Κείμενο Συμβολής μελών ΣΥΡΙΖΑ εξωτερικού

Των Μ. Σταυρόπουλου και Σ. Λούστα

Πρόλογος:

Το παρόν κείμενο έχει ως σκοπό να συμβάλλει στο διάλογο που έχει ανοίξει με αφορμή το κρίσιμο 2ο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, επιχειρώντας όχι τόσο να τοποθετηθεί σε θέματα γενικής πολιτικής κατεύθυνσης, όσο να επικεντρωθεί σε επιμέρους πολιτικά ζητήματα που αφορούν κυρίως την Νέα Γενιά και τους μετανάστες του εξωτερικού, ειδικότερα το υψηλά εξειδικευμένο και μορφωμένο επιστημονικό δυναμικό.

Το κείμενό μας φωτίζει τέτοιες περιπτώσεις που εξυπηρετούν τις πολιτικές μας κατευθύνσεις με σκοπό να πλουτίσει το διάλογο δημιουργικά και να αναδείξει θεματικές που αφορούν την στοχευμένη παραγωγική ανασυγκρότηση με σύγχρονο, δημοκρατικό, δημιουργικό και δίκαιο τρόπο, εξυπηρετώντας την δίκαιη ανάπτυξη.

 

Θεματική πρώτη: Πρόγραμμα επιστρέφουμε Ελλάδα.

Σκοπός του προγράμματος αυτού δεν είναι άλλος από την επιστροφή μέρους του πολύτιμου επιστημονικού δυναμικού που μετανάστευσε μαζικά σε χώρες της Ευρώπης και αλλού κατά τα χρόνια των μνημονίων.

Όπως έχει ήδη διατυπωθεί στο δημόσιο διάλογο αλλά και σε πρόσφατες κοινωνικές και οικονομικές μελέτες η φυγή αυτή αποτυπώνεται σε πολλούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας σχεδόν οριζοντια και τα κύρια αίτια που την δημιουργούν ειναι τα εξής:

1. Μείωση θέσεων εργασίας – εκτόξευση της ανεργίας

2. Μείωση κύκλου εργασιών των ελληνικών εταιρειών περιορισμός του επιστημονικού αντικειμένου και της ελληνικής αγοράς εργασίας.

3. Συρρίκνωση του δημόσιου τομέα.

4. Σημαντική μείωση μισθών παράλληλα με την υπερφορολόγηση που έφεραν οι μνημονιακοί νόμοι.

5. Γραφειοκρατία, μειωμένες ευκαιρίες στην αγορά και δυσκολίες ένταξης στην αγορά εργασίας νέων επιστημόνων

6. Σημαντικός περιορισμός των εργασιακών δικαιωμάτων (ωράριο, τρόπος και χρόνος πληρωμής, άδειες, εργασιακές παραβάσεις, κατάργηση συλλογικών συμβάσεων).

Η φυγή αυτή κυρίως του επιστημονικού δυναμικού αρχικά, κατ επέκταση και εργαζομένων άλλων τεχνικών και μη επιστημονικών κλάδων πήρε διαστάσεις γενικότερου μεταναστευτικού κύματος χαρακτηρίζοντας την Νέα Γενιά την τελευταία 7 ετία και φέρνοντας νέα δεδομένα στην ελληνική οικονομία και κοινωνία.

Σε μια γρήγορη ματιά που μπορούμε να δούμε τα σημαντικότερα οικονομικά μεγέθη αυτής της ροής, θα συνοψίζαμε τα παρακάτω:

1. Διαρροή επιστημονικού δυναμικού στο οποίο δαπανήθηκε σημαντικό μέρος του ΑΕΠ της χώρας χωρίς αυτό να επιστρέφεται μέσω της εργασίας των νέων επιστημόνων στη χώρα αλλά αντίθετα οι χώρες προορισμού καρπώνονται τις εργασιακές εισφορές των επιστημόνων αυτών χωρίς να έχουν δαπανήσει χρήματα στην εκπαίδευσή τους.

2. Διαρροή επιστημονικής γνώσης και συνέχειας σε μια σειρά από αντικείμενα καθώς και διακοπή της προόδου των επιστημονικών μεθόδων λόγων έλλειψης αντικειμένου και αυξημένης ανεργίας.

3. Σημαντική μείωση των εργασιακών εισφορών και των εισφορών αλληλεγγύης προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Ειδικότερα, η γήρανση του πληθυσμού σε συνδυασμό με την μαζική μετανάστευση δημιουργούν προβλήματα στην βιωσιμότητα των ταμείων και την αποπληρωμή των συντάξεων.

4. Μείωση του παραγόμενου πλούτου στη χώρα.

5. Μείωση του όγκου συναλλαγών και της πραγματικής οικονομίας επηρεάζοντας επι μέρους επιχειρηματικές μονάδες που δεν επηρεάστηκαν άμεσα από τις συνέπειες των μνημονιακών πολιτικών.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν στοιχεία της σκέψης μας και της μεθοδολογίας που μπορούμε να ακολουθήσουμε σε ένα ιδιαίτερα σύνθετο και δύσκολο θέμα, αυτό της ανάσχεσης αυτής της κινητικότητας προς το εξωτερικό. Εδώ να σημειώσουμε πως η κινητικότητα των εργαζομένων εντός της ΕΕ αποτέλεσε μια σημαντική πτυχή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών με στόχο την αξιοποίηση των φθηνότερων συγκριτικά με τις χώρες του κέντρου, επιστημόνων της περιφέρειας της ΕΕ με στόχο την αύξηση του ΑΕΠ των χωρών του κέντρου. Ταυτόχρονα όμως αποτέλεσε και μια διέξοδο αποσυμπίεσης για χιλιάδες εργαζόμενους που στην περίοδο της οικονομικής κρίσης βρέθηκαν μπροστά σε σημαντικά αδιέξοδα για την ζωή τους είτε λόγω της ανεργίας είτε των μειωμένων ευκαιριών αλλά κυρίως λόγω της πτώσης των μισθών και των εργασιακών δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, θέση τεχνικού εργαζόμενου στο κτηματολόγιο που αμειβόταν με 1200 ευρώ μικτά το 2008, το 2016 αμείβεται με 480 ευρώ, με άλλα λόγια η ίδια θέση αμείβεται με το 40% της αρχικής της αξίας και χωρίς δυνατότητα αύξησης για μια μεγάλη χρονική περίοδο ίσως και άνω της 10ετίας.

Αυτό με άλλα λόγια επιτάσσει την ταυτόχρονη αναθεώρηση του εργασιακού πλαισίου στο οποίο οδήγησαν οι πολιτικές των μνημονίων, την αύξηση και θέσπιση του κατώτερου μισθού με κλίμακες, την ανάγκη πραγματικής προστασίας και ελέγχου των κανόνων εργασίας, την επιστροφή των εργασιακών δικαιωμάτων όπως του ωραρίου και των συνθηκών εργασίας, την απαγόρευση των αναιτιολόγητων απολύσεων ή ακόμα πιο συγκεκριμένα τη θέσπιση πλαισίου γύρω από τη διαδικασία των απολύσεων. Κυρίως όμως προϋποθέτει την άμεση και ριζική μείωση της ανεργίας, διότι με τις “δεξαμενές” των ανέργων διαθέσιμες, οποιαδήποτε συζήτηση για εργασιακή ασφάλεια καθίσταται ουτοπική.

Χωρίς τα παραπάνω, οποιαδήποτε προσπάθεια επιστροφής εργαζομένων ή ανάσχεσης της ροής προς το εξωτερικό αποτελεί απλά μια κακή επικοινωνιακή πολιτική και ένα μισοτελειωμένο σύνθημα.

 

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:

Υπάρχουν δυο τρόποι για να αξιοποιήσει κανείς τους πτυχιούχους της χώρας του που εργάζονται στο εξωτερικό.

