζήτησης για μια διεθνή ρύθμιση των Αυτόνομων Οπλικών Συστημάτων (ΑΟΣ).*

Τα αυτόνομα όπλα επιλέγουν και εμπλέκουν στόχους χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Μπορεί να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, οπλισμένα τετρακόπτερα (drones) που μπορούν να αναζητήσουν και να εξαλείψουν άτομα που πληρούν ορισμένα προκαθορισμένα κριτήρια, αλλά δεν περιλαμβάνουν πυραύλους cruise ή τηλεκατευθυνόμενα drones για τα οποία οι άνθρωποι λαμβάνουν όλες τις αποφάσεις στόχευσης. Η τεχνολογία Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) έχει φτάσει σε σημείο όπου η ανάπτυξη ΑΟΣ συστημάτων είναι — πρακτικά αν όχι νομικά — εφικτή μέσα σε χρόνια, όχι δεκαετίες, και το διακύβευμα είναι μεγάλο: τα αυτόνομα όπλα έχουν περιγραφεί ως η τρίτη επανάσταση στον πόλεμο, μετά την πυρίτιδα και τα πυρηνικά όπλα.

Όπως επισημαίνεται σε ανοιχτή επιστολή που υπογράφηκε από 34378 ερευνητές Τεχνητής Νοημοσύνης το 2016, «το βασικό ερώτημα για την ανθρωπότητα σήμερα είναι αν θα ξεκινήσει μια παγκόσμια κούρσα εξοπλισμών τεχνητής νοημοσύνης ή θα την αποτρέψει από το να ξεκινήσει. Εάν κάποια μεγάλη στρατιωτική δύναμη προχωρήσει στην ανάπτυξη όπλων τεχνητής νοημοσύνης, ένας παγκόσμιος αγώνας δρόμου εξοπλισμών είναι ουσιαστικά αναπόφευκτος και το τελικό σημείο αυτής της τεχνολογικής τροχιάς είναι προφανές: τα αυτόνομα όπλα θα γίνουν τα Καλάσνικοφ του αύριο. Σε αντίθεση με τα πυρηνικά όπλα, δεν απαιτούν δαπανηρές ή δυσεύρετες πρώτες ύλες, επομένως όλες οι σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις θα προχωρήσουν στη μαζική παραγωγή τους. Θα είναι μόνο θέμα χρόνου μέχρι να εμφανιστούν στη μαύρη αγορά και στα χέρια τρομοκρατών, δικτατόρων που θέλουν να ελέγξουν καλύτερα τον πληθυσμό τους, πολεμάρχων που επιθυμούν να διαπράξουν εθνοκάθαρση κ.ο.κ. Τα αυτόνομα όπλα είναι ιδανικά για: δολοφονίες, αποσταθεροποίηση εθνών και κυβερνήσεων, την υποταγή πληθυσμών, και την επιλεκτική εξόντωση μια συγκεκριμένων εθνοτικών ομάδων. Επομένως, πιστεύουμε ότι μια κούρσα εξοπλισμών ΤΝ δεν θα ήταν επωφελής για την ανθρωπότητα. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους η ΤΝ μπορεί να κάνει τα πεδία μάχης ασφαλέστερα για τους ανθρώπους, ειδικά τους πολίτες, χωρίς να δημιουργεί νέα εργαλεία για τη δολοφονία ανθρώπων».

O ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ πιστεύει ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει μεγάλες δυνατότητες να ωφελήσει την ανθρωπότητα με πολλούς τρόπους. Ωστόσο, η έναρξη μιας κούρσας εξοπλισμών που αφορά την ΤΝ θα πρέπει να αποτραπεί. Ως εκ τούτου,

1. Ζητάμε την απαγόρευση των επιθετικών αυτόνομων όπλων πέρα ​​από τον ουσιαστικό ανθρώπινο έλεγχο.

2. Ταυτόχρονα, καλούμε για την από κοινού συνεννόηση όλων των κρατών και τη θέσπιση νομικά δεσμευτικών συνθηκών και πρωτοκόλλων για την επιδίωξη της αποτελεσματικής ρύθμισης της χρήσης όλων των τύπων θανατηφόρων αυτόνομων οπλικών συστημάτων.

3. Καλούμε για την θέσπιση μηχανισμών λογοδοσίας για να διασφαλιστεί ότι οι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη των αυτόνομων όπλων λογοδοτούν για τυχόν παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και τηρούν αυστηρά πρότυπα διαφάνειας.

4. Θεωρούμε ότι οι προσπάθειες για τη ρύθμιση των αυτόνομων όπλων δεν θα πρέπει να περιορίζονται σε κρατικό επίπεδο, αλλά θα πρέπει να περιλαμβάνουν τη συνεργασία με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, την ακαδημαϊκή κοινότητα και τον ιδιωτικό τομέα. Αυτό περιλαμβάνει πρωτοβουλίες για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις ηθικές και ανθρωπιστικές επιπτώσεις των αυτόνομων όπλων, καθώς και προσπάθειες για την προώθηση της υπεύθυνης καινοτομίας και της ανάπτυξης τεχνολογιών ΤΝ που δίνουν σαφή προτεραιότητα στην ανθρώπινη ασφάλεια και ευημερία.

Τέλος, ως το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης της Ελλάδας, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σημειώνει με ιδιαίτερη ανησυχία το γεγονός ότι η Τουρκία ήταν μεταξύ των κρατών που απείχαν από το Ψήφισμα 78/241 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Καλούμε τη γειτονική μας χώρα να επανεκτιμήσει τη θέση της και να ενώσει τη φωνή της με τις φωνές των κρατών που προτρέπουν για αντιμετώπιση των προκλήσεων και των ανησυχιών που εγείρουν τα αυτόνομα οπλικά συστήματα.

*Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θα εκπροσωπηθεί στο συνέδριο από τα μέλη της Δεξαμενής Σκέψης του για την Έρευνα (Research Think Tank), Kαθηγητή Γεώργιο Χαλκιαδάκη (Πολυτεχνείο Κρήτης) και τον Καθηγητή Νικόλαο Μαρκάτο (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο).