Ομιλία του Κοινοβουλευτικού Εκπροσώπου στην Ολομέλεια για το Ίδρυμα Τήνου, 26.2.2017

.

Στην Ολομέλεια της Βουλής, στη διάρκεια της συζήτησης για το σχέδιο νόμου περί ίδρυσης πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής μίλησε ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Ξυδάκης:

Έκανε μία παρέμβαση ο κύριος Λοβέρδος για νομοθετική ρύθμιση που τον αφορά. Πράγματι έχει κατατεθεί βουλευτική τροπολογία με την οποία επιχειρείται με κάθε ειλικρίνεια και σοβαρότητα η αποκατάσταση της παραδόσεως. Αφορά το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα της Ευαγγελιστρίας Τήνου, το οποίο λειτουργεί ως πανελλήνιο ίδρυμα από το 1824 και με τη διαθήκη των κτητόρων από το 1825, προ ιδρύσεως δηλαδή του ελληνικού κράτους, καθορίζεται ο τρόπος λειτουργίας, ο τρόπος διοικήσεως και οι σκοποί του.

Είναι ένα από τα αρχαιότερα ιδρύματα στο ελληνικό κράτος και λειτούργησε αδιατάρακτα επί δύο αιώνες με τη βούληση των κτητόρων. Ιδού η διαθήκη των κτητόρων ένα από τα παλιότερα έγγραφα του κράτους, την καταθέτω στα πρακτικά.

Αυτή η παράδοση είναι παράδοση αρμονικής συμβίωσης κλήρου και λαού κατά την αρχαία τάξη και τους ιερούς κανόνες της εκκλησίας. Οι κοινότητες, οι πόλεις, οι δήμοι και τα νεωτερικά κράτη βρήκαν τρόπους να ζουν με τις εκκλησίες και να συνδιοικούν όπου έπρεπε να συνδιοικούν, με την ψήφο του κλήρου και του λαού.

Κανένας νομοθέτης, κανένας βασιλεύς…
Αυτή η παράδοση κράτησε μέχρι το 1969. Τότε η δικτατορία αλλοίωσε τον δημόσιο χαρακτήρα αυτού του Ιδρύματος και το χαρακτήρισε εκκλησιαστικό. Προσέξτε: κανένας νομοθέτης, κανένας βασιλεύς, κανένα κοινοβούλιο, ούτε προ της κηρύξεως του αυτοκέφαλου της Ελληνικής εκκλησίας το 1833, ούτε το 1850 με την έκδοση του συνοδικού τόμου, ούτε το 1851 με τα βασιλικά διατάγματα που ρύθμιζαν τα της Εκκλησίας της Ελλάδος, ούτε με τα βασιλικά διατάγματα του 1887, ούτε όλη η νομολογία του 1925, του 1929, του 1938, ούτε καν του 1940, μετέβαλαν τη φυσιογνωμία και τη λειτουργία αυτού του Ιδρύματος.

Κανένας νομοθέτης, κανένα κοινοβούλιο έως το 1969 οπότε η δικτατορία με ένα δικό της διάταγμα το μετέβαλε σε εκκλησιαστικό. Και ήρθε η αποκατάσταση της Δημοκρατίας, οπότε το 1976 με νόμο της τότε κυβερνήσεως Καραμανλή, ρυθμίστηκαν όλα αυτά τα θέματα. Το Ιδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου αποκαταστήθηκε ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου υπό την εποπτεία του Κράτους διοικούμενο από κληρικούς και λαϊκούς. Δόθηκε δηλαδή συνέχεια στην παράδοση. Και το ίδιο ίσχυσε το 1977 με το μεγάλο νόμο, τον 590 οπότε συντάχθηκε ο καταστατικός χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος, σε πλήρη συμφωνία τότε των πολιτικών δυνάμεων και της Ιεράς Συνόδου, του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του μακαριστού Σεραφείμ, Αρχιεπισκόπου τότε.

Αυτός ο καταστατικός χάρτης διέπει τις σχέσεις εκκλησίας-κράτους και έχει ένα άρθρο, το 66, το οποίο εξαιρεί από τα εκκλησιαστικά ιδρύματα ειδικώς αυτό το πανελλήνιο Ίδρυμα. Γιατί αυτή είναι η παράδοσις. Η εκκλησία σέβεται την παράδοση και το κράτος σέβεται την παράδοση.

Και ερχόμαστε στο 2014 οπότε με μία νομοθετική ρύθμιση αλλάζει αυτή η παράδοση. Ανοίγει ο δρόμος να γίνει εκκλησιαστικό ίδρυμα και για αυτό το λόγο αλλάζει και το σχετικό άρθρο του Καταστατικού Χάρτη.

Δεν αλλάζουμε εμείς το Χάρτη – το αντίθετο
Διάβασα με τον προσήκοντα σεβασμό και την προσοχή που απαιτείται, την επιστολή που απέστειλε η Ιερά Σύνοδος. Λέει ότι αλλάζουμε το καταστατικό της Εκκλησίας της Ελλάδος. Μα δεν το αλλάζουμε, το επαναφέρουμε εκεί που ήταν. Στα συμφωνηθέντα. Σε αυτά που λειτουργούν σε όλη τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης. Ακριβώς αυτό συμβαίνει. Επιπλέον, και για τη συνταγματικότητα αυτών των πράξεων έχει γνωμοδοτήσει επανειλημμένως και για τον νόμο του 76 δύο φορές και η Ολομέλεια και το Γ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας και προσφάτως ακόμη, το 2015, το ΣτΕ σε μία προσφυγή σχετικά με την ακύρωση διοίκησης. Την διοίκηση μεν την ακύρωσε, την ουσία όμως της φυσιογνωμίας του Ιδρύματος την επικύρωσε. Ότι είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου υπό την εποπτεία του κράτους όπως περιγράφεται στους νόμους του 1976 και του 1977.

«Βασιλεύς ειμί και ιερεύς»;
Να μπούμε λίγο στην ουσία. Χθες ήταν της Ορθοδοξίας. Θυμηθήκαμε τον Λέοντα Γ’ τον Ίσαυρο, τον μεγάλο εικονομάχο αυτοκράτορα. Αυτός λοιπόν έλεγε, τον 8ο αιώνα, κυνηγώντας την υπερεξουσία που είχαν μαζέψει τα μοναστήρια δια των εικόνων: «Βασιλεύς ειμί και ιερεύς». Όλα ήθελε να είναι. Και βασιλιάς και αρχηγός της εκκλησίας.

Στην παρούσα φάση τη νεωτερική και τη δημοκρατική και την κοινοβουλευτική, θέλοντας να ζούμε δημιουργικά εν αρμονία, εν καταλλαγή και εν περιχωρήσει, πιστεύω άλλος είναι ο βασιλεύς και άλλος ο ιερεύς. Τιμούμε το ράσο, τιμά και αυτό τον εαυτό του, τιμά την κοσμική δημοκρατική εξουσία. Και στην περίπτωση του Πανελληνίου Ιδρύματος Τήνου η επαναφορά στην παράδοση των κτητόρων και των προπατόρων, η επί δύο αιώνες λειτουργούσα, δείχνει με τον πιο θαυμαστό τρόπο πώς μπορούμε να συνυπάρχουμε και να συλλειτουργούμε δημιουργικά.Δεν μπορεί διαρκώς να αλλάζουν τα πράγματα χωρίς να γίνεται μία συζήτηση χωρίς να υποστηρίζουμε πού θέλουμε να πάμε. Εγώ θα υποστήριζα επίσης ότι αυτή η δημιουργική συμβίωση κλήρου και λαού επί δύο αιώνες στην Τήνο προδιαγράφει και το μέλλον των σχέσεων εκκλησίας και κράτους. Ο καθένας δεσπότης, ηγεμών στο χώρο του και μαζί συμβιώνουμε, συνδημιουργούμε και προχωράμε. Δεν χρειάζεται ο ένας να επιβάλλει στον άλλον τι θα κάνει.