Ο ένας είναι να στοχεύσει στην επιστροφή τους (αυτό που στη βιβλιογραφία αποκαλείται return option). Για πολλά χρόνια, οι χώρες που έχασαν μέρος από το ανθρώπινο δυναμικό τους αλλά και οι διεθνείς οργανισμοί επιχειρούσαν να συμβάλουν στην επιστροφή τους προσφέροντας κίνητρα.  Ωστόσο, οι πολιτικές για την ενθάρρυνση της επιστροφής των επιστημόνων που μετανάστευσαν απέτυχαν σχεδόν παντού, εκτός από τις χώρες εκείνες που παρουσίαζαν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Ο άλλος τρόπος είναι να προσπαθήσει να αξιοποιήσει το ανθρώπινο αυτό κεφάλαιο, θεωρώντας ότι τουλάχιστον για κάποιο διάστημα θα παραμείνει στο εξωτερικό, με πολιτικές για την ενθάρρυνση της κυκλοφορίας των ατόμων με υψηλή εξειδίκευση (brain circulation) μεταξύ των χωρών προέλευσης  και προορισμού τους ή ακόμη και πολιτικές για την ενίσχυση της σχέσης τους με τη χώρα προέλευσης ενόσω παραμένουν στη χώρα προορισμού («επιλογή της διασποράς»/ virtual return - «εικονική επιστροφή»/ back and forth).

Για τους παραπάνω λόγους η μονόπλευρη επιδότηση θέσεων εργασίας δεν θα φέρει σημαντικά αποτελέσματα κυρίως, γιατί μια τέτοια επιλογή δεν αντιμετωπίζει το αίτιο του προβλήματος, δηλαδή την σαθρή παραγωγική βάση της χώρας Μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί συμπληρωματικά ως ένα μέτρο που θα μπορεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον των Ελλήνων του εξωτερικού. Το βασικό σκέλος μια πολιτικής επαναπατρισμού οφείλει να είναι μεσομακροπρόθεσμο και να στοχεύει στην ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ των απόδημων ως βασικής δύναμης αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της χώρας και ως εισαγωγείς τεχνογνωσίας

Με μια τέτοια λογική προτείνονται τα παρακάτω μέτρα:

1. Συγκρότηση Δημόσιου Οργανισμού “Γυρίζουμε Ελλάδα!”:

o    Ένα Επιτελικό όργανο σε επίπεδο υπουργών, που θα χαράσσει και θα υλοποιεί τη στρατηγική

o    Επιτροπές (ανά χώρα/πόλη) που θα αποτελούνται από  Έλληνες επιστήμονες, επιχειρηματίες, επαγγελματίες, ακαδημαϊκούς-ερευνητές  και καλλιτέχνες που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό. Θα περιλαμβάνουν υποτμήματα στα οποία θα συμμετέχουν πολίτες με παρεμφερή κλάδο απασχόλησης. Στόχος τους το outsourcing επαγγελματικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα.

o    Από την πλευρά του δημοσίου μια επιχειρησιακή ομάδα που θα αναλαμβάνει τον συντονισμό των κατά τόπους επιλύει προβλήματα που προκύπτουν κατά την προσπάθεια σύνδεσης των Ελλήνων επιστημόνων με την Ελλάδα.

2. Δημιουργία του gyrizoume-ellada.gov.gr όπου θα υπάρχει διαρκής ενημέρωση με στόχο να δημιουργήσει τις συνθήκες για να επιστρέψουν επιστήμονες στην Ελλάδα ή όσο εξακολουθούν να εργάζονται στο εξωτερικό, να συνεργάζονται και με τον τόπο προέλευσής τους. Δυνατότητα αυτο-καταγραφής των απόδημων Ελλήνων επιστημόνων σε βάσεις δεδομένων. Τα δεδομένα αυτά θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις κατά τόπου επιτροπές.

3. Μελέτες/Έρευνες για την πλήρη καταγραφή του φαινομένου της διαρροής εγκεφάλων, τις αιτίες του και τις πιθανές πολιτικές αντιμετώπισής του ανά κλάδο και γεωγραφική περιοχή.

4. Διοργάνωση εκδηλώσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, σε συνεργασία με κοινωφελή ιδρύματα, ιδιώτες χορηγούς και ελληνικές κοινότητες στο εξωτερικό.

5. Δημιουργία παραρτημάτων του “Γυρίζουμε Ελλάδα” σε περιοχές με σημαντικές συγκεντρώσεις Ελλήνων επιστημόνων και εργαζομένων σε επιχειρήσεις έντασης γνώσης και τεχνολογιών.

