Ο καθένας μας μπορεί να αντιληφθεί τις συνθήκες μέσα στις οποίες εξελίσσεται το 2ο Συνέδριό μας.
Είναι προφανές ότι μέσα σε συνθήκες γενικευμένου πολέμου - από τις δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού και της διαπλοκής (εντός και εκτός συνόρων) - οι προτεραιότητες τις στιγμής και η ορθή αντιμετώπισή τους, αποκτούν στρατηγική σημασία.
Ο διατυπωμένος στόχος «να βγούμε από την κρίση με το λαό όρθιο» τα λέει όλα και δεν χρειάζεται να προσθέσω ή να αφαιρέσω τίποτα και μάλιστα κατά τη δική μου εκτίμηση «καλά το πολεμάμε».
Όμως ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε αρχίζει ούτε πρέπει να τελειώνει σε αυτό το στόχο.
Στο σημείο αυτό με απασχολούν μερικά πρακτικά ερωτήματα που θέλω να μοιραστώ μαζί σας:
Τι κράτος θα έχουμε;
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ώστε να δώσει όραμα και προοπτική στον εργαζόμενο λαό και ιδιαίτερα στη νεολαία;
Πώς θα ανοίξουμε το δρόμο για μια πιο συμμετοχική-δημοκρατική κοινωνία;
Πως το υπάρχον υδροκέφαλο γραφειοκρατικό κράτος θα μετασχηματιστεί και προς ποια κατεύθυνση;
Ποια είναι τα «εργαλεία» και ποια η Δομή;
Μελετώντας τις «Θέσεις» κάνω 2 διαπιστώσεις, μία θετική και μία αρνητική.
Θετική, είναι η διατύπωση που αναφέρουν οι «Θέσεις»:  
«…Δεύτερο συστατικό του αριστερού προγράμματος αποτελεί επομένως η συνεχής επέκταση και εμβάθυνση της δημοκρατίας. Ο εκδημοκρατισμός του κράτους, του Δημοσίου, της παιδείας και του πολιτισμού χρειάζεται να συνδυαστεί με πολύμορφους αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς, έτσι ώστε μεγάλα τμήματα της κοινωνικής πολιτικής να περνούν σταδιακά σε συλλογικές διαδικασίες. Η δημοκρατία αγκαλιάζει έτσι όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής και μεταμορφώνεται από θεσμική διαδικασία σε νέα μορφή ζωής, με έντονη την έμφυλη διάστασή της. Ακόμα, αυτή η πάλη περιέχει συνεχείς δημοκρατικές ρήξεις, μεταφορά αρμοδιοτήτων και πόρων σε νέους θεσμούς άμεσης δημοκρατίας που αλλάζουν τους συσχετισμούς δύναμης στην κοινωνία Η πάλη για την επέκταση και την εμβάθυνση της δημοκρατίας είναι στοιχείο της πάλης για τον σοσιαλισμό, τη βοηθά και ταυτόχρονα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ύπαρξή του.
Μέχρι εδώ καλά
Στη συνέχεια οι θέσεις περνάνε σε μια γενική και μάλλον αόριστη θεώρηση.
Ο δημοκρατικός μετασχηματισμός της κοινωνίας πρέπει να διδαχθεί από τις διάφορες πρωτοβουλίες αυτόνομης κοινωνικής οργάνωσης και δράσης και να υποστηρίξει την άνθηση τέτοιων πρωτοβουλιών. Με αυτή την έννοια, κάθε κυβερνητική πολιτική πρέπει να προσαρμόζεται στους άξονες της ισότητας και της δημοκρατίας και να ελέγχεται για την ταξική της μεροληψία. Η συνεχής μείωση των ανισοτήτων, η βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών και η επέκταση και εμβάθυνση της δημοκρατίας αποτελούν το περιεχόμενο της καθημερινής προσπάθειας της ριζοσπαστικής Αριστεράς της εποχής μας.»
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση και κυρίως η πρωτοβάθμια, που είναι;
Είμαι έτοιμος να αποδεχτώ ότι οι λίγες αράδες-ευχές, που αναφέρονται στην Τοπ. Αυτοδ. στην #4 στις προτεινόμενες 26 προγραμματικές τομές, είναι στη λογική «να πούμε κάτι και για αυτό το θέμα διότι δεν προλάβαμε να το επεξεργαστούμε».
Όμως ανησυχώ μήπως πραγματικά δεν έχουμε συνειδητοποιήσει την σοβαρότητα του ζητήματος.