Μια χαμένη παράδοση της Εκκλησίας της Ελλάδας
Και υπό μία άλλη άποψη, αυτή η επαναφορά στη δημοκρατική παράδοση συνύπαρξης κλήρου και λαού μας επαναφέρει σε μία χαμένη παράδοση της εκκλησίας της Ελλάδος, στη συνοδικότητα. Έως το 1940 οι πρεσβύτεροι ιερείς εκλέγοντο με την ψήφο του λαού και του κλήρου. Πριν από δύο γενιές μόλις, πριν από μιάμιση γενιά! Οι πατεράδες μας το έχουν προλάβει και οι παππούδες των νεώτερον εξ ημών.

Χάθηκε όμως αυτή η παράδοση. Τα εκκλησιαστικά συμβούλια στις ενορίες διορίζονται από το μητροπολιτικό συμβούλιο, το οποίο με τη σειρά του διορίζεται από το δεσπότη. Δεν υπάρχει πουθενά αυτή η δημιουργική μίξη κλήρου και λαού. Υπήρχε όμως επί δύο αιώνες και θα υπάρξει ξανά στο πανελλήνιο Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας της Τήνου. Αυτό επαναφέρουμε. Την αρμονική συνύπαρξη και το σεβασμό στην παράδοση.

Τέλος, είπε ο κύριος Λοβέρδος ότι πρέπει να ζητηθεί η γνώμη της Ιεράς Συνόδου. Δεν υπήρξε καμία μεγάλη πολιτική συζήτηση το 2014 όταν άλλαξε «εστιακά» ένα άρθρο του καταστατικού χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος. Επαναφέρουμε λοιπόν τον καταστατικό χάρτη της Ελλάδος εκεί που ήταν κατά τη μεγάλη συζήτηση του 1976-1977. Αν γίνουν άλλες αλλαγές θα πρέπει να γίνουν σοβαρές συζητήσεις. Και ακόμη και στην εκλογή του επισκόπου απαιτείται, προεξάρχει μάλλον, η γνώμη του κλήρου, το consilium αλλά απαιτείται και η συμφωνία του λαού, το consensus.

Eδώ παραβιάστηκε το consensus του λαού. Έγιναν άσχημα γεγονότα στην νήσο της Τήνου. Διερράγη και ο ψυχικός, ο κοινωνικός και ο πνευματικός δεσμός του λαού με τον κλήρο. Αυτό θέλουμε να επαναφέρουμε. Καλώ τους συναδέλφους στην αίθουσα που είναι νουνεχείς, που είναι σώφρονες, που δεν επηρεάζονται από εξωθεσμικά κέντρα, που αγαπούν την εκκλησία αλλά πάνω από όλα τιμούν την ψήφο και την εντολή που έχουμε εντός του ελληνικού κοινοβουλίου, μέσα στην Ελληνική Δημοκρατία να κατανοήσουν γιατί πρέπει να σεβόμαστε την παράδοση, γιατί δεν πρέπει να ανοίγουμε παράθυρα και να κάνουμε εστιακές μεταβολές στα μείζονα νομικά κείμενα που διέπουν τις σχέσεις εκκλησίας και κράτους.

Άλλωστε εκκλησία -το έχω ξαναπεί από αυτό το βήμα- δεν είναι η ιεραρχία. Όλα τα ιερά κείμενα και οι ιεροί κανόνες λένε ότι εκκλησία είναι πάντες οι βαπτισθέντες, πάντες οι εκκλησιαζόμενοι και πάντες οι κοινωνούντες. Σε αυτή την αίθουσα όλοι έχουμε μία από αυτές τις ιδιότητες. Έχουμε δικαίωμα λοιπόν να επαναφέρουμε την τάξη του Ιδρύματος εκεί που ήταν και τον καταστατικό χάρτη εκεί που διαμορφώθηκε με τις μεγάλες πολιτικές συναινέσεις και τις μεγάλες πολιτικές συμφωνίες της Μεταπολίτευσης.

Σας ευχαριστώ πολύ.