6. Παροχή κάποιων κινήτρων για να διευκολυνθεί η ανάπτυξη της σχέσης με την Ελλάδα αλλά και επιβράβευση αξιόλογων πρωτοβουλιών

7. Δημιουργία Ελληνικού επενδυτικού fund με σκοπό οι αποταμιεύσεις των απόδημων να αξιοποιούνται για την παραγωγική ανασυγκρότηση της πατρίδας.

8. Επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών για περίοδο 3 ετών για εταιρίες οι οποίες προσλαμβάνουν Έλληνες επιστήμονες οι οποίοι βρίσκονται στο εξωτερικό. Προϋπόθεση να εργάζονται τα τελευταία 3 χρόνια στο εξωτερικό.

9. Δημιουργία τμήματος απόδημων “κυνηγών επενδύσεων” στο enterprise greece. Η συμμετοχή θα είναι εθελοντική και θα υπάρχει αμοιβή ανάλογη με το ύψος της επένδυσης που θα φέρει ο κάθε “κυνηγός/ομάδα κυνηγών”.

10. Έκπτωση φόρου ίση με το ύψος της επένδυσης για διάστημα 3ετίας για επενδύσεις που έρχονται στην χώρα μέσω του παραπάνω τμήματος.

11. Διοργάνωση διαγωνισμών για ομάδες επιστημόνων/φοιτητών. Π.χ. σχεδιασμός πιθανών δημόσιων έργων/ιδιωτικών επενδύσεων. Η νικήτρια ομάδα εκτός από χρηματικό έπαθλο έχει προτεραιότητα στον σχεδιασμό και την υλοποίηση του σχεδίου. (project, low cost solutions)

12. Αύξηση δαπανών για προσλήψεις μεταδιδακτορικών ερευνητών.

13. Δημιουργία προγράμματος επιδότησης μεταπτυχιακών διπλωματικών εργασιών σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.

14. Παγκόσμιος, ετήσιος διαγωνισμός “Innovation Greece” όπου κάθε πολίτης θα μπορεί να καταθέτει ιδέες για την βελτίωση της καθημερινότητας. Οι ιδέες θα καταχωρούνται, θα αξιολογούνται από επιστημονική επιτροπή και θα επιβραβεύονται οι καλύτερες.

 

Θεματική δεύτερη: Ψήφος Ομογενών

Ο ΣΥΡΙΖΑ από θέση αρχής ήταν είναι και θα είναι υπέρ στο να δοθεί το δικαίωμα της ψήφου στους Έλληνες τις διασποράς που το επιθυμούν αλλά με ορισμένες προϋποθέσεις ώστε να εξασφαλισθεί:

- Το αδιάβλητο της ψήφου.

- Η ισότιμη παρουσίαση όλων των κομμάτων που θα διεκδικήσουν την ψήφο των Ελλήνων της Διασποράς.

Στην βάση αυτή προτείνουμε:

Ξεχωριστή εκλογική περιφέρεια

Στις βουλευτικές εκλογές να εκλέγεται συγκεκριμένος αριθμός βουλευτών ( 6-10) από την λεγόμενη «εκλογική περιφέρεια εξωτερικού». Η εκλογική περιφέρεια Εξωτερικού να είναι χωρισμένη σε τρεις εκλογικές ζώνες (διαμερίσματα) α) Ευρώπη, β) Βόρειος και Νότιος Αμερική, γ) Αφρική, Ασία, και Ωκεανία. Οι απόδημοι Έλληνες θα ψηφίζουν αποκλειστικά σε αυτή και θα εκλέγουν με την ψήφο τους ένα συγκεκριμένο αριθμό «αποδήμων» βουλευτών στην Ελληνική Βουλή. Ο συνολικός αριθμός των «αποδήμων» βουλευτών καθώς και η κατανομή τους ανά περιφέρεια (Ευρώπη - Β. Αμερική - Ν. Αμερική, Αφρική, Ασία - Αυστραλία) θα πρέπει να καθοριστεί λαμβάνοντας αναλογικά υπ` όψη τον αριθμό των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους Αποδήμων.

Για κάθε εκλογική ζώνη σχηματίζεται μια λίστα υποψηφίων. Οι ψηφοφόροι εκλέγουν τους υποψηφίους από την λίστα της εκλογικής ζώνης στην οποία κατοικούν. Σε κάθε ζώνη εκλέγεται ένας βουλευτής, οι υπόλοιπες έδρες κατανέμονται ανάλογα με τον αριθμό των Ελλήνων κατοίκων της κάθε εκλογικής ζώνης.