Επιγραμματικά λοιπόν καταθέτω μερικές προσωπικές διαπιστώσεις πριν καταλήξω στην πρότασή μου:
1. Η Τ.Α 1ου βαθμού είναι ο κοντινότερος θεσμός στον πολίτη. Ιστορικά έχει αποδειχτεί ότι η προσδοκία μας για ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ και ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ – στο επίπεδο της κοινωνίας -περνά ευκολότερα μέσα από αυτό το ΘΕΣΜΟ. Όχι βέβαια όπως είναι σήμερα. Το θεσμικό πλαίσιο του «Καλλικράτη» δεν δίνει καμία δυνατότητα συμμετοχής.
2. Ενδιαφέροντα συμπεράσματα για την αποτελεσματική επίδραση στη ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ και τη ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ της κοινωνίας μπορεί να αποκομίσει κανείς μελετώντας την περίοδο της Εθν. Αντίστασης. (Χωρίς βέβαια να ταυτίζονται οι εποχές)
3. Υπενθυμίζω τη δεκαετία του ΄80. Όταν εμφανίστηκε – ο κουτσουρεμένος και άτυπος βέβαια – θεσμός των Συνοικιακών Συμβουλίων, προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον στους πολίτες για συμμετοχή και έχω την αίσθηση ότι αυτός ήταν και ο λόγος που μεθοδεύτηκε η κατάργησή του. Επίσης θυμίζω την αυξημένη συμμετοχή και το ενδιαφέρον των πολιτών την εποχή που στα χωριά είχαμε τις «κοινότητες». Είναι βέβαια προφανές ότι δεν επικροτώ την ασυδοσία και την ανεξέλεγκτη λειτουργία εκείνης της περιόδου που η Τ.Α. ήταν τμήμα του πελατειακού κράτους.
4. Αν κοιτάξει κάποιος τις αναπτυγμένες χώρες θα διαπιστώσει ότι η Τ.Α. είναι μια αποκεντρωμένη πραγματική τοπική κυβέρνηση που διαχειρίζεται σημαντικά ποσά των φορολογικών εσόδων της χώρας.
Συντρόφισσες και σύντροφοι
Θεωρώ ότι:
1. Η Δομή ενός κράτους αποκεντρωμένου, δημοκρατικού, σύγχρονου και φιλικού στον πολίτη (με προοπτική μετεξέλιξής του στο δρόμο του κοινωνικού μετασχηματισμού που περιγράφουμε στις θέσεις μας για το Συνέδριο) πρέπει να έχει ως βασικό δομικό στοιχείο του την Τ.Α. όλων των βαθμών.
2. Οφείλουμε τώρα να μελετήσουμε πολιτικά και επιστημονικά την πρότασή μας (σε μορφή και περιεχόμενο), για το τι κράτος θέλουμε να φτιάξουμε, μετά την ολοκλήρωση της μνημονιακής εποπτείας και να το περιγράψουμε, δίνοντας όραμα και προοπτική στις δυνάμεις της κοινωνικής αριστεράς. Σε αυτή την πρόταση η Τ.Α. πρέπει να αποτελεί τον «ακρογωνιαίο λίθο».

Η  ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ:
Με δεδομένο ότι σε αυτό το Συνέδριο δεν είμαστε έτοιμοι, αλλά ο χρόνος τρέχει, προτείνω:
1. Η νέα Κ.Ε. να ορίσει ολιγομελή ομάδα με θέμα : ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ Τ.Α. (Όχι από τους εκλεγμένους σ. οι οποίοι δεν έχουν χρόνο). Η Ομάδα αυτή σε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες και αξιοποιώντας την πείρα των εκλεγμένων στελεχών μας στην Τ.Α. και την Κυβέρνηση, θα μελετήσει εμπειρίες άλλων χωρών, θα αναλύσει ιδιαιτερότητες και δεδομένα της χώρας μας και θα διατυπώσει την πρότασή της (χρονικό όριο 6 μήνες).
2. Η πρόταση θα τεθεί σε «διαβούλευση» στις Οργανώσεις και στην κοινωνία, πολίτες φορείς, ειδικούς επιστήμονες κ.λ.π. (Χρονικό όριο 6 μήνες).
3. Σε 12 μήνες από σήμερα θα συγκληθεί το Διαρκές Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ – θεματικό- για να πάρει τις τελικές αποφάσεις για την Τ.Α.
        

* Ο Βαγγέλης Κουγιάς είναι Συντονιστής Ο.Μ. Ζωγράφου του ΣΥΡΙΖΑ