Το πρόστιμο της Κομισιόν στην Apple πυροδότησε τη συζήτηση για το ποιος κυβερνά τον κόσμο, οι πολυεθνικές, η θεσμική γραφειοκρατία ή τα κοινοβούλια.

Η παγκοσμιοποίηση και η ενδυνάμωση των πολυεθνικών οι οποίες ως εταιρείες-μεγαθήρια έχουν ισχύ μεγαλύτερη από εθνικά κράτη, δημιούργησε την πεποίθηση ότι με την εκχώρηση κυριαρχίας σε υπερεθνικές οντότητες θα ήταν δυνατό να τεθούν κανόνες στη μετεξέλιξη του καπιταλισμού. Οι δομές όμως που επιλέχθηκαν παρήγαγαν μόνο γραφειοκρατία, η οποία ποτέ δεν αντιπάλεψε ουσιαστικά την εταιρειοκρατία ώστε να διασφαλιστεί το κοινωνικό συμφέρον. Η γραφειοκρατία των Βρυξελλών δεν ενδιαφέρεται για τη διαφάνεια και τη δημοκρατική λειτουργία, αλλά για τη διατήρηση του βαθμού ισχύος της στη λήψη των αποφάσεων και προφανώς για τα συμφέροντα των εταιρειών που στηρίζει. Οι γραφειοκράτες δεν συγκρούονται με τις εταιρείες, αφού διαπλέκονται με αυτές. Επιλέγουν ποιες θα εξυπηρετήσουν. Η συζήτηση για τη συνθήκη της TTIP και της CETA το αποδεικνύει περίτρανα, καθώς δεν επιλέχθηκε ο ανοιχτός διάλογος αλλά η κρυφή διαπραγμάτευση με όρους και ανταλλάγματα που δεν τέθηκαν σε δημοκρατικό έλεγχο. Και μπορεί η πρώτη να βουλιάζει στα απόνερα των προκαλούμενων αντιδράσεων, ο δεύτερος όμως «μικρός κλώνος», έστω και με διορθωτικές παρεμβάσεις προχωρά κανονικά.

Σε μια περίοδο που η γνώση και η πληροφορία αποτελούν πολύτιμο «αγαθό», οι πολυεθνικές του χώρου και το ιερατείο των γραφειοκρατών κυνηγούν όποιον «αποστάτη» του συστήματος μπορεί να απειλήσει τα σαθρά  θεμέλια της αδιαφάνειας, διαχέοντας την πληροφόρηση. Η τύχη του Ασάνζ είναι ενδεικτική.

Η συζήτηση για το ποιος κυβερνά τον κόσμο είναι παραπλανητική, καθώς η γραφειοκρατία με την εταιρειοκρατία αντλούν στελέχη, απόψεις και ιδέες από την ίδια δεξαμενή και γι’ αυτό οι «μεταγραφές» τύπου Μπαρόζο μπορεί να καταδικάζονται φανερά αλλά αποτελούν τον κανόνα για πλήθος πρώην πρωθυπουργών και πρόεδρων ευρωπαϊκών χωρών που καταλήγουν στην αγκαλιά είτε της ευρωγραφειοκρατίας είτε των εταιρειών.

Η σύγχρονη Αριστερά οφείλει να αναδείξει τον νέο τρόπο που αντιλαμβάνεται την πολιτική και την οικονομία. Η κάστα που θεωρεί ότι οι δημοκρατικές αποφάσεις πρέπει να αλλάζουν όταν δεν εντάσσονται στον σχεδιασμό των ελίτ, καθώς ο λαός είναι ανώριμος, απαίδευτος και έρμαιο λαϊκιστικών κραυγών, με τη στρατηγική της, οδηγεί στην απαξίωση της Πολιτικής και της αξίας της δημοκρατικής συμμετοχής, στη διαμόρφωση της λογικής του «όλοι ίδιοι είναι» και σε γενικεύσεις επικίνδυνες που τρέφουν το τέρας του φασισμού. Μέρος της εθνικής κυριαρχίας μπορεί να εκχωρηθεί στα πλαίσια του στόχου της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αλλά παράλληλα πρέπει να ενισχυθεί η λαϊκή κυριαρχία. Οι αποφάσεις σήμερα λαμβάνονται στο όνομα του λαού, χωρίς όμως τη συμμετοχή του, στο όνομα μιας αυταπάτης που καταρρέει. Τα εθνικιστικά-ακροδεξιά κόμματα έχουν αντιληφθεί την αγωνία και τη δυσαρέσκεια του κόσμου για το έλλειμμα δημοκρατίας στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων καθώς και για τη συνεχιζόμενη λιτότητα, και με ρητορική μίσους που στο πρόσωπο  του σημερινού  πρόσφυγα «δείχνουν» τον Εβραίο του μεσοπολέμου, ενισχύουν τη δυναμική τους.

Η Αριστερά πρέπει να αναδείξει ένα νέο μοντέλο δημοκρατικής διακυβέρνησης αλλά και οικονομικής δραστηριότητας και όχι απλά να αναλύει τα γεγονότα.