Να εκλέγονται βουλευτές Ελληνισμού της Διασποράς σε αυτή την ξεχωριστή εκλογική περιφέρεια . Οι βουλευτές αυτοί θα προέρχονται από τους Απόδημους που θα γνωρίζουν τα προβλήματα και τις ανάγκες του ελληνισμού της διασποράς και θα είναι υποψήφιοι των κομμάτων που θα συμμετέχουν στις εθνικές εκλογές. Οι υποψήφιοι στη λίστα κάθε εκλογικής ζώνης πρέπει να είναι κάτοικοι και εκλογείς αυτής της ζώνης. Αυτή η επιλογή θα αυξήσει το ενδιαφέρον των αποδήμων για την πατρίδα και την εκλογή των «δικών» τους βουλευτών.

Ως προς την διαδικασία ο καταλληλότερος τρόπος είναι αυτός της ψήφου σε προκαθορισμένους χώρους την ημέρα των εθνικών εκλογών σε περιοχές με συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς, από τις ελληνικές πρεσβείες.

Από τις κυβερνήσεις των χωρών αυτών θα πρέπει απαραιτήτως να εξασφαλίζεται η εγγύηση ότι η ψήφος των Ελλήνων υπηκόων θα είναι ελεύθερη και μυστική και ότι για τον ψηφοφόρο δεν θα προκύψει κανένα μειονέκτημα τόσο στην εργασία του όσο και στα δικαιώματά του. Έλληνες που διαμένουν σε χώρες με τις οποίες δεν είναι δυνατόν να συναφθούν τέτοιου είδους συμφωνίες, δεν έχουν τη δυνατότητα της ψήφου, και μόνον στην Ελλάδα θα μπορούν να ψηφίσουν.

Παράλληλα στο δορυφορικό πρόγραμμα της ΕΡΤ όπως και στα άλλα ιδιωτικά ΜΜΕ που εκπέμπουν και δορυφορικά να δοθεί χρόνος σε όλα τα πολιτικά κόμματα για να αναπτύξουν τα προγράμματά τους ειδικά στα ζητήματα που αφορούν τους Έλληνες της διασποράς. Δημιουργία ERT-World Web TV.

Τέλος ο κάθε Έλληνας κάτοικος εξωτερικού, μπορεί να έχει την δυνατότητα να επιλέξει την ψήφο του στο εξωτερικό ή την άσκηση του εκλογικού του δικαιώματος στην Ελλάδα. Πάντως έναν μήνα πριν τις εκλογές ο κάθε απόδημος θα πρέπει να δηλώσει που επιθυμεί να ψηφίσει, στην χώρα διαμονής του ή στην Ελλάδα.

Θεματική τρίτη: Συντονισμός ΟΜ Εξωτερικού

Κατά τις σημαντικές εξελίξεις στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη αναδείχθηκε η αδυναμία συντονισμού των ΟΜ του ΣΥΡΙΖΑ. Οι ΟΜ δεν στηρίχθηκαν στην ενεργοποίηση των Ελλήνων του εξωτερικού και την προπαγάνδιση των ελληνικών θέσεων, δεν υπήρξε κανενός είδους δίαυλος επικοινωνίας με την Ελλάδα και ένα πολύτιμο όπλο δεν χρησιμοποιήθηκε Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω οργανωτικές αδυναμίες προτείνουμε:

1. Την δημιουργία ενός οργάνου συντονισμού των ΟΜ εξωτερικού στο οποίο θα συμμετέχει εκπρόσωπος από κάθε ΟΜ και στέλεχος του κόμματος το οποίο βρίσκεται στην Ελλάδα. Το όργανο αυτό θα συνεδριάζει μέσω τηλεδιάσκεψης και θα συντονίζει/ενημερώνει τις ΟΜ.

2. Το όργανο συντονισμού να αναλάβει την εκπόνηση ενός σχεδίου οργανωτικής ανασυγκρότησης των ΟΜ.

3. Δημιουργία κοινής mailing list όλων των ΟΜ Εξωτερικού με σκοπό την τακτή ενημέρωση των μελών για τα τεκταινόμενα στην χώρα.