Η αμεσοδημοκρατική συμμετοχή των πολιτών με τη χρήση της νέας τεχνολογίας είναι πλέον εφικτή. Η αναγκαιότητα της αντιπροσωπευτικής συμμετοχής λόγω απόστασης ή ελλείμματος ειδικών γνώσεων δεν αποτελεί ισχυρό επιχείρημα. Η απόσταση έχει εκμηδενιστεί με τα νέα μέσα και η λογική του πανεπιστήμονα δεν υφίσταται, καθώς σε αρκετές περιπτώσεις μέρος του πολιτικού κόσμου  αποδεικνύεται κατώτερο του μέσου όρου. Έχουν ωριμάσει οι συνθήκες ώστε η κοινωνία να αναλάβει τις ευθύνες που της αναλογούν όσον αφορά τη διακυβέρνηση. Τα δημοψηφίσματα παρέχουν στο λαό την ευθύνη καθορισμού πολιτικών, αλλά απαιτούνται και άλλα βήματα. Οι βουλευτές μπορούν να αποτελούν πλέον τους κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους σχεδιασμού και υποβολής νομοθετικών προτάσεων, με ένα διευρυμένο σώμα κληρωτών πολιτών να συνιστά το ουσιαστικό νομοθετικό σώμα με την αποφασιστική αρμοδιότητα ψήφισης των νόμων σε περιπτώσεις που θεσμικά θα προβλέπονται. Οφείλουμε να προχωρούμε προς την ανόθευτη λαϊκή κρίση και βούληση.

Ένα νέο μοντέλο και στον τομέα της επιχειρηματικότητας είναι αναγκαίο με την ενίσχυση του τοπικού και περιφερειακού ρόλου της παραγωγικής οικονομίας με οικολογικό πρόσημο. Νεοφυής επιχειρηματικότητα και κοινωνική οικονομία έχουν ισχυρή θέση σε μια τοπική κοινωνία που σέβεται το περιβάλλον. Νέα χρηματοδοτικά εργαλεία που δεν αποσκοπούν τόσο στο κέρδος όσο στην ανάπτυξη συλλογικής κουλτούρας (όπως το crowdfunding) και συνεταιριστικά επιχειρηματικά σχήματα μπορούν να ενισχύσουν την τοπική και περιφερειακή οικονομία, να αλλάξουν τη νοοτροπία, καθώς και το αναπτυξιακό και καταναλωτικό πρότυπο. Οι περιφέρειες αξιοποιώντας τη στρατηγική της έξυπνης εξειδίκευσης, οφείλουν να αναδείξουν τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα και να ενισχύσουν την περιφερειακή αλυσίδα με σκοπό την δημιουργία προστιθέμενης αξίας για τις τοπικές οικονομίες. Για παράδειγμα η διασύνδεση των τουριστικών υπηρεσιών με την πρωτογενή παραγωγή και τον τομέα της μεταποίησης αναμένεται να έχει θετικό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα για τις τοπικές κοινωνίες. Είναι αυτονόητο λοιπόν πως η πολυπόθητη οικονομική ανάπτυξη δεν θα είναι αποτέλεσμα μόνο των άμεσων ξένων επενδύσεων και του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, αλλά απαιτείται να εστιάσουμε και στα ενδογενή χαρακτηριστικά του τόπου μας, όπως το φυσικό περιβάλλον, το ανθρώπινο κεφάλαιο, ο πολιτισμός, ο πρωτογενής τομέας. Τέλος, η ευρωπαϊκή εμπειρία των κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων έχει αποδείξει πως μπορούν να επανεντάσσουν το μέρος εκείνο του πληθυσμού το οποίο η ταχύτητα της καπιταλιστικής κρίσης θέτει στο περιθώριο.

Έχουμε αποδείξει συλλογικά ως πολιτικός χώρος τις καλές μας προθέσεις, αλλά δεν θα κριθούμε από αυτές. Χωρίς ένα ισχυρό εγχώριο και πανευρωπαϊκό κίνημα από κάτω δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί η αλλαγή που οραματιζόμαστε σε οικονομικό-κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Η συμμετοχή όλων των προοδευτικών τμημάτων της κοινωνίας στην επεξεργασία κι εφαρμογή των προγραμματικών μας στόχων πρέπει να αποτελεί μέρος του καθημερινού μας αγώνα κι αυτή η κατεύθυνση πρέπει να είναι ξεκάθαρη μέσα από τις συνεδριακές μας διαδικασίες.

* Ο Δημήτρης Σακελλάρης είναι μέλος Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ, ο Αντώνης Ελευθεριάδης είναι μέλος ΟΜ Χαριλάου, ο Γιώργος Κακούρης είναι μέλος ΟΜ Νέας Ιωνίας, ο Νίκος Στεφάνου είναι μέλος ΟΜ Χαριλάου και ο Άκης Καλαμαράς είναι μέλος ΟΜ Μαγνησίας